UMMAN Körfezi, dün iki petrol tankerine yönelik akınlarla dünya gündemine oturdu. Dün sabah lokal saatle 06.12 ve 07.00’de yardım sinyalleri gönderen Front Altair ve Kokuka Courageous isimli petrol tankerlerinde patlamalar meydana geldi. İran basını, ayrıntıları tam olarak açıklanmayan atakların akabinde, İran donanmasının olay yerine ulaştığını ve iki gemideki toplam 44 mürettebatı kurtardığını aktardı. ABD’nin Bahreyn’de bulunan 5’inci Filosu da hücuma uğrayan iki tankere yardım için bölgeye kuvvet gönderdi. Amerikan Wall Street Journal gazetesi, bir gemide bulunan gövde hasarının torpido ya da füze saldırısına işaret ettiğini yazdı. ABD idaresi taarruzlardan İran’ı sorumlu tuttu.
10 RUS DENİZCİ OLAYI ANLATTI
İran kıyı güvenlik güçleri tarafından yanan tankerlerden kurtarılan 10 Rus denizci olayların ansızın cereyan ettiğini lisana getirerek, “Bizim bulunduğumuz Front Altair tankerine füze yahut top mermisi isabet ettiğini görmedik. Alevlerin çıkmasından saniyeler evvel güya bizim tanker su altında bir cisimle çarpıştı hissine kapıldık. Bu cismin ne olabileceğini bilmiyoruz” dediler. Rus basını, 10 denizcinin Rus vatandaşı olduklarını ve ülkelerine dönmeleri için gerekli dokümanların hazırlandığını yazdı.
JAPONYA ‘TESADÜFÜ’
Tankerlerin hücuma uğramasının akabinde petrol fiyatları yüzde 4 yükseldi. Japonya İktisat, Ticaret ve Sanayi Bakanı Hiroşige Seko kelam konusu gemilerin Japonya’ya yük taşımakta olduğunu duyurdu. Hücumların, Japonya Başbakanı Şinzo Abe’nin Tahran’a resmi ziyaret düzenlediği gün gerçekleşmesi dikkat çekti.
İran Dışişleri Bakanı Cevad Şık, akının akabinde yaptığı açıklamada “Japonya’ya yük taşıyan tankerlere akın, Başbakan Şinzo Abe ile (İran lideri) Ayetullah Ali Hamaney’in kapsamlı ve dostça görüşmeler yaptığı sırada gerçekleşti. Olanları tanımlamak için kuşkulu tabiri bile yetersiz kalır” dedi. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü ise “Japonya’nın başbakanı İran’dayken Japonya ile temaslı kuşkulu olay nedeniyle endişeliyiz” açıklamasında bulundu. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov, olayın İran ile tansiyonun yükseltilmesi için bir mazeret olarak kullanılmaması gerektiğini açıkladı.
POMPEO: ARDINDA İRAN VAR
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Washington’un bu olayın ardında İran’ın olduğu sonucuna vardığını belirtti. Pompeo gazetecilere yaptığı açıklamada, “ABD idaresinin değerlendirmesi, Umman Körfezi’nde gerçekleşen ataklardan İran’ın sorumlu olduğu yönünde” dedi. ABD Dışişleri Bakanı, “Değerlendirmemiz; eldeki istihbarat, kullanılan silahlar, bu operasyonu gerçekleştirebilmek için gerekli olan uzmanlık seviyesi ve İran tarafından gemi nakliyatını amaç alan son hücumlara dayanıyor” diye konuştu. Mevzuya ait Twitter’dan da bir ileti paylaşan Pompeo, “Bu ataklar barışı ve güvenliği tehdit ediyor” diye yazdı ve İran’ı tansiyonu yükseltmekle suçladı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de dünyanın “Körfez bölgesinde yeni bir büyük çaplı sürtüşmeyi” kaldıramayacağı ikazında bulundu. Guterres, “Sivil gemilere karşı her türlü saldırıyı kuvvetle kınıyorum. Gerçekler ortaya çıkarılmalı ve kimlerin sorumlu olduğu netleştirilmeli” açıklamasını yaptı.
FÜCEYRE’DEN 1 AY SONRA
İki petrol tankerine yönelik dünkü taarruzlar, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) doğu kıyılarındaki Füceyre limanından çıkan dört ticari kargo gemisine yönelik 12 Mayıs’ta gerçekleşen taarruzları hatırlattı. BAE, Suudi Arabistan ve Norveç, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kuruluna (BMGK), Füceyre limanındaki tankerlere yapılan sabotajın gerisinde bir devlet aktörünün olduğu sonucuna ulaştıklarını bildirmişti. BAE ve Suudi Arabistan’dan yetkililer, hücumla ilgili açık bir halde İran’ı suçlamıştı.
İRAN’IN HÜRMÜZ KOZU
ABD’nin sert yaptırımları altında ezilen İran’da üst seviye yetkililer vakit zaman dünkü akının gerçekleştiği Umman Körfezi yakınlarındaki Hürmüz Boğazı’nı petrol ticaretine kapatma tehdidinde bulunuyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî geçmişte “ABD idaresi ‘İran’a bir damla petrol ihracat ettirmeyeceğiz’ demiş. Bu tüm bölge petrolünün ihraç edilemeyeceği manasına gelmektedir. Şayet bunu yaparsanız sonuçlarına da katlanırsınız” diye konuşmuştu.
Basra ile Umman Körfezleri ortasında yer alan ve global petrol ticareti için kritik ehemmiyete sahip Hürmüz Boğazı’nın kapatılması senaryosu, Suudi Arabistan dışındaki Körfez ülkeleri için ‘tek damarın tıkanması’ manasına geliyor. Suudi Arabistan’ın muhtemel bir kriz durumunda Hürmüz Boğazı’ndan dünyaya sattığı petrolü boru çizgisiyle Kızıldeniz limanına gönderme imkânı bulunuyor.
BİLGİ NOTU
Dünyadaki deniz kaynaklı petrol ticaretinin yüzde 30’unun gerçekleştiği Hürmüz Boğazı’ndaki petrolün çok büyük kısmı Güneydoğu Asya ülkelerine gönderiliyor. Hürmüz Boğazı’ndan en çok petrol ihraç edilen ülkeler ise sırasıyla Çin, Japonya, Hindistan, Güney Kore, Singapur.
HAMANEY: ABD İLE MÜZAKERE ETMEYİZ
JAPONYA Başbakanı Şinzo Abe’nin Tahran temasları dün de sürdü. Abe, ülkenin dini başkanı Ali Hamaney ile bir ortaya geldi. Abe’nin “ABD Başkanı’nın (Donald Trump) bildirisini size iletmek istiyorum” tabirine karşılık Hamaney, “İyi niyetiniz konusunda tereddüdümüz yok, ancak Sayın Trump’ın şahsını ileti alışverişi için uygun görmüyorum. Trump’a hiçbir yanıtım yok ve olmayacak” dedi.
TRUMP PALAVRA SÖYLÜYOR
Japonya Başbakanı Abe’nin “ABD İran’da rejim değişikliği peşinde değil” kelamı üzerine de Hamaney, şunları söyledi: “ABD ile sıkıntımız rejim değişikliği değildir, zira onların bu türlü bir niyeti varsa da onu gerçekleştirecek güce sahip değiller. ABD’nin evvelki liderleri da geçen 40 yılda İran İslam Cumhuriyetini yok etmek istediler lakin yapamadılar. Trump’ın rejim değişikliği peşinde olmadığı kelamı palavradır, şayet bunu yapabilseydi yapardı lakin yapamayacağını biliyor.”
Abe, ABD’nin İran ile ‘samimi müzakerelere’ hazır olduğunu söz ederken, Hamaney, buna inanmadıklarını söyledi ve ‘samimi müzakerelerin’ Trump ile gerçekleşmeyeceğini savundu. Hamaney, “ABD makamlarında dürüstlük çok az bulunur. İran, ABD’ye güvenmiyor ve nükleer muahede çerçevesinde ABD ile daha evvel gerçekleşen acı müzakere deneyimi hiçbir biçimde tekrar edilmeyecek” değerlendirmesinde bulundu ve “Biz ABD ile müzakere yapmadan ve yaptırımlar altında dahi ilerleyeceğiz” diye konuştu.
NÜKLEER SİLAHA KARŞIYIZ
İran başkanı Hamaney, nükleer silaha karşı olduklarını ve nükleer silahın haram olduğu tarafında fetva verdiğini hatırlatarak, “Eğer nükleer silah yapmak isteseydik ABD hiçbir şey yapamazdı. ABD’nin müsaade vermemesi mahzur oluşturmazdı. ABD’nin hangi ülkenin nükleer silah sahibi olup olmayacağıyla ilgili konuşmaya yetkisi yok zira ABD’nin depolarında binlerce nükleer başlık bulunuyor” tabirlerini kullandı.
TRUMP: MUAHEDE İÇİN HAZIR DEĞİLİZ
İran dini önderi Ali Hamaney ile Japonya Başbakanı Şinzo Abe görüşmesinin akabinde Twitter’dan açıklamada bulunan ABD Lideri Donald Trump ise İran ile “anlaşma yapmayı düşünmek için bile çok erken” olduğunu söyledi. Trump, “Başbakan Abe’nin Ali Hamaney ile görüşmek için İran’a gitmesini takdir ediyorum. Ferdî olarak bir muahede yapmayı düşünmek için bile çok erken olduğunu hissediyorum. Onlar hazır değil, biz de değiliz” bildirisini paylaştı.
