Theodora’nın Ayasofya’sı…
Bizans İmparatorluğu’nu incelemek için okuduğumuz ‘Bizans İmparatorluğu Tarihi’ kitabında bile kıymetli Bizans tarihçisi müellif A. Vasiliev devirlerden bahsederken Justinianos demekle yetinmez ve “Justinianos ve Theodora’nın Dönemi” der. O devrin Bizans tarihçilerinden Prokopius ise Theodora’nın soylu bir kökeni olmadığı için daima onun geldiği pis ortamlardan bahsetmiştir. Sanki Bizans’ın merkezinde hafifmeşrep bir yaşantıda her gün birçok farklı erkekle vakit geçiren Theodora nasıl olur da Ayasofya için kilit bir isim olurdu? Justinianos ile evlendikten sonra imparatoriçe unvanını alan Theodora eşine yalnızca düzgün bir eş olarak kalmayıp imparatorluk problemleriyle de yakından ilgilendi.
İmparatorluk boyunca çıkan en büyük isyanlardan biri de bu ikilinin devrinde yaşandı, Nika İsyanı… İmparator Justinianos buyruğundaki gemi ve paraya güvenerek kaçmayı düşünüyordu lakin Theodora onu bir imparatorluğun bahtını değiştirecek ve 30 bin ayaklanmacının vefatıyla sonuçlandıracak biçimde eşini ikna etti. Ve sonunda ölse bile imparatoriçe olarak ölmek istediğini belirterek “Erguvani pelerin kefenim olsun” dedi. Bu kelamların akabinde ayaklanma bastırıldı ve daha evvelce iki örneği de yıkılan, şu an Sultanahmet Meydanı’nda gördüğümüz mabed Ayasofya inşa edildi. İşte, ben de buraya her geldiğimde Justinianos’tan çok Theodora’yı düşünürüm.
Mozaikten birinci montaj!
Ayasofya’da o denli bir mozaik vardır ki, her baktığımda yüzümde bir tebessüm belirir. Bu da mozaikteki komiklikten değil, ardında yatan sebepten dolayıdır. Birinci evvel sizden rica ediyorum, aşağıdaki fotoğrafa dikkatlice bakın…
Muhteşem bir dedikoduya hazır olun… Fazla yaşına karşın üç koca eskiten İmparatoriçe Zoe bu mozaikte en sağda yer alıyor. Mozaik yapıldığında daha yaşlı olsa da burada çok gençmiş üzere gösterilmiş, her neyse mevzu bu değil. Ortada yer alan Hazreti İsa ve en solda da imparator IX Konstantinos Monomakhos yer alıyor. IX Konstantinos Monomakhos bu mozaikte size de biraz farklı gözükmüyor mu? Baş kısmı güya daha evvelce var olan bir mozaikten farklı üzere? Motamot de öyle! Ayasofya’da yer alan bu mozaik aslında bu halde değildi. Aslında o mozaikte III Romanos yer alırken Zoe’nin daha sonrasında IX Konstantinos Monomakhos ile hayatlarını birleştirmesi sonucunda bu mozaikte bir ‘mosaicshop’ gidilmiş! Ayrıyeten dikkat ederseniz tek bozukluğun baş kısmında değil, üstte yer alan isim kısmında da olduğunu görebilirsiniz.
Halvdan buradaydı!
Günümüzde farklı yerlere seyahat ederken ya da bir yerde yemek yerken toplumsal ağlardan pozisyon (check-in) bilgisi paylaşarak bizi takip edenlere bir nevi bilgi aktarıyoruz. Hatta ben de bu yazıyı yazmadan evvelki son Instagram yer bildirimimi Ayasofya’dan yapmıştım, tıpkı benden 1200 yıl evvel bir Viking askeri olan Halvdan’ın yaptığı gibi…
Yine Ayasofya’nın ikinci katında mermer korkulukların üzerinde bir el yazısı göze çarpar, işte bu el yazısı savaşçı kimliğiyle ön plana çıkan ve yeniden savaşmak için bu topraklara gelen bir Viking askeri Halvdan’ın Ayasofya’da ölümsüzleşen yazısıdır.
Bu ortada bir evvelki yazım olan ‘İstanbul’un tadına varmak için 5 pazar aktivitesi’ (üzerine tıklayarak yazıya ulaşabilirsiniz) belirttiğim üzere iki Hürriyet Seyahat okuruyla bir arada bir roman okuyup akabinde romanda geçen yerleri ziyaret edecektik. Projemize başladık, mail gönderen birinci iki kişi, Bilge ve Öznür Hanım ile Peyami Safa’nın ‘Cumbadan Rumbaya’ isimli yapıtını okuyoruz. Bu seyahat için yerimiz dolsa da sonraki seyahatlerde muhabbetini açmak üzere siz de kitabı okuyabilirsiniz…
