Ege Ziraî Araştırma Enstitüsü bünyesinde Menemen’de 1963 yılında kurulan Ulusal Tohum Gen Bankası’nda, Türkiye’deki tüm tohumlu bitkilerin tohumları 56 yıldır ihtimamla korunuyor.
Tohumlar, makul dönemlerde çimlenme testlerine sokuluyor, çimlenme yeteneği azalanlar üretim yenileme çalışmasıyla tekrar güçlendiriliyor. Tohumların üretim yenileme çalışmalarına alınma sıklığı, tiplerinin özelliğine nazaran değişiyor. Buğday, arpa üzere tahılların tohumları yaklaşık 100 yıl, kabakgiller familyası cinsleri ise 30 yıl üretim yenilemeye muhtaçlık duymadan gen bankasında koruma ediliyor.
Üretim yenileme yapılacak tohumlar, sıfırın altında 18 derece sıcaklıkta korunduğu ortamlardan alınarak ekim için hazırlanıyor. Alıştırma safhasından sonra toprakla buluşan tohumlardan tıpkı özelliklere sahip yeni tohumlar elde ediliyor. Yeni tohumların yarısı gelecek jenerasyonlara aktarılması için tekrar bankada muhafazaya alınıyor. Yarısı ise ıslah çalışmalarında bedellendiriliyor. Islah edilen tohumlar gerekli çalışmaların akabinde üreticinin kullanımın sunuluyor.
4 bin çeşitte 60 bin tohum
Ege Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürü Ali Peksüslü, AA muhabirine, 1963 yılında kurulan enstitünün Türkiye’deki tüm tohumlu bitkilerin tohumlarını topladığını, tohumların enstitü bünyesindeki gen bankasında gelecek kuşaklara aktarılması için itinayla korunduğunu anlattı.
Gıdanın dünyadaki en değerli bahislerden biri olduğunu, tohumların korumasının büyük değer taşıdığını vurgulayan Peksüslü, Ulusal Tohum Gen Bankası’nda 4 bine yakın çeşitten 60 bin civarında tohumun saklandığını söz etti.
Peksüslü, tohumların tamamının geçmişten bu yana Türkiye’nin çeşitli yerlerinde yetiştirilen “ata tohumları” denilen mahallî tohumlar ve bunların yabani akrabaları olduğunu kaydederek, “Gen bankasındaki tohumların tamamı 1963 yılından beri saklanıyor. Buğday, arpa, yulaf, çavdar, domates, biber, kabak, kavun, karpuz, nohut, fasulye, börülce, süs bitkileri üzere çok sayıda çeşit var. Tohumun içinde yağ içermeyen buğday ve arpa üzere tohumlar sıfır yahut sıfırın altında18 derecede yüzde 6 rutubette 50 yıl saklanabilir. Susam üzere yağlı tohumlar ise 20-30 yıl içerisinde yenileme muhtaçlığı doğar. Periyodik olarak biz çimlenme testleri yaparız.” diye konuştu.
“Bebek üzere bakıyoruz”
Bankadaki tohumların dünya standartlarında saklama şartlarına nazaran saklandığını lisana getiren Peksüslü, şöyle devam etti:
“Biz burada tohumu uyutuyoruz, içerisindeki su ölçüsünü indiriyoruz. O formda uyumaya alıyoruz. Onları aldığımızda doğduran tarlaya getirmiyoruz. Alıştırma dönemlerinden geçiriyoruz. Sıfırın altında 18 dereceden alınan tohumu tarlaya getirirseniz tohumu kaybedebilirsiniz. Nasıl bir bebeği büyütürken, çocuk doğunca kuvöze alınıyor, orada alıştırma dönemi geçiyor sonra ağır bakıma sonra bir hafta sonra anneyle birlikte meskene geliyor. Bizim tohumlarımız da bebek üzere. Biz onlara bebek üzere bakıyoruz. Yenilenen bitki bankaya konduğu günün özelliklerini taşır. Koku, randıman, biçim, tat üzere özellikleri birebir. Üretim yenilemeye aldığımızda da tıpkı özellikleri koruyorlar. Mesela bankadan yenileme için dikilen karpuz , 30 yıl evvelki randıman ve özellikleri motamot korunuyor. Hiç bir formda değişikliğe uğramıyor.”
