Yükseköğretim Şurası (YÖK) Tanıma ve Denklik İşleri Daire Başkanlığı tarafından, yurtdışındaki üniversitelerde hukuk ve mühendislik üzere kısımları okuduğunu argüman edenlerden kimilerinin, bu ülkelerde sekiz ile 38 gün ortasında bulunduğu tespit edildi. YÖK Tanıma ve Denklik İşleri Daire Başkanlığı, ‘Diploma ve Derece Denkliğinde Gelişmeler ve Zorluklar’ bahisli bilgilendirme broşürü hazırladı. Buna nazaran, geçen yıl en fazla denklik verilen kısımlar tıp doktorluğu, mimarlık, ilahiyat, eczacılık ve inşaat mühendisliği oldu. Tıpkı vakitte hukuk, tıp doktorluğu, işletme, inşaat mühendisliği ve mimarlık ‘sahte doküman, maddelere alışılmamış yatay ve dikey geçiş, yetersiz kalış süresi’ gerekçesiyle denklik müracaatlarında en fazla reddedilen kısımlar ortasında yer aldı.
‘YÖK BİZE DENKLİK VERMİYOR’ DİYE YANLIŞ ALGI OLUŞTURULMAK İSTENİYOR
YÖK, akademik başarısı yüksek öğrencileri hariç tutarak Türkiye’de ÖSYM tarafından yapılan imtihanlarda başarılı olamayıp bilhassa hassasiyet gösterilmesi gereken tıp doktorluğu, sıhhat, hukuk ve mühendislik alanlarında eğitimi almak üzere kendi imkânlarıyla etraf ülkelere giden, Türk yükseköğretim sistemi ile uyumlu olmayan ve minimum akademik standartları karşılamayan kısımlardan mezun olanlara yönelik ‘akademik yetkinlik düzeylerinin tespit edilmesi’ kararları alıyor. Bu bireylerden kimilerinin gerek toplumsal medya üzerinden gerekse öbür yollardan baskı ve yanlış algı oluşturmaya çalıştığı ve kendilerine direkt denklik verilmesini talep ettiği belirlendi. Eğitim düzeyi hakkında eksiklik tespit edilenlere, objektif kriterler çerçevesinde belirlenen zarurî muvaffakiyet kuralını yerine getirmedikleri sürece denklik verilmiyor.
Ayrıca tıp programlarından mezun olanlara direkt denklik verilmediği savının da hakikat olmadığı açıklandı. Akredite programlardan mezun olanlar imtihansız denklik alabiliyor. Bu bağlamda tıp programında, Dünya Tıp Eğitimi Federasyonu (World Federation Medical Education) tarafından akreditasyon yetkisi kabul edilen yükseköğretim kurumlarından, dünya sıralamalarında birinci 1000’e giren ve ayrıyeten YÖK tarafından tescil yetkisi kabul edilen kuruluşlarca akredite olan tıp programlarına direkt denklik veriliyor.
‘YURTDIŞINDA 8 GÜNDE HUKUK VE MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ ALINAMAZ’
YÖK, memleketler arası üniversite sıralandırma sistemlerinde birinci 1000 üniversite ortasında yer alan üniversitelerden alınan diplomalara ortalama 15 günde direkt denklik veriyor. Hala sürdürülen denklik süreçleri pek çok Avrupa ülkesine nazaran çok daha kolay ve süratli. YÖK datalarına nazaran, 2018’de başvurusu reddedilenlerin yaklaşık yüzde 20’sini, eğitim gördükleri ülkede yetersiz kalış mühleti tespit edilenler oluşturuyor. Bu çerçevede Bulgaristan’da sekiz; Kosova’da 34 ve Bosna Hersek’te 38 gün kalan birtakım öğrenciler, hukuk diploması alarak müracaatta bulundu. Benzeri formda Makedonya’da sekiz gün kalan bir öğrenci mühendislik fakültesi, KKTC’de 28 gün kalan bir öğrenci ‘özel eğitim’ alanında tezli yüksek lisans, yeniden KKTC’de dokuz gün eğitim alan öbür bir öğrenci ise yüksek lisans diploması alarak YÖK’e denklik müracaatında bulundu. Broşürde bu durumla ilgili, “Öğrenim görülen ülkede 8-38 gün kalarak lisans eğitimi tamamlanamayacağı üzere bu diplomaların akademik hayatımız ve iş gücü piyasamız için tehdit oluşturduğu herkesin dikkate alması gereken bir konu olduğu bilinmeli” denildi.
YÖK, tanınmayan yahut tabela üniversitelerden alınan diploma ve derecelerin, mevzuata ters yapılan yatay ve dikey geçişlerin ve eğitim görülen ülkede yetersiz kalış müddetleri üzere türel olmayan konuların önlenmesi kapsamında, mevzuat ve kendisine verilen misyon kapsamında gereğini yapıyor. Bilgilendirme broşüründe, yönetimin aksi bir tavır takınarak kamu faydası ve hizmet gereklerini göz arkası etmesinin cürüm teşkil edeceği ve hasebiyle yönetimin keyfi bir tavır takınmasının kelam konusu olamayacağı belirtildi.
‘2018’DE 101 FARKLI ÜLKEDEN DENKLİK BAŞVURUSU YAPILDI’
2018 yılının bilgileri incelendiğinde, Türkiye’ye 101 farklı ülkeden denklik başvurusu yapıldı. Denklikte 2018’de bir evvelki yıla nazaran üç kat fazla okul tanıma dokümanı ve 10 bin denklik başvurusu yapıldı. 2018 dataları, müracaatların yüzde 5.3’ünün geçersiz doküman, maddelere alışılmamış yatay ve dikey geçiş ile diplomanın alındığı ülkede yetersiz kalış mühleti nedeniyle reddedildiğini ortaya koydu. 2014-2018 yıllarında toplam 26 bin 133 diploma için denklik kararı verildi.
BAZI ÜLKE MÜRACAATLARINDA SÜREÇLER 15 GÜNDE SONUÇLANABİLİYOR
Dijitalleşme sonucunda 2018’de Türkiye’nin eğitim sistemiyle uyumlu ülkelerden yapılan denklik müracaatlarının sonuçlandırılma müddeti ortalama 65 güne indirildi. Kimi ülke müracaatlarında ise süreçler 15 günde bile sonuçlandırılıyor.
14 ÜNİVERSİTEDEN 96 ÖĞRETİM ÜYESİNDEN OLUŞAN KOMİTELER İNCELİYOR
YÖK’te diploma denklik başvurusu incelemeleri tek tek evrak üzerinden yapılıyor. 1314 akademik alanda oluşturulmuş 15 kurul, bu komitelerde misyon alan 14 farklı üniversiteden 96 öğretim üyesi tarafından yapılan incelemeler sonucunda oluşturulan görüşler yahut gereksinim duyulması durumunda çeşitli üniversitelerden alınan görüşler doğrultusunda belge üzerinden karar veriliyor.
‘YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTEDEN TAVİZ VERİLMEYECEK’
YÖK Tanıma ve Denklik İşleri Dairesi tarafından denklik müddetleriyle ilgili şu değerlendirmeler yapıldı:
“Denklik konusu ülkemizde daima tartışma konusu yapılıyor. Ama gelişmiş ülkelerde de denklik muhakkak tarz ve temeller çerçevesinde yapılıyor. Bu kapsamda ulusal program kazanımlarını karşılamayan programlara denklik verilmiyor. Ülkemizde en yüksek puanla girilen bir tıp fakültesinden en âlâ dereceyle mezun olan bir vatandaşımızın bir Batı Avrupa ülkesinden denklik alarak meslek icra edebilmesi ve bunun için gerekli olan süreçler bizdeki denklik süreçleriyle karşılaştırma yapılamayacak kadar güç ve uzun bir süreç. Kaliteden taviz verilmeden sıhhat ve mühendislik alanları da dahil bütün Avrupa ülkeleri ve ABD’ye nazaran alınan diplomalara YÖK daha süratli denklik düzenliyor. Ancak elbette bunun için de karşılanması gereken kurallar bulunuyor.”
