Türkiye’de Japonya örneği incelenerek yalnızca bayan öğrencilerin kabul edildiği bayan üniversiteleri kurulacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin birinci kalkınma planı olan ve 2019-2023 devrini kapsayan On Birinci Kalkınma Planı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayının akabinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunuldu.
Programda eğitimle ilgili hususlara yer verildi. Buna nazaran fırsat eşitliği temelinde, tüm kademelerde eğitime erişim sağlanacak. Erken çocukluk eğitiminde beş yaş mecburî eğitim kapsamına alınacak, esnek vakitli ve alternatif erken çocukluk eğitim modelleri oluşturulacak; bu maksatla ek derslikler yapılacak. Tüm eğitim kademeleri prestijiyle plan periyodunda tekli eğitime geçilecek. Yeni derslik imali planlamasında, başka eğitim binalarının verimli kullanımı dikkate alınacak, atıl vaziyetteki eğitim binalarının kullanımı öncelenecek. Tüm eğitim kademelerinde okullaşma ve tamamlama oranları artırılacak, devamsızlık oranları azaltılacak.
Geçici muhafaza altındakilerin eğitim imkânlarına erişimi artırılacak. Çocukların ruhsal ve bedensel gelişimlerini gözeten eğitim ortamları oluşturulacak. Eğitim yapıları teknolojiye ve etrafa uyumlu, inançlı, ekonomik, estetik, erişilebilir, standartları ve kalitesi yüksek bir mimaride tasarlanacak. Tüm eğitim kademelerinde öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun tasarım ve marifet atölyeleri kurulacak. Okulların niteliği ve imkanları artırılarak okullar ortası muvaffakiyet farkı azaltılacak. Öğrencilerin akademik ve toplumsal gelişimleri için dayanak programları uygulanacak. Dezavantajlı bölgelerden başlayarak okul yemeği uygulamasına geçilecek.
KALİTE TEMİNAT SİSTEMİ KURULUYOR
Eğitimde kalite garanti sistemi oluşturulacak. Ulusal, manevi ve üniversal bedeller temel alınarak global gelişmelere ve gereksinimlere uygun eğitim içerikleri ve öğretim programları hazırlanacak. Öğretim programları esnek, modüler ve uygulamalı yapıya kavuşturulacak. Tüm eğitim kademelerinde öğrencilerin matematik ve Türkçe yeterlilikleri artırılacak ve bu derslerin öğretim programları güncellenecek. Matematik ve Türkçe öğretmenlerinin yeni öğretim programlarına ahenginin sağlanabilmesi için hizmet içi eğitimler uygulanacak. Temel eğitim ve ortaöğretim kademesinde ders çizelgeleri tekrar yapılandırılacak.
Eğitim Bilişim Ağı (EBA) portalının içeriği öğretim programlarıyla uyumlu hale getirilerek zenginleştirilecek ve portalın faal kullanımı yaygınlaştırılacak. Lise öğrencilerinin üniversitelerdeki bilimsel etkinliklere iştirakleri, araştırma ve laboratuvar imkanlarından faydalanabilmeleri sağlanacak. Yabancı lisan eğitimiyle ilgili malzemeler zenginleştirilecek, dinleme, konuşma, okuma ve yazma alanlarındaki maharetlerin tümünü ölçmeye yönelik sistem geliştirilecek.
Özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin eğitim hizmetlerinden istifade edebilmeleri için beşeri ve fiziki imkânlar güçlendirilecek. Bu bireylerin tespiti için vilayet bazlı taramalar gerçekleştirilecek ve muhtaçlık haritaları oluşturulacak. Özel eğitim hizmetinin yaygınlaşması için taşınabilir platformlar kurulacak. Öğrenme ortamlarının fiziki alt yapısı, öğretim programı ve malzeme zenginliği, öz bakım hünerleri, bütünleştirme uygulamaları ve rehberlik hizmetlerinin standartları yükseltilecek. Özel yetenekli çocuklar için ‘Eğitim, Bilim ve Kıymetlendirme Kurulu’ oluşturulacak. Üniversitelerle işbirliği yapılarak zeka ve yetenek testlerinin niteliği geliştirilecek, zeka ve yetenek tanılama ve izleme merkezleri oluşturulacak.
Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin motivasyonları ve mesleksel gelişimleri artırılacak ve öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü güçlendirilecek. ‘Öğretmenlik Meslek Kanunu’ çıkarılacak. Konut imkânlarının kısıtlı olduğu bölgelerde öğretmenlerin barınma muhtaçlıklarını karşılayacak konut yatırımlarına devam edilecek.
Okul yöneticiliği profesyonel bir meslek haline getirilecek ve yönetici eğitimi akreditasyon yapısı oluşturulacak. Ehliyet ve liyakat temelli meslek sistemi hayata geçirilecek. Sınıf öğretmenlerinin yan alan ve mesleksel rehberlik marifetleri geliştirilecek. Öğrenci kazanımları dikkate alınarak öğretmenlere ve okul yöneticilerine, misyon yaptıkları eğitim kurumunun çeşidi ve mahalline nazaran farklı oranlarda teşvik edici düzenekler oluşturulacak.
Yabancı lisan öğretmenlerinin niteliklerini artırmaya yönelik hizmet içi eğitimler düzenlenecek. Hizmet içi eğitimlerin içerikleri öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin şimdiki gereksinimleri çerçevesinde yenilenecek, mesleksel ve teknik eğitimde hizmet içi eğitimler, iş ortamlarında gerçekleştirilecek.
Yatay ve dikey meslek basamaklarına yönelik lisansüstü seviyede mesleksel uzmanlık ve gelişim programları açılacak. Faal ve tesirli bir eğitim sisteminin oluşturulabilmesi için siyasetler dataya dayalı olarak belirlenecek ve siyaset uygulamalarının tesir tahlilleri yapılacak.
Eğitim sistemiyle ilgili bilgi tabanlarının bütünleştirildiği eğitsel data ambarı oluşturulacak, bilgiler yapay zeka teknolojileriyle işlenecek. Sistemdeki kurum ve kuruluşların bilgi tahlil kabiliyeti güçlendirilecek, okul bazında dataya dayalı planlama ve idare sistemi hayata geçirilecek.
Sahip oldukları şart ve öncelikler dahilinde okulların gelişimleri izlenecek ve pahalandırılacak. Okul gelişim planı maksatlarıyla uyumlu ve fırsat eşitliği temelinde okulların gelişimini destekleyecek biçimde kaynak tahsis edilecek ve hesap verebilirlik seviyesi artırılacak.
Öğretmen-veli-okul ortasındaki etkileşim ve ahenk güçlendirilecek. Eğitim ve eğitim dışı sürecin faal biçimde yürütülebilmesi ve çocukların hazır bulunuşluklarının artırılabilmesi için rehberlik ve danışmanlık sistemi güçlendirilecek. Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin yapısı ve sunduğu hizmetler yine düzenlenecek.
Çocukların kendilerini ve meslekleri tanımalarını sağlayacak meslek seçim süreçlerini destekleyen meslek rehberliği sistemi kurulacak. Sosyoekonomik dezavantajlı ve suça sürüklenme riski olan çocuk ve gençler ile ailelerine yönelik rehberlik ve danışmanlık hizmetleri güçlendirilecek. Öğretmene ve öğrenciye yönelik fizikî ve duygusal şiddet önlenecek, unsur ve teknoloji bağımlılığı ile gayret edilecek, sağlıklı hayat kültürü bahislerinde aile farkındalığı artırılacak.
Her öğrencinin akademik ve öbür faaliyetleriyle ilgili kayıtların tutulduğu e-dosya oluşturulacak. Öğrencilerin bilimsel, kültürel, sanatsal, sportif ve toplum hizmeti alanlarındaki etkinliklere iştirakleri desteklenecek, bunun öğrenci yeterliliği üzerindeki tesiri izlenecek. Eğitim sisteminin öğrenciler üzerinde yarattığı baskıyı azaltmak emeliyle kademeler ortası geçişlerde uygulanan imtihanlarda düzenlemeler yapılacak.
MESLEKİ EĞİTİMDE İSTİHDAM SEFERBERLİĞİ
Planda, mesleksel ve teknik eğitimiyle ilgili amaçlara de başka bir başlık açıldı. Buna nazaran, mesleksel ve teknik eğitimde üretime yönelik yapısal dönüşüm ve istihdam seferberliğine başlanacak. Plan devrinde bütün meslek liselerinin atölye ve laboratuvarları modernize edilerek eğitim-istihdam gereksinimlerine uygun hale getirilecek. Mesleksel eğitimdeki kurum ve kuruluşlar bünyesindeki atölyelerin daha aktif bir biçimde kullanılması suretiyle döner sermaye gelirleri artırılacak. Dal talepleri ve gelişen teknoloji doğrultusunda mesleksel ve teknik eğitimde alan ve kısımların öğretim programları güncellenecek.
ÇOKLU MESLEKSEL MARİFET ALT YAPISI OLUŞTURULUYOR
Öğrencilerin meslek alanları ortasında geçişlerinin sağlanabilmesi ve farklı mesleklerle ilgili kazanımlar elde edebilmeleri için birden fazla kolda sertifikasyon almaya imkan tanıyan çoklu mesleksel maharet alt yapısı oluşturulacak. Başta organize sanayi bölgelerinde olmak üzere meslek liseleri ile yükseköğretim kurumları program, idare, insan kaynakları, finansman ve fiziki alt yapı açısından birbirini destekleyecek formda tekrar yapılandırılacak. Vasıflı insan gücü muhtaçlığını karşılamak emeliyle mesleksel ve teknik eğitim ile iş gücü piyasası ortasındaki bağ güçlendirilecek.
Mesleki ve teknik eğitimde meslek rehberliği aktifleştirilecek; mesleksel ve teknik eğitim liseleri ile meslek yüksekokullarının toplumdaki algısını güçlendirecek tanıtım faaliyetleri yürütülecek. Öğrencilerin buluş, patent ve yararlı model başvurusu yapmaları teşvik edilecek.
Mesleki ve teknik eğitim kurumları ile bölüm ortasında işbirliği protokolleri artırılacak. Mezunların mesleksel eğitim alanları ve düzeylerine nazaran farklı fiyat uygulaması teşvik edilerek istihdamlarına öncelik verilecek. Özel mesleksel ve teknik okullarda eğitim gören öğrencilere yönelik dayanak ödemeleri sağlanacak, özel dalın okul açmasına yönelik yatırım teşvikleri artırılacak ve organize sanayi bölgeleri başta olmak üzere özel mesleksel ve teknik okul sayısı ve çeşitliliği artırılacak. Özel bölümün özel mesleksel eğitim merkezi kurabilmesine yönelik mevzuat düzenlemesi yapılacak.
MEZUNLAR DA DERS ALABİLECEK
Bilgi ve marifetlerin yeniliğinin sağlanması hedefiyle mezunların sertifikalı eğitim ve kesim ile üniversiteler tarafından akredite edilen dersleri almaları teşvik edilecek. Mesleksel eğitim programları ile imtihan ve belgelendirme faaliyetlerine temel teşkil eden ulusal meslek standartları ve yeterlilikleri güncellenecek ve sayıları artırılacak.
YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ HEDEFLER
Yükseköğretimde çeşitliliğinin artırılması sağlanacak. Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Projesinin kapsamı genişletilecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birinci olarak Japonya’da lisana getirdiği bayan üniversitelerinin kurulması da planda yer aldı. Buna nazaran, Japonya örneği incelenerek yalnızca bayan öğrencilerin kabul edildiği bayan üniversiteleri kurulacak.
Yükseköğretim sistemi global rekabet gücü olan, kalite odaklı ve dinamik bir yapıya kavuşturulacak; yükseköğretim kurumlarının niteliklerinin artırılmasına yönelik uygulamalara devam edilecek. Dünya akademik muvaffakiyet sıralamalarında 2023 yılı prestijiyle en az iki üniversitenin birinci 100’e ve en az beş üniversitenin de birinci 500’e girmesi sağlanacak. Öncelikli dallar başta olmak üzere plan periyodunda doktora mezun sayısı yıllık ortalama 15 bine çıkarılacak.
Üniversitelerin dijital çağa ayak uydurması ve bilgiye ulaşımda açık erişim ve açık bilim uygulamalarının hayata geçirilmesi gayesiyle açık erişim alt yapıları ile ahengi sağlanacak. Akademik işçilerin atama ve yükselme kriterleri alt sonu merkezi olarak yükseltilecek. Yükseköğretim kurumlarının kontenjanları, sektörel ve bölgesel marifet gereksinimleri, üniversitelerin kapasiteleri, arz-talep istikrarı ve mevcuttaki programların taban doluluk oranları dikkate alınarak belirlenecek; eğitim-istihdam ilişkisi güçlendirilecek.
Mezuniyet sonrasında direkt meslek icra yetkisi veren yükseköğretim programlarında minimum muvaffakiyet puanı koşulu uygulaması genişletilecek. Mezunların meslek süreçlerinin takibi ve mezun-üniversite işbirliğinin güçlendirilmesi için mezun izleme sistemi kurulacak. Yükseköğretim kurumlarının eğitim, araştırma ve yenilik çıktılarına ait bilgileri tertipli olarak takip edilecek ve raporlanacak.
VAKIF ÜNİVERSİTESİ MEVZUATI HAZIRLANACAK
Vakıf yükseköğretim kurumlarının eğitim ve öğretim süreçleri, akademik ve idari yapılanmaları, denetleme ve mali konularına yönelik düzenlemeler yapılacak. Özel üniversite mevzuatı hazırlanacak. Bu kurumların akademik işçisinin mali ve toplumsal haklarının minimum seviyesinin devlet üniversitelerindeki eş bedel takımdaki çalışanla tıpkı düzeye getirilmesi için düzenleme yapılacak. Vakıf yükseköğretim kurumlarında araştırma vazifelisi sayısının artırılması için gerekli düzenlemeler yapılacak.
Etkili tanıtım çalışmalarıyla yükseköğretim sistemine milletlerarası erişim kolaylaştırılacak. Yükseköğretim sistemindeki nitelikli milletlerarası öğrenci sayısı artırılacak. Nitelikli yabancı asıllı akademisyenlerin toplam istihdamı oranı içindeki hissesi artırılacak. Yabancı lisanda eğitim veren programların sayısı artırılacak, yükseköğretim kurumlarının memleketler arası öğrencilere yönelik barınma imkanları geliştirilecek ve uluslararasılaşmada kurumsal kapasite artırılacak.
