Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Murat Uysal, bankanın kurumsal şeffaflığını artırmaya ve siyaset irtibatını güçlendirmeye yönelik kimi uygunlaştırma adımları üzerinde çalıştıklarını belirterek, “Para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan bilgi odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğiz.” dedi.
Uysal, finansal istikrara katkı sağlamak gayesiyle mecburî karşılıklar başta olmak üzere tasarruflarında bulunan araçları faal bir formda kullanacaklarını vurguladı. Mevcut gelişmelerin para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ettiğini kaydeden Uysal, “Bu çerçevede Para Siyaseti Konseyi açıklanan bütün bilgileri tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir” tabirlerini kullandı. Uysal, önümüzdeki periyotta global konjonktür ve sermaye akımlarının seyrine bağlı olarak, rezervleri güçlendirmek gayesiyle mevcut araçlarda da revizyona gidilebileceği sinyalini verdi.
Uysal, Merkez Bankası Başkanlığına atanmasının akabinde birinci röportajını verdiği AA muhabirine, yeni periyot stratejilerini anlattı. Enflasyondan para siyasetine, rezerv planlarından büyüme ve ödemeler istikrarına kadar birçok mevzuda değerlendirmelerde bulunan Uysal, sorulara şu yanıtları verdi:
SORU: Merkez Bankası Lideri olarak atandığınızda yapılan duyuru metninde birtakım bildiriler verdiniz. Bu iletilerin biri irtibat siyaseti üzerineydi. ‘İletişim kanallarının en üst seviyede kullanılacağı’ halinde bir taahhütte bulundunuz. Para siyasetinin bağlantısına yönelik ilerleyen periyotta atmayı düşündüğünüz adımlar nelerdir?
KARŞILIK: Merkez Bankasının fiyat istikrarı doğrultusunda uyguladığı siyasetlerin aktifliği ve hesap verme sorumluluğu açısından irtibat siyasetleri büyük kıymet taşımaktadır. TCMB, bilhassa 2001 yılındaki kanun değişikliğinin akabinde kurumsal olarak güçlü irtibat kanalları geliştirmiş ve bu hususa değerli yatırım yapmış bir kurumdur. Yeni periyotta çalışma arkadaşlarımla birlikte bu gayretleri daha da ileri götürme uğraşında olacağız. Bankamızın faaliyetleri hakkında kamuoyuyla çeşitli platformlarda tesirli, şeffaf ve kapsayıcı bir irtibat kurulmasının amaçlarımıza ulaşma noktasında kıymetli katkılar sağlayacağına inanıyorum.
Kurumsal şeffaflığımızı artırmaya ve siyaset irtibatımızı güçlendirmeye yönelik birtakım güzelleştirme adımlarının üzerinde çalışıyoruz. Bu kapsamda birinci planda gündeme gelebilecek birkaç uygulamadan bahsedebilirim. Örneğin, para siyaseti karar alma süreci ve alınan kararların münasebetlerine dair daha fazla bilgi paylaşacağız. Merkez Bankası piyasa süreçlerine ait data paylaşımımızı güçlendireceğiz. Ayrıyeten, Merkez Bankasının para siyaseti ve genel bahislerde yaklaşımına dair çeşitli mecralarda daha sık ve daha somut bilgi paylaşımı da yapacağız. Bunun dışında genel irtibat uygulamaları ile ilgili farklı boyutta hazırlıklarımız da sürüyor. Bu çerçevede, başta iktisat basını olmak üzere yatırımcılar, finans kuruluşları ve gerçek dal temsilcileri değerli paydaşlarımız olmaya devam edecek. Toplumun tüm kısımlarına fiyat istikrarının kıymetini ve bu süreçte Merkez Bankasının rolünü anlatmaya yönelik faaliyetlerimizi sürdürmeyi hedefliyoruz. Ayrıntılı bağlantı çerçevemizi ilerleyen süreçte kamuoyuyla paylaşacağız.
SORU: Birinci açıklamada fiyat istikrarının yanı sıra finansal istikrar vurgusu da vardı. Bunu nasıl okumalıyız?
KARŞILIK: Kapsayıcılığı yüksek ve gelişmiş bir finansal sistemin varlığı, para siyaseti transfer düzeneğinin sağlıklı işleyişi açısından bir ön şart niteliğindedir. İktisadi aktörlerin finansmana erişimi, üretim ve ihracat başta olmak üzere istikrarlı bir makroekonomik görünüm için temel ögedir. Ayrıyeten fiyat istikrarı ve finansal istikrarın ayrılmaz bir bütünün modülü olduğunu vurgulamak gerekir. Fiyat istikrarı olmadan finansal istikrar sağlanamaz. Öte yandan finansal istikrarın güçlü olmadığı bir iktisatta fiyat istikrarı kalıcı olmaz. Hasebiyle biz finansal kesim ve gerçek bölüm etkileşimini yakından izleyerek finansal sistemin sıhhatini da gözetmek ve buna yönelik olarak araç setimizi daima olarak geliştirmek durumundayız. Önümüzdeki periyotta, finansal istikrara katkı sağlamak maksadıyla mecburî karşılıklar başta olmak üzere tasarrufumuzda bulunan araçları aktif bir halde kullanacağız.
Bunun yanı sıra, finansal istikrara dair uzun vadeli yapısal çalışmalara da dayanak vermeye devam edeceğiz. Alternatif finansman kaynaklarının gelişmesi ve araç çeşitliliğinin artması gerçek dal başta olmak üzere hane halkı ve başka iktisadi aktörlerin finansman ve tasarruf kararlarını destekleyerek makroekonomik dengelenmeye katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, sermaye piyasalarının derinleşmesi kapsamında atılacak adımlara Merkez Bankası olarak daha fazla katkı yapmaya devam edeceğiz.
SORU: Sizce fiyat istikrarı ve büyüme ortasında bir çelişki yok o vakit?
YANIT: Bu iki kavram çelişmiyor, bilakis birbirini destekliyor. Sağlıklı ve kapsayıcı bir büyüme fiyat istikrarının sürdürülebilirliğini güçlendirir. Fiyat istikrarı ise meçhullüğü azaltıp faizleri düşürerek büyüme potansiyelini takviyeler. Bilhassa mevcut periyotta enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, risk primimizin düşmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük ehemmiyet taşıdığını değerlendirmekteyim.
SORU: Yeni periyotta para siyaseti stratejisinde bariz değişim beklemeli miyiz?
KARŞILIK: Önümüzdeki devirde para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan bilgi odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğimizi belirtmek isterim. Ek olarak, mikro dinamikleri ve saha bilgilerini de yakından takip etmeye devam edeceğiz. Para siyasetinin aktifliğini arttırmak ismine başta finansal kesim, gerçek kesim ve kamu bölümü olmak üzere süreçlere girdi sağlayacak tüm taraflarla ahenk içerisinde çalışacağız.
SORU: Yakın periyot enflasyon gelişmeleri ve yeni periyot para siyaseti duruşunuz hakkındaki değerlendirmeleriniz nelerdir? Gelecek devirde para siyaseti nasıl bir seyir izleyecek?
YANIT: Para siyaseti ve alınan öteki önlemlerin katkısıyla enflasyonun geçtiğimiz Ekim ayından bu yana gerilemekte olduğunu gözlemliyoruz. Ayrıyeten son periyotta enflasyonun düzey ve oynaklığındaki düşüşle birlikte enflasyon beklentilerinin gerilediğini görmekteyiz. Gerek enflasyon dinamiklerinde gerekse fiyatlama davranışlarında bir güzelleşmenin başladığı görülmektedir. 2019 yılında maliyet baskılarının azalması ve iç talep şartlarındaki zayıflamanın tesirleriyle dezenflasyon sürecinin devam etmesini bekliyoruz.
Bütün bu gelişmeler para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ediyor. Bu çerçevede Para Siyaseti Şurası açıklanan bütün dataları tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir. Elbette enflasyondaki olumlu eğilimin devamını sağlamak için para siyasetinin temkinli bir duruş sergilemeye devam etmesi değer taşıyor, lakin burada sıkılık derecesini nominal değil gerçek faizler üzerinden tanımlamak daha hakikat olur. Enflasyon görünümünü etkileyen bütün faktörleri yakından izleyerek, gerek beklentiler gerekse kendi projeksiyonlarımızı dikkate alan makul bir gerçek getirinin korunduğu bir çerçeveyi temel alacağımızı söz edebilirim.
SORU: Son devirde gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti duruşlarında genişleyici istikamette beklentiler ön plana çıkmakta. Kelam konusu gelişmelerin Türkiye üzere gelişmekte olan ülke ekonomilerine tesirlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
YANIT: Yakın periyotta global iktisadi faaliyetin ve dış ticaret eğiliminin kıymetli ölçüde zayıflaması ve gelişmiş ülke ekonomilerinde enflasyona dair aşağı istikametli risklerin belirginleşmesiyle başta Fed ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para siyaseti adımları atacaklarına ait beklentilerin güçlendiğini görüyoruz. Global para siyasetlerinde gevşeme tarafında atılacak adımlara ait beklentiler bilhassa gelişmekte olan ülke (GOÜ) finansal varlıklarına yönelik talebi ve risk iştahını destekliyor. Bununla birlikte, korumacılık tedbirleri ve öteki global belirsizliklere dair gelişmeleri yakından takip ediyoruz.
SORU: Yurt içi makroekonomik görünüm açısından bakıldığında bilhassa büyüme ve ödemeler istikrarına ait değerlendirmeleriniz nelerdir?
YANIT: Son devirde açıklanan bilgiler iktisadi faaliyette toparlanma eğiliminin sürdüğüne işaret ediyor. Toparlanma eğiliminde özel tüketim ve kamu harcamalarının yanı sıra net ihracatın da kıymetli bir katkı sağladığını görmekteyiz. Global büyüme görünümündeki zayıflamaya karşın gerek mal ticareti gerekse turizm ve nakliyat hizmetleri artış eğilimini korumakta. Türkiye’nin dünya ihracat pazarındaki hissesinin 2013 yılından beri artış eğiliminde olması rekabet gücümüzde bir güzelleşme olduğunu gösteriyor. Kelam konusu gelişmelerin tesiriyle cari istikrarda de süratli bir düzgünleşme görmekteyiz. Yılsonunda cari istikrarın sıfıra yakın gerçekleşmesini bekliyoruz.
SORU: Son devirde rezerv yeterliliği konusu gündemde yer alıyor. Rezervleri artırma planlarınız var mı?
YANIT: Yakın devirde gerek cari açığın kapanması gerekse kısa vadeli borçluluğun azalma eğilimine girmesi rezerv yeterliliği göstergelerinde bir ölçü düzgünleşme sağladı. Bununla birlikte, uygun şartların oluşması kaydıyla dışsal şoklara karşı bir sigorta niteliğinde olan memleketler arası rezervleri artırma istikametindeki niyetimizi koruyoruz. Mevcut durumda zati reeskont kredileri aracılığıyla rezerv biriktirme imkanımız var. Öte yandan güç ithalatçısı kamu kuruluşlarına yapılan döviz satışları ise rezervleri azaltıcı tesir yapmakta. Önümüzdeki devirde global konjonktür ve sermaye akımlarının seyrine bağlı olarak, rezervlerimizi güçlendirmek emeliyle mevcut araçlarımızda revizyona gidebiliriz.
SORU: 8 Temmuz tarihinde TBMM’ye gönderilen yeni torba yasa teklifinde yer alan Merkez Bankası ile ilgili konular hakkında yorumlarınız nelerdir?
KARŞILIK: İlgili yasa teklifinde, Merkez Bankası ile bağlantılı olarak mecburî karşılıklar, finansal kuruluşlardan yüksek frekanslı bilgi temini ve ihtiyat akçesi olmak üzere üç temel başlıkta düzenlemeler öngörülmektedir. Zarurî karşılıklarla ilgili düzenlemeyle Merkez Bankasının bilanço içi ve bilanço dışı uygun görülen kalemleri de dikkate alacak halde zarurî karşılıklar kapsamında yetki alanı genişletilmektedir. Kelam konusu değişiklikle birlikte Merkez Bankasının para siyaseti araç seti genişleyecek ve finansal istikrara sağlayabileceği katkı artacaktır. Emsal formda, yüksek frekanslı bilgilere erişim imkanı Merkez Bankasının bilgi setini güçlendirerek yeni devirde benimseyeceği data odaklı para siyaseti karar süreçlerini destekleyecektir. Son olarak, ihtiyat akçesiyle ilgili düzenleme aracılığıyla mevzuat altyapısı Türk Ticaret Kanunu ile uyumlaştırılmaktadır.
SORU: Fitch de not düşüşünde Merkez Bankası bağımsızlığına vurgu yaptı. Sizin bu husustaki görüşünüz nedir, paylaşabilir misiniz?
KARŞILIK: Bu kavram üzerinde kıymetlendirme yaparken emel ve araç bağımsızlığını birbirinden ayırmak gerekir. Merkez Bankası bağımsızlığı ile kastedilen araç bağımsızlığıdır. Bu da Merkez Bankasının verilen vazifeleri yerine getirirken kullanacağı araçlar ve formülü kendi inisiyatifi ile belirlemesi manasına gelir. Araç bağımsızlığı konusu Merkez Bankası Kanunu çerçevesine net olarak tanımlanmıştır. Buna nazaran Merkez Bankasının kendine verilen misyonları yerine getirmek için para siyaseti araçlarını belirleme ve uygulama yetkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede rastgele bir değişiklik kelam konusu değildir.
SORU: Basın ile tanışma toplantısı demiştiniz, ne vakit planlıyorsunuz?
CEVAP: Vazifeye gelir gelmez en çok yapmak istediğim bu buluşmaydı. Medyanın iletişimimizdeki rolünü çok önemsiyorum. Lakin, çok ağır bir tempo ile başladım. PPK toplantı tarihimiz yaklaşıyor, akabinde Enflasyon Raporumuz var. Kıymetli basın mensuplarımızla bankamızda düzenleyeceğimiz Enflasyon Raporu basın toplantımızda buluşmayı planlıyoruz.
