Antarktika kıtasında, 2016 yılında bilimsel araştırmalar yapan Türk takımında yer alan Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Zooloji Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Halim Aytekin Ergül, “Antarktika Yarımadası Sediment ve Biyota Örneklerinde Toksik ve Biyojenik Bileşenlerin Araştırılması” projesi kapsamında endüstrileşmeye bağlı kimyasalların kıtadaki ömür şartlarına tesirini araştırdı.
Ergül, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2016 yılında Türkiye’nin 7 üniversitesinden 13 akademisyenin Antarktika’da 2 hafta süren araştırmalar gerçekleştirdiğini, Prof. Dr. Bayram Öztürk öncülüğündeki bu bilimsel seferin Türk bilim tarihi açısından birinci olduğunu anımsattı.
Ekibin iklim değişikliği, buzullar, yabancı cinsler, kirlenme, denizsel biyoçeşitlilik, muhafaza alanları, deniz memelileri ve botanik bahislerinde araştırmalar gerçekleştirdiğini aktaran Ergül, Antarktika’nın bilimsel çalışmalar dışında hiç kimsenin yaşamadığı ve üzerinde toprak paylaşımı için kan dökülmeyen hiçbir savaşın yapılmadığı tek kıta olduğunu anlattı.
Ergül, 2016 yılında başlayan bilimsel çalışmaların sonuçlarını almaya başladıklarına işaret ederek, “Arkadaşlarımızın seferde elde edilen dataları kullanarak şimdiye kadar yayınlamış olduğu bilimsel çalışmaların sayısı beş. Hala görüşülen, yayın etabında olan çalışmalar var.” dedi.
“Tarım ve böcek ilacının var olduğunu gördük”
Antarktika’da endüstrileşmenin tesirlerinin araştırıldığı çalışmanın tamamlandığını aktaran Ergül, şöyle konuştu:
“Özellikle tüketilebilir balıklardaki kirletici unsur birikimlerini incelemeyi amaçlamıştım. Kirletici unsurlardan kastım petrol türevleri, tekrar çok az ölçüleri ile bile kanserojen tesir gösterebilen dioksin türevi bileşiklerin ve tarım ilaçlarının bu canlılarda ne kadar biriktikleriyle ilgili bir çalışma yürüttük. Maalesef her üçünün de kıtada var olduğunu delilleriyle birlikte elde ettik ve daha evvel kıtadan rapor edilmemiş kimyasalların oraya ulaştığını birinci kere göstermiş olduk. Sonuçlar aslında birbirinden değişikti. DDT (tarım ve böcek ilacı) olarak hepimizin bildiği yaygın olarak 1940’lardan 1970’lere kadar kullanılan, lakin daha sonra yasaklanan kimyasalların kıtada var olduğunu gördük.”
“Antarktika da pırıl pırıl, pak değil”
Ergül, Antarktika’da tarım yapılmadığını, bu kimyasalların atmosferik taşınımlarla geldiğini, hatta DDT’nin parçalandıktan sonra oluşan türevlerin besin zincirine bağlanıp aktarıldığını belirterek, şöyle devam etti:
“Sanayileşme ve nüfus artışına paralel olarak üretilen tarım ilaçları başta olmak üzere kimi kimyasalların, atmosferik hareketlerle kıtaya ulaştığını tespit ettik. Endüstrileşme, gitgide artan nüfus, çağdaş tarım, bu formda olumsuz sonuçların meydana gelmesini ne yazık ki etkiliyor. Natürel atmosferik taşınımların yanı sıra tesirli olan öteki ögeler da var lakin atmosferik taşınımlar, bilhassa moleküllerin hareket etmesini sağlayan sıcaklık üzere etkenlerin katkısıyla oluyor. Antarktika’da çok değişik bir şey oluyor. Orası çok soğuk. Sıcaklığın tesiriyle oraya kadar taşınan moleküller artık orada öbür bir sıcaklıkla karşılaşmıyorlar ve çöküp kalıyorlar. Soğuk tutulması üzere. Hasebiyle kirleticilerin sonuncu birikim yerleri oluyorlar.”
Bir öteki tesirin de Antarktika’da yaz periyodunda gerçekleştirilen turistik faaliyetler sırasında meydana geldiğini vurgulayan Ergül, “Bu faaliyetler sırasında çok dikkatli olunsa bile gemilerden kaynaklanan kimi atıkların birikmiş olduğunu görüyoruz. Münasebetiyle dünyanın en pak yeri de olsa insanoğlu bir biçimde orayı da etkiliyor. Ne yazık ki Antarktika da dünyamızdaki endüstrileşme ve süratli nüfus artışından hissesini aldı. Hasebiyle Antarktika da pırıl pırıl, pak değil. Ne yazık ki kirleticilerin de orada biriktiğini görüyoruz. Kirleticilerin besin zincirine bağlandığını, balıkların dokusunda da yerleşik olduğunu görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
