Kara delikler nötron yıldızları ve teorik astrofizik üzerine araştırmalar yürüten Özel aynı vakitte NASA Astrofizik Bahigo Komitesi Başkanlığını NASA Lynx Uzay Teleskobu Bilim ve Teknik Ekibi Başkanlığını ve Uzay Ufku Teleskobu Bilim Kurulu ve Modelleme ve Tahlil Çalışma Grubu Başkanlığını yürütüyor
Astrofizik konusundaki başarılı çalışmaları hasebiyle AsperCasino 2015’te Amerikan Fizik Derneği onur üyeliğine ve 2013’te Türkiye Bilim Akademisi üyeliğine seçilen Özel’in Amerikan Fizik Derneği Maria Goeppert Mayer Mükafatı Harvard Radcliffe Enstitüsü Bursu Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Miller Enstitüsü Artemisbet onursal profesörlüğü bulunuyor
Ünlü fizikçi Albert Einstein matematikçi John Nash üzere dünyanın en tanınmış bilim insanları ile birlikte 20 kişilik Büyük Fikirler listesine ismini yazdıran Özel son olarak ODTÜ Üstün Aresbet Hizmet Ödülü’ne layık görüldü
20 yıldır kara delikleri görüntülemek için çalışıyor
Prof Dr Feryal Özel bilim dünyasında çığır açması beklenen Memleketler arası Olay Ufku Teleskobu projesi kapsamında bir ortaya gelen Anadoluslot bilim adamlarının Dünyaya 53 milyon ışık yılı aralıktaki Virgo kadro yıldızındaki M87 Galaksisi’nin merkezindeki harika masif kara deliğin görüntülenmesine ilişkin açıklama yaptı
20 yıldır kara deliklerin görüntülenmesi üzerine çalışmalar yaptığını lisana getiren Özel 200 bilim insanından oluşan takımın dünyanın farklı noktalarına kurulan 8 teleskobu sanal olarak birbirine bağlayarak elde ettikleri birinci kara delik fotoğrafını nisan ayında basın toplantısıyla kamuoyuna duyurduklarını anımsattı
Sır üzere sakladık
Özel kendisinin de kara deliklerin modellemesinin yapıldığı Uzay Ufku Teleskobu Bilim Kurulu ve Modelleme ve Tahlil Çalışma Kümesi Başkanlığını yürüttüğünü aktardı
Uzaydan 2017’de aldıkları bilgilerin açıklanmasının 2019 Nisan ayını bulduğunu bildiren Özel şu bilgileri verdi
Dünyanın farklı yerlerindeki radyo teleskoplarla elde edilen X ışını datalarını birleştirerek oluşturulan kara delik fotoğrafı dünyanın 5 kentinde eş vakitli basın toplantılarıyla kamuoyuna duyuruldu Bilim insanları duydukları heyecanı anında paylaşmak ister Doğal ki kara deliği 2018 Ağustos ayında birinci gördüğümüzde çok keyifli olduk lakin 2019 Nisan ayına kadar hiç kimseye bir şey söyleyemedik Zira hem emin olmamız hem de yayınları hazırlamamız gerekiyordu Birinci kara delik imajını aldığımızı sır üzere saklamak hayli zordu
Kara deliğin birinci kere fotoğraflanmasına ait haberin 4 milyar şahsa ulaştığını bunun inanılmaz bir sayı olduğunu vurgulayan Özel dünya genelinde medya kuruluşlarının bu ilgilerinden epeyce şad olduklarını lisana getirdi
Einstein’in Genel Görelilik Kuramı’nda ve kendisinin de 2000 yılından beri yaptığı çalışmalarda kara deliklerin varlığına ait teorilerin bulunduğuna işaret eden Özel tüm bu teorilerde evrendeki kara deliklerin spesifik özelliklerinden kelam edildiğini hatırlattı
Dünyanın pek çok noktasına pozisyonlandırılmış teleskoplardan elde ettikleri bilgilerle çektikleri kara delik fotoğrafına ait Özel Evrendeki en garip cisim denilebilecek kara deliklerin özelliklerini ortaya koyma etabına geldik Uykusuz geçen onca geceden sonra bilim insanı olarak bu türlü bir çalışmayı tarihe bırakabilmek büyük bir his Lakin bu son nokta değil öteki gayelerimiz de var sözlerini kullandı
Işığın yok olduğu kara bir boşluk var
Özel görüntüledikleri kara delik fotoğrafına ait Kara deliğin ortasında ışığın büsbütün yok olduğu kara bir boşluk etrafında ise gazların daima döndüğü bir kısım bulunuyor Yer çekiminin tesiriyle bu gazlar kara deliğe yanlışsız gidiyor fakat bir taraftan da etrafında dönüyor Kara deliğin etrafı de bu nedenle parlak görünüyor Yani etrafı simit ortasında bir delik var üzere görünüyor açıklamasını yaptı
Bu daha bir başlangıç
Kara deliğin görüntülenmesi ile birlikte daha evvel bilim dünyasında bilinmeyen hangi sırrın ortaya çıkarıldığına ait soruya karşılık Özel Bu bir başlangıç diyelim öncelikle Bundan sonra bu deneyin başarılı olduğunu gösterdikten sonra olağan ki çok daha basamağı olacak dedi
Einstein’in Genel Görelilik Teorisi’nde kara deliklerin cihandaki en garip cisimler olarak bilindiğine işaret eden Özel şöyle konuştu
Gerçekten kara deliklerin özellikleri var mı yok mu sorusunun karşılığını arıyoruz Şu ana kadar gördüklerimize nazaran ‘gerçekten de ışığın da kaybolduğu bir hacim var Işığın ortaya çıkamaması demek hiçbir bilginin bize ulaşamaması manasına geliyor Yani kara delikler cihandan bağıntısız ufak adacıklar yaratıyor güya Bunun doğal ki çok çeşitli testlerini yapabileceğiz artık Daha evvel daima kara deliğin etrafındaki tesirlerine bakarak ne olduğunu anlamaya çalışıyorduk Birinci sefer bu olay ufkunun varlığını ışığın yok olduğunu kendi gözlerimizle görebiliyoruz Natürel ki çok daha farklı şeyler yapabileceğiz bu datalarla
Temel bilim araştırmalarının hayata çok büyük yansıması var
Prof Dr Feryal Özel kara deliklerin görüntülenmesinin günlük yaşama rastgele bir tesirinin bulunup bulunmayacağına ait soruyu yanıtlarken temel bilim araştırmalarında elde edilen bilgilerin hayata da çok büyük yansımalarının bulunduğunu buna örnek olarak icadından yıllar sonra lazerin ameliyatlarda kullanılır hale geldiğini cep telefonlarına yüklenen GPS sistemlerinin de Einstein’in Genel Görelilik Kanunu sayesinde çalıştığını aktardı
Bu teori sayesinde uyduların yerlerinin doğrulandığına işaret eden Özel Bundan 100 yıl evvel ortaya konmuş bu teori artık adres bulmada tüm dünyadaki insanlara kolaylık sağlıyor Yani temel bilimde karşılaştığımız kavramlar kesinlikle insanın hayatını ve teknolojiyi bir gün etkiliyor Lakin bu olmasa bile insan meraklı ve keşfetmekten zevk alan bir yapıya sahip Büsbütün insan ruhunun keşfinden kaynaklanan bir araştırma diye konuştu
Belki Einstein’in teorisinin eksik olduğu bir yer olacak
Özel evrenle ilgili yürüttüğü çalışmalara ait şu değerlendirmelerde bulundu
Biz grup olarak Einstein’in teorisinin tam olmadığını kanıtlamaya çalışıyoruz Yani teori yer çekimini çok uygun açıklıyor fakat bir de bizim parçacıkları anlatmakta kullandığımız kuantum mekaniği dediğimiz bir öbür fizik teorisi var ve ikisi birbiriyle örtüşmüyor Bir yerde birinden birinin değişik bir hali olması gerek ki örtüştükleri bir noktayı bulabilelim Kara deliklere bakmamızın nedenlerinden biri de bu Yani kara deliklerde etrafında hem kuantum mekaniğinin tesirlerinin hem de yer çekiminin çok kuvvetli tesirlerinin olabileceği yerler arıyoruz Hasebiyle bu daha başlangıç
Kara delik fotoğrafını elde ettikten sonra biz sayısal olarak çok fazla testini yapacağız bu kanunların Yani tahminen Einstein’in teorisinin eksik olduğu bir yer olacak Onu bulursak doğal ki bizi çok keyifli eder Einstein hayatı boyunca kara delik fikrinden nefret ederek yaşıyor Kara delikler şayet sahiden teorinin öngördüğü üzere ise nasıl görünüyorlar kısmı çok yeni bir çalışma Yani son 20 yıllık çalışmalar bunlar O yüzden yeni yeni datalar elde ediyoruz
Einstein’in Görelilik Teorisi 1915 yılında yayımlandı Bu durumda teorinin 104 yılında Einstein’in kuramı değişebilir mi sorusuna Özel Tabii yani Newton’un kanunları birkaç yüzyıl sonra değişti Yani bir noktaya kadar diyelim ki güneş sistemindeki cisimlerin nasıl hareket ettiğini vesaire çok hoş açıkladı lakin bir noktada Merkür’ün yörüngesini açıklayamaz hale geldi Fizik ve bilim o denli bir şey Devamlı geliştirmeye çalışıyoruz cevabını verdi
