ABD’nin Türkiye’yi Rus üretimi füze savunma sistemi S-400 alması nedeniyle yeni jenerasyon savaş uçağı F-35 programından çıkarmaya karar vermesinin akabinde NATO’dan güçlü bir ileti geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ABD’nin Colorado eyaletinde düzenlenen Aspen Güvenlik Forumu’nda, “S-400 kaynaklı zorluğu küçümsemiyorum lakin Türkiye bir NATO üyesi olarak S-400’den çok daha fazlasıdır” dedi.
Ne tıp sistemler alacağına karar verecek olanın her ülkenin kendisi olduğunun altını çizen Stoltenberg, S-400 sistemlerinin NATO’nun hava ve füze sistemlerine entegre edilmesinin mümkün olmadığını, esasen Türkiye’nin de bu tarafta talepte bulunmadığını belirterek, “Türkiye, başka ögeleriyle NATO’nun entegre hava ve füze savunma sisteminin kesimi ve o denli olmayı sürdürecek” sözlerini kullandı. Genel Sekreter, Türkiye’nin İttifak’ın hava ve füze savunma sistemleri için değerli olan uçaklara, radarlara ve başka ögelere sahip olduğunu hatırlattı. Stoltenberg, “NATO için kıymetli olan birlikte çalışabilirliktir. S-400 sistemleri NATO ile birlikte çalışabilir çeşitten değil” diye konuştu.
TÜRKİYE SIRTINI DÖNMÜYOR
S-400 alımıyla Türkiye’nin NATO’ya sırtını dönüp dönmediğine yönelik bir soruya, “Hayır” diyerek karşılık veren Stoltenberg, “S-400 ve F-35 önemli bir mevzu lakin Türkiye’nin NATO’ya katkıları ve NATO’nun müttefiki Türkiye ile işbirliği bundan çok daha derin ve kapsamlı” sözlerini kullandı. Türkiye’nin DEAŞ’la çabada kilit değerde bir müttefik olduğunu vurgulayıp katkı ve rolünü öven, Balkanlar, Kosova ve Afganistan’daki NATO operasyonlarına takviyesini hatırlatan Stoltenberg, “Türkiye’nin kararının yaratacağı sonuçlardan telaşlıyım zira Türkiye artık F-35 programının bir kesimi olmayacak. Bu hepimiz için kötü” dedi.
ASGARİ TESİR VURGUSU
İki müttefikin uyuşmazlığa düştüğü duruma son vermek için çalıştıklarını belirten Stoltenberg, “Bu bahiste Türkiye ile ABD ortasında direkt diyalogdan memnunum” diye konuştu. Türkiye’nin ABD ile Patriot, İtalya ve Fransa ile SAMP-T füze sistemlerini almak için görüşmeleri sürdürdüğünü vurgulayan Stoltenberg, NATO’nun da hava savunmasını güçlendirmek için Türkiye’ye katkı sağladığını ve bu bağlamda elinden geleni yaptığını belirtti. Sorun çözülemediği takdirde bunun tesirlerinin asgariye indirilmesinin gerekli olduğu da Stoltenberg’in vurguları ortasında yer aldı.
ÇIKARMA SİSTEMİ YOK
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’e, son gelişmeler ışığında bilhassa toplumsal medyada sıkça lisana getirilen ‘Türkiye’nin NATO’dan çıkarılması gerektiği’ doğrultusundaki yorumlar ve mevzunun gündeme gelip gelmediği de soruldu. Stoltenberg’in karşılığı, “Türkiye değerli bir NATO müttefikidir ve hiçbir ülke bu mevzuyu gündeme getirmedi zira görüyoruz ki hepimiz birbirimize bağımlıyız” oldu. Yapılan kimi yorumların bilakis 70’inci yılını kutlayan NATO’nun bir ülkeyi üyelikten atmaya yönelik bir sistemi yok. İttifak’tan ayrılma lakin bir ülkenin kendi talebi üzerine gerçekleşebiliyor. NATO’nun kurucu dokümanı olan 1949 tarihli Kuzey Atlantik Antlaşması’nın 13’üncü hususunda, “Antlaşma 20 yıl yürürlükte kaldıktan sonra rastgele bir Taraf, ayrılma bildirimini ABD Hükümeti’ne vermesinden bir yıl sonra Taraf olmaktan çıkabilir. ABD Hükümeti aldığı her ayrılma bildiriminden tüm Tarafları haberdar edecektir” deniliyor.
SEVKİYATA DEVAM
RUSYA’dan satın alınan S-400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi gereçlerinin Türkiye’ye intikali dün de devam etti. Sevkıyatın yedinci gününde Rusya’dan kalkan 15’inci kargo uçağı dün sabah saatlerinde Mürted Hava Üssü’ne inerek, S-400’ün birtakım kesimlerini getirdi. Ulusal Savunma Bakanlığı da resmi Twitter hesabına bir Antonov 124-100 uçağının fotoğrafını koyarak sevkıyatın planlandığı formda devam ettiğini duyurdu. ANKARA
DIŞLANIRSAK UÇAK BAŞINA MALİYET ARTAR
CUMHURBAŞKANLIĞI Savunma Sanayii Lideri İsmail Demir, Türkiye’nin F-35 projesinde dışlanması durumunda uçak başına 7-8 milyon doları aşacak maliyet artışı olacağını söyledi. Demir, dün yaptığı açıklamada, “F-35 olayında bugüne kadar her türlü ödemeyi, yükümlülüğümüzü kusursuz biçimde yerine getirdik. Türkiye alternatifleri değerlendirmeye devam edecektir. Her türlü opsiyon masada. Tek taraflı alınmış bir askıya alma kararı var. Muahedelerde yeri olmayan bir karar. Resmi hale gelmesini bekliyoruz. Askıya alma sözü kullanılıyor, çıkartılma sözü değil. Çıkartılmanın kendine has kararları olabilir, o devrede yok. Türkiye’nin dışlanması durumunda uçak başına 7-8 milyon doları aşacak maliyet artışı olacak” dedi.
ABD’YE TÜRKİYE’NİN RAHATSIZLIĞI İLETİLDİ
CUMHURBAŞKANLIĞI Sözcüsü İbrahim Kalın, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’la telefonda görüştü. Görüşmede ABD’nin, Türkiye’nin F-35 programından askıya alınması kararından duyulan rahatsızlık lisana getirildi. Beştepe’den yapılan açıklamada şu tabirlere yer verildi: “iki ülke liderlerinin evvelki tabirleri ile uyumlu olmayan bu karar karşısındaki yansımız iletilmiştir. Türkiye-ABD bağlarının tek taraflı dayatmalarla sağlıklı ilerleyemeyeceğinin altı çizilmiştir. Suriye’nin kuzeyinde kurulması planlanan inançlı bölge ile Türkiye’nin güvenlik telaşlarının giderilmesi ve Münbiç yol haritasının hayata geçirilmesi de ele alınmıştır. Sayın Cumhurbaşkanımız ve Lider Trump’ın ortaya koyduğu 75 milyar dolarlık ticaret gayesine ulaşılması için ilgili ünitelerin faaliyetlerini ağırlaştırmasının değerine vurgu yapılmıştır. Son olarak ABD Lideri Trump’ın ülkemize gerçekleştireceği ziyaret programı ve beklenen tarihler konusu ele alınmıştır.”
19 NOKTASINDA TÜRK İMZASI VAR
BEYAZ Saray ve Pentagon’un, Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemi aldığı gerekçesiyle Türkiye’yi F-35 projesinden çıkarma kararı almasının yankıları sürüyor. Kulislerde Türk Hava Kuvvetleri için üretilmiş dört F-35 uçağının Polonya’ya verileceği öne sürülüyor. Bir öteki argüman da, ABD’nin Yunanistan’a da F-35 vererek bilhassa Ege Hava Sahası’nda dengeyi Atina lehine bozma hesapları yaptığı tarafında.
Karar, projeye katkı sağlayan Türk savunma sanayii şirketlerini de etkileyecek. Çok uluslu F-35 projesinin ana yüklenicisi Amerikalı Lockheed Martin şirketi, Türk şirketlere projede yaklaşık 9 milyar dolarlık hisse ayırmıştı. Türk şirketleri şimdiye kadar 700 milyon dolarlık 1000’e yakın modül üretti. ABD’nin Türk şirketlerin ürettiği modüllerin çok değerli bir bölümünü kendi iç pazarından karşılaması bekleniyor.
BİRÇOK KESİMİ TÜRKİYE’DE ÜRETİLİYOR
F-35’in 19 başka noktasındaki birçok modülün üretimi Türkiye’de yapılıyordu. F-35’in orta gövdesinde birçok parçayı TAI üretiyordu. ASELSAN F-35’lerin komünikasyon, navigasyon ve tespit (CNI) sistemine ilişkin Aviyonik Arayüz Denetim (CAIC) modülünü hazırlarken, gövde ve kanat modül üretimi Kale Aero, motor kısmındaki kimi modüllerin üretimi ise Kale Pratt&Whitney tarafından üstlenilmişti. Havelsan F-35’ler için mühendislik takviyesi sağlarken iniş ekipleri, fren sistemi ve yakıt pompası üzere modüller Alp Havacılık tarafından üretiliyordu. Ayesaş ise uçakların kokpit camlarının kart üretimini yapıyordu.
21 HAZİRAN 2018’DE BANTTAN ÇIKMIŞTI
Türkiye ismine şimdiye kadar üretilen dört F-35’in A modelinin birincisi geçen yıl 21 Haziran’da Lockheed Martin’in Fort Worth tesislerinde merasimle banttan çıkarılarak eğitim uçuşları için Arizona’daki Luke Hava Üssü’ne gönderilmişti. (Uğur ERGAN / ANKARA)
ŞU ANDA YAPTIRIM DÜŞÜNMÜYORUZ
ABD Lideri Donald Trump, dün Beyaz Saray’da ABD Özel Olimpiyatlar Takımı’nı kabulü sırasında, bir gazetecinin Türkiye’ye yönelik muhtemel ekonomik yaptırıma ait sorusuna “Hayır, şu anda düşünmüyoruz” halinde karşılık verdi. Trump, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ile Beyaz Saray’da buluşması sırasında ise gazetecilerin “Bu durumda Türkiye’ye yaptırımları göz arkası mı ediyorsunuz?” sorusuna “Buna bakıyoruz. Birçok bakımdan çok sıkıntı bir durum. Evvelki idare (Barack Obama) bu hususta daha uygununu yapabilirdi. Türkiye bağlamında evvelki idare çok büyük kusurlar yaptı ve bu çok makus. Hasebiyle şu anda buna (yaptırımlar konusuna) bakıyoruz, ne yapabileceğimize bakıyoruz. Şimdi (kararımızı) açıklamadık” cevabını verdi.
