Her yıl pek çok bilim insanı yurtdışına eğitim ve araştırma için giderken, dünyanın saygın üniversitelerinden Türk bilim insanları da Türkiye’ye dönerek buradaki devlet üniversitelerini seçiyor. Hürriyet Eğitim, son iki yılda TÜBİTAK projeleriyle yahut kendi araştırmalarıyla Türkiye’ye dönen bilim insanlarıyla konuştu. Hepsinin ortak amacı Türkiye’de bilimin daha da gelişmesinde rol oynamak. Karşılarına çıkabilecek zorluklara karşın kararlılar. Ayrıyeten Türk öğrencilerin dünyanın en yeterli üniversitelerindekiler kadar nitelikli olduğunu söylüyorlar.
İskender Gökalp
‘LİSANSIN AVRUPA’DAN FARKI YOK’
Prof. Dr. İskender Gökalp (ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü): İTÜ’de Uçak Mühendisliği programını tamamladım. Akabinde Paris’e gittim. Orada TÜBİTAK gibisi bir merkez olan CNRS’e bağlı Aerotermik Laboratuvarı’nda ‘türbülanslı yanma’ konusunda doktora yaptım. Çalışmalarıma 30 yılı aşkın devam ettim. 2007’de merkezin yanma laboratuvarının yöneticisi oldum. Gücün kimyasal dönüşümü konusunda 130 makale yazdım ve 70 doktora öğrencisi yetiştirdim. Artık ODTÜ’de kendi alanımda çalışmaya ve yeni bilim beşerlerine daha fazla katkıda bulunmak istiyorum. Bu yıl ‘TÜBİTAK 2232 Memleketler arası Önder Araştırmacı Programı’ ile ODTÜ’ye geliyorum. Burada araştırmalarımı sürdüreceğim ve 5 doktora öğrencim olacak. Türkiye’deki lisans eğitim kalitesinin Avrupa ve ABD’ye nazaran hiçbir farkı yok. Lakin iş lisansüstüne geldiğinde o seviyede değiliz. Kıta Avrupası’na nazaran araştırma boyutunda da kimi sorunlar var. Büyük laboratuvarlarda ortak çalışmalar yapabilmede istediğimiz düzeyde değiliz. Hedefim ODTÜ’de CNRS gibisi bir araştırma merkezi kurmak. Mükemmeliyet merkezleri olmazsa, Ar-Ge ve yenilikçi teknoloji üretmede ilerlemek ve dünya aktörü olmak imkânsız.
LONDRA’YLA KANSER ÇALIŞMASI
Dr. Ahmet Acar (ODTÜ Biyolojik Bilimler Bölümü): ODTÜ biyoloji programını bitirdim. Bu yıllarda yazlarımı MIT’de, ünlü kanser araştırmacısı Profesör Robert Weinberg’in laboratuvarında geçirdim. Bu devir, kanser alanında çalışmam için beni motive etti. Lisansüstü çalışmalarım için İngiltere’de Manchester Kanser Araştırmaları Enstitüsü’ne burslu kabul aldım. Son 4 yıldır Londra’da Kanser Araştırmaları Enstitüsü’ndeyim. Burası kanser araştırma merkezleri ortasında dünyada birinci 4’te. ‘TÜBİTAK 2232 Memleketler arası Önder Araştırmacı Programı’ ile bu yıl ODTÜ’ye geleceğim. Araştırmalarımı yürüteceğim bir laboratuvar kuracağız. Bu laboratuvarda kanser hastalarından alınan dokuları, 3 boyutlu kültür ortamında büyüterek ve dondurarak Türkiye’nin birinci ‘Mini Tümör Biyolojik Bankası’nı oluşturacağız. Deneysel ortamda büyütülen minik tümörlerin genetik profillerine özel farklı ilaç sıralamalarını deneyeceğiz. Londra’da kanser araştırmalarım için gerekli altyapıyı bulabiliyorum. ODTÜ’de de bu mevzuda sorun yaşamayacağımızı düşünüyorum. TÜBİTAK da dayanak verecek. Umarım birtakım gereç ve ekipmanların temininde gecikme olmaz. Başarılı sonuçlarımızın hastalarımıza uygulanması istikametinde tavsiyelerde bulunarak şahsileştirilmiş kanser tedavisinde ilerleme hedefliyoruz. Beş doktora öğrencim olacak. ODTÜ’deki öğrencilerin niteliği konusunda hiç kuşkum yok. Londra’da da araştırmalarıma devam edeceğim. Türkiye ve İngiltere ortasında Milletlerarası Önder Araştırmacı Programı ile köprü kuracağız. Gayem, kendi alanımda geleceğin bilim insanlarının yetişmesini sağlayarak ülkemiz ismine bilgi ve teknoloji atağına katkıda bulunmak.
Şükrü Anıl Doğan
‘ROL MODEL OLMAK İSTEDİM’
Dr. Öğr. Üyesi Şükrü Anıl Doğan (Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü): “Lisans ve yüksek lisans eğitimimi ODTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nde tamamladım. Doktora çalışmalarımı Almanya’da Köln Üniversitesi’nde yaptım. Doktora sonrasında 4 yıl kadar Cambridge Üniversitesi’ndeydim. 2018’den beri de Boğaziçi Üniversitesi’ndeyim. Burada kurduğum ‘MITO lab’ ismini verdiğimiz laboratuvarımızda hücrelerde güç üretiminden sorumlu mitokondrilerle yaşlanma ortasındaki ilgi konusunda çalışıyorum. Laboratuvarımızda üç öğrencim var. Bu sayı ve kapasitemizin artması için elimizden geleni yapıyoruz. Cambridge dünyanın önde gelen araştırma üniversitelerinden biri. Kaynakları epeyce gelişmiş bir üniversite. Lakin ben her vakit ülkemdeki gençlere rol model olmak istedim. Onların potansiyellerini biliyorum ve bir bilim insanı olarak Türkiye’de bilim yapmak istiyorum. Boğaziçi öğrencisinin Cambridge’ten hiçbir farkı yok. Ayrıyeten Türkiye’de yapılan âlâ bilim de ABD ve Avrupa seviyesinde. Boğaziçi’nde altyapılar gelişmiş ve teknik açıdan epey yeterli. Fakat birtakım gereçlerin edinme müddeti bürokratik gümrük süreçlerinde ötürü uzuyor. Cambridge’te bir gün içinde bulabileceğimiz bir kimyasal için Türkiye’de 10 gün harcamamız gerekebiliyor. Ayrıyeten TL’deki paha kaybı araştırma bütçelerini olumsuz etkiliyor.”
Sema Dumanlı Oktar
‘ÖZGÜRCE ÇALIŞABİLİYORUM’
Dr. Öğr. Üyesi Sema Dumanlı Oktar (Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği): “ODTÜ elektrik-elektronik mühendisliği kısmından mezunum. Lisansüstü çalışmalarım için İngiltere’de Bristol Üniversitesi’ne gittim. 2010-2017 ortasında uzman araştırmacı olarak Bristol’deki Avrupa Araştırma Laboratuvarı’nda çalıştım. Boğaziçi Üniversitesi’ne 2018’de geldim. En başından beri Türkiye’ye dönmek istiyordum. Zira İngiltere’de üniversitelerinde araştırmaların çerçevesi ekseriyetle net olur. Yani sizden beklenenler belirlidir. Boğaziçi’nde kendi istediğim alanlarda daha özgürce araştırma yapabiliyorum. Öğrencilerimiz de en az Bristol’dekiler kadar nitelikli. Hatta onlara nazaran istekleri çok daha yüksek. Bu da beni yeni araştırmalarda Türkiye’de gençlerle çalışma konusunda motive ediyor. Boğaziçi’nde ‘BOUNTenna Laboratuvarı’nı kurdum ve burada ‘Akıllı Ortopedik İmplant’ üzere sıhhat alanında kullanabilecek yeni projeler üzerinde çalışıyoruz. Yeni geliştirdiğimiz sıhhat ekipmanlarıyla insanların hayatlarını kolaylaştırmak istiyoruz.”
TÜBİTAK MEMLEKETLER ARASI ÖNDER ARAŞTIRMACILAR PROGRAMI NEDİR?
TÜBİTAK tarafından alanlarında üst düzey bilimsel yahut teknolojik çalışmalar yapmış, yurtdışı çalışma tecrübesine sahip Türk bilim insanlarının yurda dönüşlerini desteklemek gayesiyle 2018’de başlatıldı. Program kapsamında yurtdışından gelen akademisyenlere maddi dayanağın yanı sıra, eş ve aileleri için de 3 yıla kadar ek haklar sağlanıyor. Bilim insanlarının Türk üniversitelerindeki projelerine takviye sağlanıyor.
Sinan Küfeoğlu
HEDEF GÜÇ ARAŞTIRMALARI
Dr. Sinan Küfeoğlu (İTÜ Sanayi Mühendisliği Bölümü): “ODTÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği mezunuyum. Doktora ve doktora sonrası çalışmalarım için Finlandiya’da Aalto Üniversitesi’nde 7 yıl bulundum. Akabinde İngiltere’ye University College London’a (UCL) araştırmacı olarak geçtim. Cambridge Üniversitesi’ndeyse bir yıldır saygın Güç Siyasetleri Araştırma Grubu’ndayım. Bu yıl ‘TÜBİTAK 2232 Milletlerarası Başkan Araştırmacı Programı’ ile İTÜ’ye geliyorum. Araştırma gücü ve endüstriyle işbirliği nedeniyle İTÜ’yü tercih ettim. Üniversitenin Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karaca’nın projelerime ilgisinin bunda büyük hissesi var. Cambridge Üniversitesi Güç Siyasetleri Araştırma Grubu’nun benzerini İTÜ’de kurmak istiyorum. Bu merkezde üniversite-sanayi işbirliğine farklı bir boyut katmayı hedefliyorum. Cambridge’te önde gelen şirketler güçle ilgili çeşitli hususlarda araştırma işbirlikleri kuruyoruz. Artık İTÜ’de işe ‘start-up’ları da dahil ederek, bunu Türkiye’de yapmayı hedefliyorum. Fakat Türkiye’de umarım bürokratik pürüzlere takılmadan süratli bir biçimde ilerleyebiliriz. Türkiye’ye döndüğüm için heyecanlıyım. Çeşitli seminerlerde Türk öğrencilerle bir ortaya gelme bahtım oldu. Öğrencilerimizin nitelik açısından hiçbir farkı yok. Lakin araştırma hünerlerinde biraz gerideyiz.”
SON İKİ YIL İÇERİSİNDE GELEN TÜRK BİLİM İNSANLARI
