Yaz tatilinin en büyük meselelerinden biri de okul devrinde öğrenilenlerin unutulması. Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) yeni eğitim takvimi düzenlemeleriyle bunu önlemeye çalışsa da birtakım eğitimciler, yaz tatilinin hâlâ uzun olduğunu, bu müddette öğrencilerin edindikleri bilgileri unuttuğunu söylüyor. Bilhassa birinci sınıf öğrencilerinin okuma-yazmayı bile unutabildiklerini belirtiyorlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ali Ekber Şahin, tatilde unutmanın önüne geçecek teklifler sıraladı. Şahin, “Yaz tatiliyle birlikte yalnızca okula orta veririz, öğrenmeye değil. Öğrencilerimiz yaz boyunca günlük öğrenme etkinliklerinden kopmadıkları sürece hem keyifli bir tatil geçirebilecek hem de öğrenme kaybı yaşamayacak” diyor. Prof. Dr. Şahin’in 10 başlıkta topladığı, öğrencilerin hem öğrendiklerini hatırlamalarına hem de yeni öğrenmelerle gelişimlerini sürdürmelerine dayanak olabilecek teklifleri ise şöyle:
OKULA ORTA VERİLDİ ÖĞRENMEYE DEĞİL
BU SEFER SİZ ÖĞRETMEN OLUN
1- Öğrendiklerinizi öğretin: Bildiklerimizi diğerlerine öğretmek, öğrendiklerimizin kalıcılığını sağlamanın en tesirli yolu. Annenize, babanıza, kardeşinize, sınıf arkadaşınıza, komşunuzun çocuğuna ve daha pek çok beşere sınıf seviyeniz ne olursa olsun öğrendiklerinizi öğretme fırsatlarını değerlendirin.
2- İstekli olun: Sınıfta başarılı olabilmek için gereksinim duyulan toplumsal hünerlere, yeni nesiller ne yazık ki eski jenerasyonlar kadar sahip değil. Yaz tatilinde bir işte çalışmak yahut istekli faaliyetlerde bulunmak, öğrencilerin toplumsal farkındalıkları ile sorumluluklarının artmasına yardımcı olur. Öğrenilen bilgilerin iş hayatında ve istekli faaliyetlerde kullanılması kalıcılığını tesirler.
3- Meslek sahiplerini gözlemleyin: Bir meslek sahibini, örneğin avukatı, tabibi, aşçıyı, mühendisi, kuaförü, mimarı, çiftçiyi yakından gözlemleyin. Adeta onların gölgesi üzere yaptıkları tüm faaliyetleri izlemeye çalışın. Okulda öğrendiklerinizin onların yaptıkları işlerde nasıl kullanıldığını inceleyin.
4- Ders notlarınızı gözden geçirin: Okul periyodu biter bitmez tüm ders notlarını, gereçleri yok etme eğilimine gireriz. Halbuki ki bu notlar öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlayacak kıymetli bir kaynak. Yaz tatili müddetince bu notlara her gün kısaca göz atmak öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlar.
‘MUTLAKA OKUYACAĞIM’ DEDİĞİNİZ KİTAPLARI EDİNİN
5- Keyifle okuyun: “Zamanım olduğunda kesinlikle okuyacağım” dediğiniz kitapları edinin. Sınıf ve okul kitaplıklarından, belediye ve halk kütüphanelerinden yararlanın. Okumak beynimizi etkinleştirir. Okuduklarımızla öğrendiklerimiz ortasında mümkün olduğunca bağ kurmaya itina gösterelim. Mümkünse ailece, tıpkı kitabı okuyun ve okuduklarınızı birlikte değerlendirin.
6- Yaratıcı çalışmalar yapın: Motor maharetlerinizi çizerek, fotoğraf yaparak, bir müzik aleti çalmayı öğrenerek, dans ederek, fotoğraf çekerek geliştirebilirsiniz. Okuma yanında yaratıcı yazma çalışmalarına yük verebilirsiniz. Böylelikle zihniniz faal ve zinde kalır, öğrenme kaybı riski azalır.
7- Okulunuz ve sınıfınız hakkında konuşun, tartışın: Okulda yahut sınıfta en fazla haz duyduğunuz anları, ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşın. Öğretim yılı boyunca en fazla ilgi duyduğunuz mevzular hakkında konuşun, bunlarla ilgili daha derin bilgi edinme fırsatları yaratın.
8- İkinci bir lisan öğrenin: İkinci bir lisan öğrenmenizi destekleyecek her türlü fırsatı değerlendirmeye çalışın. Yabancı televizyon kanallarından dinleme maharetinizi geliştirmek için yararlanabilirsiniz. Tekrar okuma tercihlerinizi seviyenize uygun olarak ikinci lisanda kitaplar için kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz yöreye gelen turistlerle yahut tatil için gittiğiniz yabancı ülkelerdeki beşerlerle etkileşiminiz, konuşma maharetlerinizi geliştirir.
SIRTÜSTÜ UZANIP GÖKYÜZÜNÜ İZLEYİN
9- Keşfedin: Dışarıda keşfedebileceğiniz çok şey var. Sınıfta daima sırada oturdunuz. Unutmayın, yere ne kadar yaklaşırsanız o kadar çok öğrenirsiniz. Bir büyüteçle toprakta olup biteni, bitkileri, böcekleri inceleyin. Yere sırtüstü yatıp gündüz açık gökyüzünü ve bulutları, gece ayı ve yıldızları gözleyin. Farklı keşiflerinizi not etmeyi unutmayın.
10- Tatilin tadını da çıkarın: Bu hususlardan sizin için farklı ve eğlenceli olanları yapmaya çalışın. Tatilde olduğunuzu unutmayın. Araştırmalar, konut temelli uygulamalar ile daha kıymetli sınıf temelli yaz okulu programlarının öğrenme kaybı üzerindeki tesirinin manalı bir farklılık göstermediğini ortaya koyuyor. Bu tekliflerin en azından bir kısmının öğrenciler tarafından dikkate alınması, öğrendiklerini daha çok hatırlamalarına ve yeni bir öğretim yılına daha güçlü başlamalarına takviye olur.
NELERİ HATIRLARIZ
Öğrenciler farklı tecrübelerle öğrendiklerini unuttukları üzere okulda edindiklerini de hatırlamayabiliyor. Lakin okulda öğrenilenlerin bir kısmının hayli kalıcı olduğunu da rahatlıkla fark edebiliriz. Öğrenciler, okulda öğretilmek istenenin gerçek hayattaki yeri ve hayatlarına katacağı kalite konusunda öğretmenleri tarafından ikna edilirse, öğrenme sürecine tesirli biçimde katılır ve öğrendikleri nispeten daha kalıcı olur. Öğretmenlerin sınıf idaresi marifetleri, kullandıkları öğrenme-öğretme yolları; geliştirdikleri eğitim araç, gereç ve gereçleri; uygun ölçme ve kıymetlendirme yaklaşımları, öğrenilenlerin kalıcı olmasında değerli bir tesire sahip. Okul ve sınıf ortamı, öğrencilere her vakit öğrenilenleri gözden geçirme ve bunları yeni öğrenmelerle ilişkilendirme fırsatı verir.
AKADEMİK YILIN AYI UNUTULUYOR
Çocuklar, sınıf ve okul ortamından uzun müddetli uzaklaştıklarında öğrendiklerini daha fazla unutuyor. Araştırmalara nazaran, bilhassa uzun yaz tatilleri öğrenme kaybının en ağır yaşandığı periyot. Örneğin, ortalama bir öğrencinin yaz tatili süresindeki öğrenme kaybı, bir akademik yılın yaklaşık bir ayına karşılık geliyor. Bu öğrenme kaybı, matematik dersi için yaklaşık 2.6 ay. Anaokulu, birinci ve ikinci sınıflar ortasındaki geçişlerde yazın öğrenme kaybı çok düşükken üçüncü sınıftan sonra sınıf seviyesi arttıkça bunun daha fazla gerçekleştiği, öğrenilenlerin yüzde 25-30’luk kısmının unutulduğu görülüyor. Araştırmaların ortaya koyduğu bir öteki kıymetli bulgu da öğrenme kaybının ailelerin ekonomik durumlarına nazaran manalı seviyede farklılık göstermesi. Düşük ekonomik gelire sahip ailelerin çocuklarındaki öğrenme kaybı, orta ve yüksek ekonomik gelire sahip olanlara nazaran daha fazla. Orta ve yüksek gelire sahip ailelerin, çocukları için yaz tatillerinde sağladıkları öğrenme fırsatı, ortadaki bu farkın temel nedeni olarak ileri sürülüyor.
