Son dakika… 11 yıl sonra ilk kez… Tüm dünyanın merakla beklediği karar geldi

Açık Piyasa Komitesi (FOMC) dün başlayan toplantısı, bugün sona erdi.  Toplantı sonunda ABD Merkez Bankası (Fed) bu gece faiz kararını açıkladı. Fed beklentiler doğrultusunda faizlerde 25 baz puan indirime gitti. Fed yüzde 2.25-2.50 olan faizi, yüzde 2.00-2.25’e çekmiş oldu. Faiz indirimi 2’ye karşı 8 oyla alındı. Komiteden yalnızca Kansas City Fed Lideri Esther George ve Boston Fed Lideri Eric Rosengren faiz indirimine karşı oy kullandı.  

Fed Lideri Jerome Powell basın toplantısında değerli iletilerde bulundu. Powell’ın açıklamalarından notlar;

Biz bugün faizi 25 baz puan indirme kararı aldık. Aşağı taraflı risklerin önlenmesi için yapılmıştır. Global manada zayıflıklar vardı. İstekler esasen çabucak hemen sürdürülebilir enflasyon maksadımıza gitmesi ve Amerikan halkının çıkarları için yapılmıştır. Esasen bugünkü faz indiriminin önümüzdeki periyotta yaptırımları da olacaktır. Enflasyon maksadımız yakınlarında, faiz gayemiz nötr altındaydı. Fiyatlar artmaya devam etti. Getirisi düşük işlerde orta gelirli şahıslar iş bulmakta zorlanan beşerler hayatlarında daha yeterli bir noktaya geldiklerini söylediler. Daha âlâ iş piyasasını başardık. Sabırlı tavrı almıştık ve bugünkü adımı attık. Komite iştirakçileri mevzuyu dikkatle inceledi. Faiz oranlarının ekonomiyi desteklemesi için atılmıştır. Ticaret siyasetlerindeki sıkıntılar Haziranda arttı lakin artık daha güzel durumda. Enflasyon düşüklüğü devam ediyor. Çekirdek enflasyon 1,6 kalmış durumda. Bu enflasyonun vakit içinde yüzde 2’ye çıkmasını bekliyoruz. Mahallî enflasyon sessizken, global manada oynamıştır. Yüzde 2’ye çıkmasının ötelenebileceğini düşünüyoruz. Tüm bunları düşünerek komite uygun bir görünüm olduğunu düşünmektedir. Ticaret belirsizlikleri, global datalar faizleri etkilemiştir. Tüm bunları düşünerek uygun siyaset adımını attık. Her şeyi değerlendirmeye devam edeceğiz. Güçlü iş piyasası için uygun adım atmaya devam edeceğiz. 

“KÜRESEL BÜYÜME HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI”

Soru karşılık kısmı: 

– 25 baz puan kâfi mi? Kâfi değilse tekrar yapar mısınız?

Sadece puana bakmamalısınız. Komite kararlarına da bakmalısınız. Faiz artırımı bekliyoruz lakin destekleyici bir adım attık. Aslında iktisat olması gereken yerdeydi. Komite tüm bunları politikayı bir biçimde destekleyici tavra getirmek için, ekonomiyi desteklemek için, kendimizi korumak için yaptık. Tüm amaçlarımızı inceleyince bu adımı attık. Siyasetimize uyarladık. 

– Düşük sermaye harcamaları için hangi sorunları görüyorsunuz?

Ekonomi performansı uygun diyebiliriz. Görünüm de güzel, yılın başından beri farklı şeyleri düşünüyoruz. Zayıf imalat kelam konusu. Ticaret siyasetlerini gördük kimi uygun, kimi berbat olarak kıymetlendirilir. Tüm bunları tehdit olarak gördük. Esasen yıllar boyunca yaptığımız şeyin devamı. 

– Faiz indirimi yapmak ne manaya gelecek? Bu bir sorun muydu?

Kanıt ortada ben görüyorum. Siyaset itimadı destekliyor. Hanehalkı, iş itimadı güzelleşecek. Esasen biz simetrik durumdan bahsetmiştik. Doğal toparlanmanın tamamından ben sorumlu değilim. İnanç ve ekonomik aktivite etkilendi. İtimat ile her şey gerçekleşiyor. 

– Biraz açıklar mısınız beklentiden daha âlâ gelen datalar komiteyi nasıl etkiledi?

Her toplantıda yaptığımız bir şey var. Çok derin bir biçimde hem global hem de ABD aktivitelerine bakıyoruz. Aşağı taraflı riskler ve enflasyonun çözülmesi gerekiyordu. Buna ek olarak tüm bunları gözlemliyor olacağız. Ticaret belirsizlikleri yakından gözlemleyeceğiz.ABD iktisadı dediğim üzere dirençli olduğunu gösterdi. 

– Yeni bir rejime girdiğimizi söyler misiniz? Bilgilere bakılmadan mı alındı? Bu karar enflasyon bilgileri, büyüme bilgileri ya da manşetlerle mi alakalıydı? Bundan sonra ne yapacağınızı nereden bileceğiz?

Hem global hem de ticari belirsizlikler var. Zayıf imalatı görüyorsunuz, talebin desteklenmesi gerekiyordu. Ticaret alışılmadık bir şey. Çok fazla tecrübe yok global ticaret belirsizlikleriyle alakalı. Bu durum daha evvelden yüzleşmediğimiz bir şey. Mali siyasetlerle merkez bankalarının hareket ettiğini görüyoruz. Kısa ve orta vadeli ne yapılacak bakıyoruz. 

– 25 baz puan faiz indirimi sıkıntıları çözer mi?

Farklı insanların, farklı fikirleri olabilir. Ticaretten, zayıflama ve yavaşlamadan bahsettiniz. İşsizliğin de düştüğünü söylemek istiyorum. Komitenin nasıl hareket ettiğini görmemiz gerekiyor. Faiz artırımından nötr geldik, artık faiz indirimi yaptık. Her şeyin ekonomiyi görüyoruz. 2019 için büyüme daha yeterli geldi. Para siyaseti çalışıyor. 25 baza bu halde bakmalıyız. 

– Kötüleşme olabilir mi?

Açıklama metninde de söyledik. Mevzuyu nasıl ele alıyoruz size belirttim. Gelen datalar dikkate alınacak demiştim. Söyleyeceğim şey şu; zayıf global dinamiklere bakacağız. Biz göreceğiz. Artıyor mu düşüyor mu fotoğraf nasıl gelişiyor göreceğiz. Döngüde devam ettikçe göreceğiz. Daha kesin bir şey demek isterdim. Ticaret yeni bir şey. Bu biçimde kararlarımızı almaya devam edeceğiz. 

– 7 ay geçti, faiz indirimi yapıldı. Yatırımlar Fed’in bu kadar beklemesinin sebebi mi? Siz nasıl hissediyorsunuz?

Yatırım yapmadığımızı kimse söyleyemez. Fed oranları yüksek diye yatırım yapılmıyor denemez. Ticaret görüşmelerine her şeyi bağlamak yanlışsız değil. Bu muhakkak büyük faktör oldu. Global büyüme de yavaşlamaya başladı. Ticaret siyasetleri belirsizlikleri beklediğimizden daha büyük oldu. Her şeyi değerlendireceğiz. Önümüzdeki periyotlara dair şeyleri söyledim aslında. 

– Siz bir şartta duraksayabilir misiniz? Daha fazla faiz indirimi yapmama durumunuz var mı? 

Riskleri değerlendirmemizle alakalı. Neler oluşturacağını göreceğiz. Size bu kadarını söyleyebilirim. 

– Trump bilanço daraltması ve faiz indirimden bahsetti. Bundan etkilendiniz mi?

Sebeplerimden bahsettim. Açıkladım lakin bir kere daha lisana getireyim. Negatif tesirlerin önüne geçmek için atılmış bir adımdı. Bütün bir yıl boyunca konuşuldu zati. Politik hiçbir şeyi dikkate almadık. Bağımsız bir formda para siyasetimizi uyguluyoruz. Her vakit buna nazaran hareket etmeye çalıştık. Bunun sonuçları ile yaşayacağız. 

– Bir odadayız lakin bunu söylemek mümkün… Finansal istikrar tasalarınız oldu mu, sizin reaksiyonunuz ne oldu? Global manada IMF ya da farklı bankalardan birtakım açıklamalar yapıldı. Etkilendiniz mi? 

Ben telaşları aldım. Lakin kararım için sebep olarak görmedim. Finansal istikrar çerçevemiz olsaydı krizden evvel yoktu, şu anda var. Tüm halk biliyor aslında şeffaf bir biçimde hareket ediyoruz. Açık konuşmak gerekirse sorun yaratacak düzeyde değil. Hanehalkı noktasında âlâ noktada. Genel olarak finansal istikrar hassasiyetlerine bakınca ölçülü durumda. İş borçlanmalarını yakından izliyoruz. Banka bilançolarında da görüyoruz. Yüksek manada kaldıracı olan kısımlar da kimi problemler yaşanabilir. Yüksek oranda ABD finansal sisteminde görebilirsiniz. Bu da para siyasetini kullanmak için alan sağlıyor. 

Fed metninden notlar;

* Hanehalkı harcamaları yükseldi, iş yatırımları ölçülü. Fed aşkın rezervler üzerindeki faizi yüzde 2.35’ten yüzde 2.10’a çekti. Bilanço daraltma 1 Ağustos itibariyle sona erecek. Fed faiz indirimine münasebet olarak global gelişmeleri ve zayıf enflasyonu gösterdi. ABD Merkez Bankası uygun olduğu halde hareket edecektir, görünüm üzerindeki belirsizlikler sürüyor.

* Fed gelecekteki faiz patikasına karar vermek için bilgileri izleyecek. Fed kararı öncesi %2.0213 olan ABD10 yıllık tahvil faizi %2.0196 oldu. Fed kararı öncesi %1.8060 olan abd 2 yıllık tahvil faizi %1.8340 oldu. Anket bazlı enflasyon göstergeleri çok az değişti manşet ve çekirdek enflasyon %2 altında seyretmeye devam ediyor. Fiyatlar ortalamada güçlü kaldı, işsizlik düşük kalmaya devam etti. İktisat ölçülü süratte büyümeye devam ediyor, istihdam piyasası güçlü.

* Fed ekonomik genişlemenin sürdürülebilmesi için uygun hareket edecektir.  Piyasa bazlı enflasyon telafisi göstergeleri düşük kalmaya devam etti. 

11 YIL SONRA BİRİNCİ KEZ

10 Temmuz’da Washington’da Temsilciler Meclisi Finansal Komistesi’nde konuşan Fed Lideri Powell’ın telaşlarını sıralaması piyasalar tarafından gerçekleştiği üzere ‘faiz indirimi’ olarak algılandı. Fed böylece 11 yıl sonra birinci defa faiz indirimine gitmiş oldu.

BEKLENTİLER DE İNDİRİM YÖNÜNDEYDİ

Fed öncesi gerçekleştirilen anketlerde yüzde 95’lere yakın ekonomistin ortak değerlendirmesi 25 baz puan indirim biçiminde olmuştu. Global piyasalar bu noktada fiyatlanmış durumdaydı. Ekonomistlerin çoğunluk olamayacak bir kısmı ise Fed’in 50 baz puan faiz düşürmesini öngörüyordu.

TRUMP’TAN FED ELEŞTİRİSİ

ABD Lideri Donald Trump, son haftalarda Fed’e yönelik açıklamalarını artırmıştı. Son olarak geçtiğimiz hafta ABD’nin ikinci çeyrek büyüme verisinin açıklanmasının akabinde Fed’i maksat alan Trump, Twitter üzerinden de değerlendirmede bulunmuştu. Trump yaptığı açıklamalarda Fed’in faiz artırmada sabırsız davrandığını ve bunun iktisada ziyan verdiğini söz etmişti.

2019 FED KARARLARI

2019’UN SON 3 TOPLANTISI

Fed’in 2019 yılı içinde son 3 toplantısı kaldı. Bu toplantılardan birincisi ve 2019’un 6. toplantısı 17-18 Eylül tarihinde gerçekleştirilecek. 7. Toplantı 29-30 Ekim tarihinde yapılırken, yılın son toplantısı olan 8. Toplantı 10-11 Aralık tarihlerinde düzenlenecek.

2018’DE 4 FAİZ ARTIŞI YAŞANDI

Fed, Jerome Powell’ın misyona başlamasıyla 2018 yılı içinde 4 kere faiz artırımına gitmişti. 21 Mart’ta Powell’ın misyona gelmesiyle birinci faiz artışını gerçekleştiren Fed, akabinde 13 Haziran’da bir sonrakini 26 Eylül’de ve son olarak 19 Aralık’ta 25’er baz puan artışlarla 1,25-1,50 baz puan faiz oranlarıyla başladığı yılı, 2,25-2,50 baz puanla tamamlamıştı.

TRUMP VAZİFEYE GELDİĞİNDEN BERİ 6 KERE ARTIRILDI

2018’de faizleri 4. defa artıran Fed, birinci faiz artışını 21 Mart tarihinde Fed Lideri Jerome Powell’ın birinci açıklamalarıyla yapmıştı. Bu açıklamada Fed siyaset faizini 25 baz puan artışla 1,50-1,75 aralığına yükselttiğini duyurmuştu.

Fed, 1 Ağustos’tan evvelki para siyaseti toplantısını 13 Haziran tarihinde gerçekleştirmiş, 25 baz puanlık faiz artırımına giderek federal fonlama oranını yüzde 1.75 – 2.00 düzeyine yükseltmişti.

Birinci faiz artırımı ise 26 Eylül tarihinde 25 baz puan ile yapılmıştı. Böylece siyaset faizi yüzde 2.00-2.25 aralığına çıkarılmıştı. 2018 yılında böylece 16 Fed üyesinin 12’sinin beklediği üzere 4 faiz artırımı gerçekleşmiş oldu.

Fed 2015 Aralık’ta sıkılaştırma döngüsüne girmiş bu noktada tedbirler almaya başlamıştı. Sıkılaştırma döngüsüne girdiğinden beri Fed, 9. defa faiz artırımı yapmış oldu. Tıpkı vakitte Fed ABD Lideri Trump, Ocak 2017’de vazifeye geldiğinden beri 6 kere faiz artırdı.