Adını âşk öyküsünden alan şehir
Şehrin ismi birkaç zirve üzerinde kurulmasından ötürü kimi kaynaklarda üç yer manasına gelen ‘Seert’ olarak geçmekte. İsminin bir aşk kıssasından geldiği tarafında söylentiler de var tabi… Oymak beyefendilerinden birinin hoş kızı, Ali isminde bir çobana âşık olur lakin kızı bir müddet sonra istemediği biri ile evlendirirler. Düğün alayı yaylada giderken, birden yanık bir kaval sesi duyulur.
Kız duvağını kaldırıp sevdiğine seslenir “Seğirt Aliii” diye. Bu sesin akabinde kopan fırtına ile gelin alayı dağılır. Ali de sevgilisini alıp kaybolur yemyeşil yaylalarda. Tam olayın olduğu yere yerleşirler ve Seğirt derler bölgeye. Vakitle bu isim Siirt’e dönüşür. Siirt yollarında aklımda bu kıssa eşliğinde giderken gördüğüm yemyeşil görüntüler bana İtalya’nın Toskana Vadisi’nde gördüğüm hoşlukları anımsattı.
Botan Vadisi
Dicle’nin bir kolu olan Botan Nehri’nin oluşturduğu derin ve hoşluğu ile büyüleyen Botan Vadisi, Türkiye’nin en dik ve sarp vadilerinden biri. İpekyolu üzerinde bulunması nedeniyle neolitik çağdan günümüze kadar birçok uygarlık iz bırakmış buralarda. Doğaseverler için de cennet üzere bir yer. Botan Vadisi boyunca trekking yapmak isteyenler için köylerden geçen birçok yürüyüş yolu bulunuyor. Son vakitlerde birçok yere yapılan cam seyir teraslarından biri de Tillo ilçesinde yer alan Kaletül Üstad zirvesine yapılmış. Bilinirliği arttıkça turist akınına uğrayan cam terasa çıktığınız anda eşsiz hoşluktaki Botan Vadisi görünümü ile sizi büyülüyor. Etrafta oturup görüntüyü izleyebileceğiniz banklar ve çay bahçeleri ile bilhassa hafta sonları bölgedeki insanların dinlenmek için tercih ettikleri yerlerin başında geliyor.
Delikli Taş (Rasıl Hacar)
Botan Vadisi ve altından geçen Botan çayına doruktan bakan doğal hoşluk Delikli Taş, dünyada eşine az rastlanan köprü görümüne sahip. Görünüm o kadar hoş ki, geçmişte etrafta yaşanan olaylar nedeniyle insanların buralara inançla gelememesine ve buranın turizme geç kazandırılmasına üzülüyor insan. Düşme riskine karşı demir parmaklıklarla çevrelenmiş olsa da beşerler bu yasağa çok aldırış etmeyip parmaklıkları aşarak bu hoşluğu daha yakından görmek istiyor. Ne yazık ki burada düşüp hayatını kaybeden beşerler olmuş. Alınan güvenlik tedbirlerini anlayışla karşılasam da daha yakından görmek için ben de bu manileri aşıyorum. Yerde ufak çakıl taşları olduğu için taban kaygan ve dikkat edilmezse nitekim hayati tehlike taşıyor. Görüntü nitekim çok hoş ve heyecan verici. Ben yeniden de ihtarları dikkate almanızı ve denememenizi öneririm.
Delikli Taş’ın ilerisinde milattan evvelki bölümlerden kalma, kireç taşlarının oyulması ile oluşmuş bir mağara bulunuyor. Mağaranın yanında bulunan dik kayaya ise atlama taşı diyorlar. Biz gittiğimizde de genç bir çocuk atlama taşında oturmuş, gitar çalarak görüntüye eşlik ediyordu.
Ulu Cami
Çinili Minare olarak da geçen ve 1129 yılında Selçuklu Sultanı Mugiziddün Mahmut tarafından yaptırılan Ulu Cami’de Selçuklu mimarisinin tesirlerini görmek mümkün. Evvelden Cami içinde bulunan minber Ankara’daki Etnografya Müzesi’nde sergilenmekteymiş.
İsmail Fakirullah Hz. Türbesi
Evliyalar diyarı olarak da geçen Tillo, Süryanice’de ‘Yüksek Ruhlar’ manasına geliyor. İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz. üzere ilim insanlarının burada yaşamış olması, Tillo’yu kültür açısından değerli kılmakta. İbrahim Hakkı Hazretleri, hocası İsmail Fakirullah Hazretlerinin vefatı üzerine “Hocamın başucuna doğmayan güneşi neyleyim?” diyerek bugün ziyaretçi akınına uğrayan mimari bir şahaneye imza atmış. Hocası için türbe yaptırıp yanına da bir kule yaptıran İbrahim Hakkı Hazretleri, türbenin doğusuna harçsız taşlarla bir duvar inşa etmiş. Gece ve gündüzün eşit olduğu ekinoks günlerinde (21 Mart ve 23 Eylül) kalenin gerisindeki vadiden yükselen güneş, bu duvara çarparak duvarda bulunan pencereden geçmekte ve türbenin yanındaki kuleden kırılarak türbenin penceresine girmekte. Pencereden giren bu ışık, İsmail Fakirullah Hazretleri’nin mezarının başını kurulan bu düzenek ile aydınlata. Bilhassa ekinoks günlerinde bu harikulade ışık olayını görmek için ziyaretçi akınına uğrayan türbe, 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dâhil edilmiş.
Neler yenir, neler alınır?
Siirt mutfağı da öteki yörelerimiz üzere hayli lezzetli. Bu lezzetlerin başında Büryan Kebabı ve Perde Pilavı geliyor. Epeyce zahmetli olan Büryan kebabı, çengele asılmış kuzu etlerinin iki-üç metre derinliğindeki bir kuyuda odun ateşinde pişirilmesiyle yapılıyor. Etler kuyuya salındıktan sonra üzeri hava almaması için çamurla kapatılıyor. Kebabın bir başka özelliği ise sabah kahvaltısında yenmesi.
Köyleri gezerken sık sık bayanların yaptığı nefis tandır ekmeğine denk geleceksiniz. Buraya kadar gelmişken kesinlikle tatmalısınız.
Tiftik keçisinden elde edilen saf tiftik ile üretilen Siirt Battaniyesi, kök boya kullanılarak yün iplikten dokunan Siirt Jirkan Kilimleri ve tabi ki Siirt Fıstığı Siirt’ten alabileceğiniz yöresel şeylerin başında gelmekte.
