Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Sema Dumanlı Oktar giyilebilir sıhhat teknolojileri alanında öncü araştırmalar yürütüyor. Sema Dumanlı Oktar ayrıyeten Boğaziçi Üniversitesi’nde kısa mühlet evvel faaliyete geçen BOUNtenna laboratuvarının da (Antennas and Propagation Research Laboratory) kurucusu. Sema Dumanlı Oktar, “Giyilebilir sensörler üzere vücudumuzun içine yerleştirilebilen protezler de neden akıllı olmasın?’’ sorusundan yola çıkarak geliştirdikleri Akıllı Ortopedik İmplant (AkIm/ SimpliFy-B) hakkında şu bilgileri verdi:
‘’Günümüzde sıhhat hizmetlerinden yararlanma biçimimizde teknolojinin sunduğu imkânlar süratle yükseliyor ve mühendislik bilimlerindeki ilerlemeler ortopedik protez pazarında da çok değerli dönüşümler yaratıyor. Öte yandan protezlerin bedene gereğince düzgün yerleştirilmemiş olması, vakit içinde kullanılan malzemenin aşınması yahut enfeksiyona bağlı sıkıntılar hala sıklıkla yaşanmakta. Bu şekil başarısızlıklar birçok vakit yeni bir ameliyat daha gerektiriyor ve hastanın hayat kalitesini epeyce düşürüyor. Hatta kimi durumlarda uzvun kesilmesine yahut hastanın hayatını yitirmesine sebep olabiliyor. Bu sonuçları minimize etmek hedefiyle geliştirmekte olduğumuz akıllı implant dizaynıyla ameliyattan sonra oluşabilecek başarısızlığı insan vücudunda geri dönüşü olmayan hasarlar oluşmadan evvelce iddia edecek, bizi uyaracak ve hatta bir adım daha atıp enfeksiyon ile savaşabilecek bir aygıt geliştirmeyi amaçlıyoruz’’.
Sadece ortopedik implantlar için değil vücudumuzun rastgele bir yerinde rastgele bir ameliyattan sonra enfeksiyon riskinin olabileceğini ve bu nedenle enfeksiyon oluşup oluşmadığını evvelden belirleyebilmenin çok değerli olduğunu vurgulayan Dumanlı, “Özellikle antibiyotiğe karşı direnç geliştirmiş bakterilerin oluşturduğu enfeksiyon kelam konusu ise protez ameliyatla çıkartılıp, enfeksiyon temizleniyor ve antibiyotik tedavisinin akabinde tekrar yeni bir implant değişim ameliyatı yapılıyor.Bizim tasarladığımız aygıtta ise bu şiddetli yola girilmeden evvel vücut içinde implantın yakın etrafında sıcaklık artışını izleme ve titreşim yani ses dinleme yoluyla mümkün bir sorunu erken tespit etmeyi planlıyoruz. Burada protezin içine elektronik bir devre yerleştireceğiz. Bu devre vücut içinden vücut dışına kablosuz bilgi transferi yapacak. Bu bilgiyi vücudunuzun üzerine yerleştirilen, kumaş üzere esnek malzemeler üzerinde geliştirdiğimiz giyilebilir bir aygıt alacak. Giyilebilir aygıt gerekli hallerde enfeksiyon ile savaş modülünü aktive edebilecek’’ dedi.
Beden içi kuralları gözlemleyebilen ve kablosuz bağlantı yoluyla hastanın öbür aygıtları ile bağlantıya geçecek bu dizaynın yakın gelecekte bölümde yerini almasını beklediklerini belirten Dumanlı, bu projenin Türkiye’nin sıhhatte yüksek teknoloji ihraç etme potansiyeli bakımından kıymetli bir adım olacağını kelamlarına ekledi.
Giyilebilir aygıtlar için anten tasarlanıyor
Lisans ve yüksek lisans derecesini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği’nden, doktorasını ise Bristol Üniversitesi’nden (İngiltere) 2010 yılında alan Sema Dumanlı Oktar, 2010-2017 yılları ortasında uzman araştırmacı olarak Toshiba’nın Bristol’daki Avrupa Araştırma Laboratuvarı’nda çalıştı. 2018 yılında Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği’nin öğretim takımına katılan Dumanlı, şahısların vücut ağlarından ve internete bağlı başka sıhhat objelerinden oluşan Sıhhat Objelerinin İnterneti’nin sıhhat hizmetlerini hastane dışına yayarak hem hastaların daha kaliteli hizmet almalarına hem de devletin sıhhat harcamalarını azaltmasına yol açacağını belirtti.
Giyilebilir aygıtlarda anten tasarımı konusunda da çalıştıklarını aktaran Dumanlı şöyle devam etti:
“Giyilebilir medikal aygıtların kullanımı süratle artıyor ve artmaya devam edeceği öngörülüyor. Boğaziçi Üniversitesi’ndeki laboratuvarımızda bu alana yönelik projeler yürütüyorum. Giyilebilir aygıtlarda esnek ve dönüştürülebilir anten tasarımı da bu projelerden biri. Yakın gelecekte insanların fizikî vücutlarını giyilebilir objelerle bir bütün olarak göreceğiz. Bu nedenle şimdiden, geliştirmekte olduğumuz prosedürlerle giyilebilir aygıtların bağlantısında yaşanabilecek çeşitli meseleleri giderme istikametinde tahliller üretiyoruz’’.
Diyabetliler için giyilebilir medikal aygıt geliştirecek
Önümüzdeki projeleri ortasında diyabet hastaları için giyilebilir medikal aygıt dizaynının da olduğunu belirten Dumanlı, “Diyabet, sonuçları daima izleme ile denetim altına alınabilen bir rahatsızlık olmasına karşın, 2015 yılında 1.6 milyon kişinin vefatına sebep oldu. Teletıbbın ise diyabet denetiminde tesirli olduğu, hayat kalitesini artırıp doktor ziyaretlerini azalttığı pilot çalışmalarla gösterilmiştir. Bu kapsamda daima glikoz izlemesi yapan giyilebilir medikal aygıtların Sıhhat Objelerinin İnterneti’nin en tesirli kullanım alanlarından biri olacağını kestirim etmek güç değildir. BUMerANg isimli projemizde de kontak lens tabanlı glikoz algılayıcısından ölçüm alan ve vücut üzeri yahut vücut dışı temas kurabilen bir akıllı gözlük tasarlamayı planlıyoruz’’ bilgisini verdi.
