Terör örgütü El Kaide’nin düzenlediği 11 Eylül hücumlarının akabinde ABD’nin Afganistan’da Taliban’a karşı yaklaşık 18 yıldır sürdürdüğü savaşa siyasi tahlil bulunması istikametindeki uğraşlar sürat kazandı. Dün Katar’ın başşehri Doha’da ABD ve Taliban temsilcileri ortasında sekizinci müzakere tipi start aldı. Fransız AFP’ye nazaran ABD tarafı 1 Eylül’e kadar Taliban ile barış muahedesine varmayı umuyor. Amerikan Washington Post gazetesinin ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde ise, taslak muahedeye nazaran Trump idaresi ateşkes ve terör örgütü El Kaide’den vazgeçilmesi ile DEAŞ’a karşı çaba dahil Taliban’ın vereceği ödünler karşılığında binlerce ABD askerini Afganistan’dan çekmeyi planlıyor.
Taliban’ın Afganistan hükümeti ile direkt geniş kapsamlı barış muahedesi müzakere etmesini koşul koşan taslak mutabakatla Afganistan’daki ABD askerlerinin sayısının 14 binden 8 ila 9 bine düşürülmesi öngörülüyor. Taslak muahede, ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad ile Taliban ortasında aylardır süregelen görüşmelerin akabinde biçimlendi ve son biçimini Afganistan’da eylül ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminden evvel alabileceği belirtildi.
TALİBAN: ÜMİTLİYİZ
Adının açıklanmasını istemeyen bir ABD’li yetkili, taslak mutabakatın yüzde 80 ila 90’ının tamamlandığını belirtirken, Taliban sözcüsü Zabiullah Mücahid, “Ümitliyiz. İşler bir dönüm noktası yaşanacağı tarafında ümit verici görünüyor. Umarız rastgele bir mahzur olmaz ancak birebir vakitte bu Amerikalıların ciddiyetine bağlı” açıklamasını yaptı. Taliban’ın Katar’daki siyasi ofis sözcüsü Süheyl Şahin, müzakerelerin bir sonraki cinsinde ABD ile Taliban ortasında muahede sağlanabileceğini belirtmişti. Katar’da ABD ile Taliban ortasında son 9 ayda 7 sefer görüşme gerçekleşmişti. Bu ortada Afganistan’ın Barış İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanlığı, Doha’da düzenlenecek barış görüşmeleri için 15 kişilik heyetin hazırlandığı duyurdu.
TRUMP: ASKER AZALTIYORUZ
Beyaz Saray’ın bahçesinde basın mensuplarına gündemi pahalandıran ABD Lideri Trump da, Afganistan’daki ABD askerlerinin sayısını azaltmaya başladıklarını kaydetti. Trump, “Afganistan’da kıymetli aralık kat ettik. Hâlâ (Taliban’la) görüşüyoruz, lakin çok ara kat ettik. (Asker) Sayımızı azaltıyoruz. Bu savaşı birkaç gün içinde kazanabiliriz lakin 10 milyon insanın ölmesini istemem. Kaldı ki nükleer silahlar kullanmaktan bahsetmiyorum, büsbütün konvansiyonel silahlardan bahsediyorum” sözlerini kullanmıştı. Öte yandan Kasım 2020’de yapılacak başkanlık seçimlerine kadar Trump’ın Afganistan’daki tüm Amerikan askerlerini geri çekmek istediği tez edildi. Amerikan NBC kanalına konuşan 5 yetkili, Trump’ın 2020’de yapılacak başkanlık seçimlerine kadar Afganistan’dan çekilme sürecinin tamamlanmasını istediğini bildirdi.
‘TEMMUZ EN KANLI AY OLDU’
AFGANİSTAN’daki BM misyonuna nazaran 2019 yılının temmuzu tek bir ayda Mayıs 2017’den bu yana en fazla sivil can kaybının yaşandığı ay oldu. Temmuzda bu ülkede en az 1500 sivil öldü yahut yaralandı. Can kaybı ve yaralanmaların yarısından fazlası yol kenarına
yerleştirilen patlayıcılardan meydana geldi. Ülkede 2001’den beri
yaklaşık 40 bin sivilin hayatını kaybettiği sanılıyor.
Bilgi notu:
Pentagon’a nazaran Afganistan’da savaşın başladığı 7 Ekim 2001 tarihinden bu yana 2 bin 400 ABD askeri öldü, 20 binden fazlası yaralandı. Ülkede ortalarında Türk askerlerinin de olduğu 20 bin civarında milletlerarası koalisyon gücü bulunuyor.
ANLAŞMA FİYAT MI
BARIŞ uğraşları yakından izlense de bu hususta kuşkular lisana getiriliyor. Amerikan “Council on Foreign Relations” (Dış İlgiler Konseyi) fikir kuruluşu uzmanı Bruce Hoffman, Taliban’ın müttefiki El Kural ile bağlarını koparmasının güç olduğu görüşünde. AFP’ye konuşan Hoffman, “Taliban ABD ile müzakere edebilir” derken bu örgütün el Kaide’ye taahhütlerinden vazgeçmesinin beklenen olmadığını söyledi. Öte yandan müzakereler yoluyla Taliban’ın güç ve meşruiyet kazanması bilhassa genç Afganları endişelendiriyor. Kabil Üniversitesi’nde psikoloji öğrencisi olan 23 yaşındaki Abdul Jamil Qureshi, “Taliban’a ve taahhütlerine güvenemeyiz. Zira rejimleri sırasında acımasız ve baskıcıydılar” dedi.
