Geçmişi M.Ö. 5000’li yıllara giden yani kalkolitik çağa ulaşan Alacahöyük, birinci sefer W.C.Hamilton tarafından 1835 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştı.
İlk olarak 1907 yılında Makridi Beyefendi tarafından kazılan höyükte, tertipli araştırmalar Atatürk’ün talimatıyla 1935 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından başlatıldı.
Hitit öncesi devrin kıymetli kentlerinden olan Alacahöyük, Hititler Devri’nde Hattuşa’nın gölgesinde kaldı.
Hitit devrine ilişkin iki büyük sfenks tarafından korunan güneydeki anıtsal giriş, iki kule ortasında kalacak halde düzenlenmiş.
KRAL MEZARLARI
Yerleşime ilişkin temelleri ve başka buluntularıyla Hitit mimarlığına ve sanatına ışık tutan Alacahöyük’ün en değerli buluntuları kraliyet mezarlarıdır.
Kenarları taşla örülmüş mezarlar, ahşap hatıllarla kapatılmış, damları üzerine kurban edilen sığırların başları ve bacakları yerleştirilmiştir.
Prens ve prenseslere ilişkin olduğu düşünülen ve Eski Tunç Çağı’na tarihlenen bu 13 mezarda, süs eşyaları, güneş kursları, geyik ve boğa heykelleri, kama, kılıç, balta üzere savaş aletleri ile pişmiş toprak, taş, altın, gümüş, tunç, bakır ve elektrondan yapılmış eserler ve süs eşyaları bulunmuştur.
ALACAHÖYÜK MÜZESİ
Alacahöyük’te birinci lokal müze, 1940 yılında açıldı.
1982 yılında ören yeri içerisindeki binasına taşınan müze, 2011 yılında tekrar düzenlendi.
1935 yılında başlayan Alacahöyük kazılarında açığa çıkartılan eserler, hafriyat liderlerinin isimlerinin verildiği salonlarda sergileniyor.
Alacahöyük hafriyatı, Türkiye’nin birinci ulusal kazılarından biri.