Anadolu’da son 10-15 bin yıldaki uygarlıklara ilişkin mumyalaşmış insan kalıntılarının bilimsel tahlillerini yaparak zımnî kalmış “DNA” hazinelerini ortaya çıkaracak Türkiye’nin birinci “Antik DNA laboratuvarı” 19 Nisan Cuma günü Hacettepe Üniversitesi (HÜ) bünyesinde açılacak.
Türkiye’de bir birinci olacak HÜ Moleküler Antropoloji Laboratuvarı’nda, hayvan DNA’ları çıkarılacak, uygarlıkların kalıtsal ve bakteriyel hastalıkları incelenecek.
HÜ Edebiyat Fakültesi Antropoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tüm canlıların bir genetik gerece sahip olduğunu belirtti.
Bunun, Deoksiribo Nükleik Asit olarak (DNA) diye isimlendirildiğini ve canlının kalıtımsal ve bir sonraki kuşağa aktarılacak bilgilerini içeren kıymetli bir yapı taşı olduğunu vurgulayan Erdal, her cinse ilişkin DNA yapısının birbirinden farklılık taşıdığının altını çizdi.
“Bu laboratuvar, Türkiye’de bir ilk”
Erdal, Edebiyat Fakültesi Antropoloji Kısmı’nda bulunan Hacettepe Üniversitesi İskelet Biyolojisi Laboratuvarı’nın, 1990’lı yıllardan bu yana, Türkiye’nin her bölgesinden koleksiyonuna dahil ettiği yaklaşık 12 bin insan iskeleti ile dünyada en değerli laboratuvarlar ortasında yer aldığını söyledi.
Erdal, son 10 yılda yürütülen “DNA’nın yeni dizilenmesi” çalışmalarının, eski toplumlara ait antik DNA’ların da daha düzgün bir halde okunmasını sağladığını anlattı.
Antik DNA tahlillerinin yapılarak geçmiş devirlere ışık tutacak dünyanın sayılı laboratuvarlarından birinin Hacettepe Üniversitesi bünyesinde Rektör Prof. Dr. Haluk İhtimam tarafından açılacağını bildiren Erdal, “HÜ Moleküler Antropoloji Laboratuvarı (Antik DNA Laboratuvarı- HUMAN_G) Türkiye’de bir birinci olacak.” dedi.
Laboratuvar binasının, genetik hazinenin taşındığı DNA’lara düzgün bir muhafaza sağlamak için özel tasarlandığını belirten Erdal, “Toprakta yaşayan bakteriler, mantarlar, maya üzere canlıların kemiklere bulaşması nedeniyle antik kalıntılarda DNA tahlilleri, fakat özel DNA laboratuvarlarında yapılabiliyor. Bu tıp araştırmaları dünyada da yapabilen merkez sayısı, bir insanın parmaklarını geçmeyecek kadar az. Bu nedenle bu laboratuvara ülkemizin sahip olması, Anadolu’nun saklı DNA hazinesinin ortaya çıkarılması için çok çok değerli.” değerlendirmesinde bulundu.
“Mumyalaşmış insan kalıntıları tahlil edilecek”
Prof. Dr. Erdal, laboratuvarda öncelikle geçmiş periyotta yaşamış insanların kemikleşmiş ya da mumyalaşmış kalıntılarının, son teknolojinin kullanıldığı DNA tahlilleri ile bilimsel olarak ele alınacağını belirtti.
Erdal, bu metodu anlatırken şu sözleri kullandı:
İskelet kalıntılarında gömülü kalmış hücrelerin açığa çıkartılarak genetik yapılarını taşıyan DNA’larına ulaşılacağını, birey ve toplulukların genetik yapılarının aydınlatılacağını vurgulayan Erdal, “Böylece, son 10-15 bin yıldır Anadolu ve etrafında yaşamış insan toplulukları ve uygarlıklar, onların tarihleri, birbirleri ile olan alakaları, göçler, kültürel yayılma yolları, uygarlıkların doğuşu, yayılışı ve yıkılışı üzere süreçler, DNA tahlilleri ile aydınlatılacak.” diye konuştu.
Laboratuvarda, Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağı periyotları ile Hititler, Frigler, Bizanslılar periyotlarının de inceleneceğine işaret eden Erdal, “Örneğin, ‘Hititler Anadolu’nun yerlisi mi yabancısı mıydı’ ya da ‘Friglerin Anadolu’daki insan toplumları üzerindeki genetik tesiri ne oldu’ üzere birçok soru, genetik incelemelerle çözülecek. Türklerin Anadolu’ya girişinin insan toplulukları üzerindeki tesirleri ele alınacak. Arkeolojik bilgilerle elde edilen bilgileri DNA çalışmalarıyla konfirme edeceğiz, tarihin bilinmeyen taraflarını açığa çıkaracağız.” değerlendirmesini yaptı.
“Kalıtsal ve bakteriyel hastalıklar da incelenecek”
Bu çalışmaların sadece Türkiye ile hudutlu kalmayacağını, başta komşu ülkeler olmak üzere dünyanın farklı topluluklarının da tahlillerinin yapılacağını söz eden Erdal, “Araştırmalar kapsamında, kalıtsal ve bakteriyel hastalıklar da incelenecek. Ayrıyeten hayvanlar da çalışmaya dahil edilecek.” dedi.
Prof. Dr. Erdal, laboratuvarın açılmasının akabinde bilimsel çalışmalara başlanacağını, birinci yayını yaklaşık bir yıl sonra yapabileceklerini bildirdi.
Antik DNA Laboratuvarı’nda yürütülecek çalışmaların; antropologlar, arkeologlar, tarihçiler, biyologlar, genetikçiler, tıpçılar, diş tabipleri, eczacılar, istatistikçiler, bilgisayar mühendisleri üzere çok sayıda bilim beşerinin birlikte çalışacağı disiplinlerarası bir nitelik taşıyacağını söyleyen Erdal, “Laboratuvar, alanında uzmanlaşmış yabancı merkezlerle birlikte iş birliği yapılarak milletlerarası bir çekim merkezi olacak. Bu laboratuvar bilgi üretiminde ülkemizin gücünü artıracak, memleketler arası yayınlara dönüşerek ülkemizin memleketler arası toplulukta görünürlüğünü artıracak.” dedi.
“Antropolojik hafriyatlarda elde edilen iskelet ve kalıntılar, özel bir formda temizlendikten sonra parçalanmış kemikler olabildiğince bütün hale getiriliyor. Laboratuvarda son teknoloji DNA dizilimi yolunu kullanarak incelemelerde araştırılacak kemiği belirliyoruz. Bu kemikten alınan bir kesitin içinden çıkarılan tozu öğüterek un haline getiriyoruz ve kimyasal süreçlerin akabinde DNA’sına ulaşıyoruz. Bu evreden sonra DNA dizilimini yaparak, bilimsel bilgileri tahlil ediyoruz.”
