TÜRKİYE’nin, Antarktika’da bilimsel araştırmalar yapan birinci Türk takımında yer alan Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Botanik Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı (44), bölgede tespit ettiği yeni liken çeşidine, etraf ve tabiat sevgisi ile bilinen halk şairi Yunus Emre‘nin ismini verdi. Prof. Dr. Halıcı, ” Yunus Emre, şiirlerinde tabiat sevgisinden çok bahsetmiş. Biz de Yunus Emre‘nin ismini ölümsüzleştirmek, hem de Antarktika üzere dünyanın en uç kısmında ve ekstrem şartların bulunduğu bir yerde onun ismini bir organizmada yaşatmak istedik. Yeni liken tipimize; ‘Thamnolecania yunusii’ ismini verdik ve bilimsel literatüre geçti” dedi.
İstanbul Teknik Üniversitesi Kutup Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (PolReC), ERÜ’den Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı’yı bilimsel araştırmalar yapmak üzere 28 Aralık 2016’da Antarktika’ya gönderdi. Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda yürütülen çalışmalarda, kıtadaki 31 ülkeye ilişkin 101 araştırma üssünde sürdürülen bilimsel çalışmalara dahil olan Prof. Dr. Halıcı, Ukrayna ve Çekya’nın üslerinde kaldığı süreçte 150 farklı çeşide ilişkin 500 örnekle Türkiye’ye döndü.
Antarktika’da yaşayan organizmalardan likenlerle ilgili çalışmalarına Türkiye’de devam eden Prof. Dr. Halıcı, getirdiği örnekler ortasından keşfettiği yeni tipe ‘Thamnolecania yunusii’ ismini verdi. Prof. Dr. Halıcı, “Antarktika’daki çalışmalarımız 2016 yılında başladı. Birinci olarak Ukrayna üssünün bulunduğu Galindez Adası’na, ikinci seferimde Çekya üssünün bulunduğu James Ross Adası ve son olarak da 2021 yılında ülkemizin süreksiz bilim üssünün bulunduğu Horsoshoe Adası’nda çalışmalar yaptık. Bu çalışmalar Cumhurbaşkanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TÜBİTAK uyumunda gerçekleştirildi” dedi.
‘KARASAL BİTKİ ÖRTÜSÜNÜN KIYMETLİ KISMINI LİKENLER OLUŞTURUYOR’
‘ŞİİRLERİNDE TABİAT SEVGİSİNDEN ÇOK BAHSETMİŞ’
Yeni keşfettiği liken çeşidinde Yunus Emre‘nin ismini yaşatacaklarını da belirten Prof. Dr. Halıcı, “Ülkemizin süreksiz bilim üssünün bulunduğu Horsoshoe Adası’nda, bilim dünyasına en son tanıttığımız liken çeşitlerinden bir adedini Yunus Emre‘nin ismine ithafen, ‘Thamnolecania yunusii’ olarak isimlendirdik. Yunus Emre çok değerli bir Anadolu halk şairi ve bir gönül insanı. Yaklaşık 700 yıl evvel yaşamış. Şiirlerinde tabiat sevgisinden çok bahsetmiş. Biz de hem Yunus Emre’nin ismini ölümsüzleştirmek için hem de Antarktika üzere dünyanın en uç kısmında ve ekstrem şartların bulunduğu bir yerde onun ismini bir organizmada yaşatmak istedik. Bu çalışmamız da yayına kabul oldu. Bilimsel literatüre geçti. Memleketler arası bir makale olarak kabul edildi” diye konuştu.
‘KÜRESEL ISINMANIN LİKENLER ÜZERİNDE NE ÜZERE TESİRLERİ OLDUĞUNA BAKIYORUZ’
Liken cinslerinin kıymetini de anlatan Prof. Dr. Halıcı, “Bizim birinci amacımız biyoçeşitliliği ortaya koymak. Günümüzde insanlığı en çok tehdit eden olaylardan bir tanesi global ısınma. Global ısınma da kutup bölgelerinde bizim yaşadığımız ılıman zona nazaran çok daha fazla hissediliyor. Antarktika son 50 yılda yaklaşık 4 santigrat derecelik artışla inanılmaz bir ısınmaya sahne oluyor. Bizler öncelikle bu değerli kıtanın liken biyoçeşitliliğini belirleyip global ısınmanın bu likenler üzerinde ne tip tesirler gösterdiğini, mesela gen düzeyinde ne üzere değişiklikler yaptığına dair çalışmalar yapıyoruz. Birebir vakitte bu likenlerden elde ettiğimiz özütleri yahut likenlerin içinde yaşayan öteki mikroorganizmalardan elde ettiğimiz özütlerin de antiviral, anti mikrobiyal yahut anti kanser boyuttaki tesirlerine dair de çalışmalarımız var” dedi.
