Avrupa Birliği (AB) üyesi 28 ülkede gerçekleşen Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin öncü varsayımları, klâsik olarak hakimiyeti elinde tutan merkez sağ ve sol partilerin gücünü kaybettiğini, vatandaşların değişim vadeden partilere dayanağını artırdığını ortaya koydu.
AP tarafından yayımlanan aktüel öncü kestirimlere nazaran, Avrupa’da klâsik olarak en güçlü siyasi kümeler olan merkez sağdaki Avrupa Halk Partisi (EPP) ve merkez soldaki Toplumsal Demokratlar (S&D) sandalye kaybederken, çok sağcı popülist partiler, liberaller ile Yeşiller güç kazandı.
Son datalara nazaran, toplam 751 milletvekillinin belirlendiği AP seçimlerinde EPP yeniden birinci sırada yer aldı. Fakat EPP’nin milletvekili sayısı 2014’teki AP seçimlerine nazaran 216’dan 180’e geriledi.
EPP’yi, 152 sandalyeyle Toplumsal Demokratlar izledi. AP’de ikinci parti pozisyonunda olan S&D de 33 koltuk kaybetmiş oldu.
AP’de üçüncü sıraya yükselen liberal görüşlü Avrupa İçin Liberal ve Demokrat İttifakı (ALDE) ise 105 sandalye alarak milletvekili sayısını bir evvelki seçime nazaran 36 yükseltmiş oldu.
ALDE’yi, 2014’te nazaran 15 koltuk kazanan ve bu devir AP’ye 67 milletvekili göndermesi beklenen Avrupa Yeşiller Partisi (EFA) takip etti.
Bir evvelki devirde üçüncü güçlü siyasi küme olan ve çok sağcı partilerin de bulunduğu Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) ise 16 sandalye kaybederek 61 milletvekili çıkardı.
Diğer yandan, tekrar çok sağcı popülist partilerin bulunduğu Uluslar ve Özgürlükler Avrupası (ENF) ve Özgürlükler Avrupası ve Direkt Demokrasi (EFDD) siyasi kümeleri, güç kazandı.
ENF, 21 sandalye daha kazanarak 57 milletvekili, EFDD de 12 sandalye kazanarak 54 milletvekili çıkardı.
Daha evvel 52 milletvekili bulunan solcu Avrupa Birleşik Solu-İskandinav Yeşil Solu (GUE/NGL) ise 14 sandalye kaybederek 38 milletvekili çıkardı.
Geriye kalan 37 milletvekili ise bağımsız ve öbür adaylardan seçildi.
FRANSA’YA ÇOK SAĞ DAMGASI
Yaklaşık 6 aydır sarı yeleklilerin Fransa’da değişim talebiyle sürdürdüğü hareketlerin akabinde, ülkedeki AP seçimlerine çok sağcı Marine Le Pen’in liderliğindeki Ulusal Birlik Partisi (RN) damga vurdu.
2014 seçimlerine nazaran oyunu artırmayan RN, yüzde 23,3’lük oy oranıyla Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kurucusu olduğu iktidardaki Cumhuriyet Yürüyüşü Hareketini (LREM) geride bıraktı. LREM yüzde 22,1 oyla ikinci sırada yer aldı.
Diğer yandan, Fransa’daki Yeşiller Partisi (EELV), 2014 seçimlerine nazaran oylarını yüzde 3,85 artırdı.
ALMANYA’DA YEŞİLLER GÜÇ KAZANDI
Almanya’da AP seçimlerinden Yeşiller Partisinin oylarını neredeyse iki katına çıkarması dikkati çekti. Yeşiller bir evvelki seçime nazaran oylarını yüzde 9,8 artırdı ve yüzde 20,5’lik bir oy oranıyla ülkede ikinci parti pozisyonuna geldi. Yeşiller AP’ye göndereceği milletvekili sayısını da 11’den 21’e çıkardı.
Seçimlerde iktidardaki partiler büyük oy kaybı yaşadı. Başbakan Angela Merkel’in partisi Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) yüzde 7,5 oy kaybı yaşadı. Buna karşın CDU 22,6’lık oy oranıyla birinci çıktı.
Diğer yandan, Toplumsal Demokrat Partinin (SPD) 2014 seçimlerine nazaran oy kaybı yüzde 11,4 olurken, SPD yüzde 15,8’lik oy oranıyla üçüncü sırada yer aldı.
Aşırı sağcı popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisinin de oylarını artırması dikkati çekti. AfD oyunu yüzde 3,9 artırıp seçimi yüzde 11’lik oy oranıyla tamamlayarak AP’ye 11 milletvekili gönderdi.
İNGİLTERE’YE BREXIT DAMGASI
İngiltere’de iktidardaki Muhafazakar Parti, AB’den ayrılmayı (Brexit) gerçekleştirememesinin tesiriyle AP seçimlerinde hezimete uğradı.
Brexit konusunda bir muahedeye varamayan ülkenin klasik iki partisi iktidardaki Muhafazakar Parti ile ana muhalefet Personel Partisi kan kaybetti.
AB’den ayrılmayı ana siyaseti olarak belirleyen ve yeni kurulan Brexit Partisi ise seçimlerde birinci oldu. Çok sağcı Nigel Farage’ın liderliğini yaptığı Brexit Partisi, seçimde yüzde 31,6 oy aldı.
AB yanlısı Liberal Demokratlar büyük bir çıkış yakalayarak yüzde 20,3 ile ikinci gelirken, ana muhalefetteki Emekçi Partisi yüzde 14,1 ile üçüncü, AB’de kalınmasını isteyen Yeşiller yüzde 12,1 ile dördüncü oldu.
İktidardaki Muhafazakar Parti ise Brexit siyasetinin tesiri altında yüzde 9,1 ile lakin beşinci sırada kendine yer buldu.
Brexit’i gerçekleştiremeyen ve liderlik sorunu yaşayan Muhafazakar Partinin 2014’teki AP seçimlerine nazaran oy kaybı yüzde 14’ü geçti.
İTALYA’DA BİRİNCİ SEFER ÇOK SAĞCI BİR SİYASİ PARTİ BİRİNCİ OLDU
İtalya’da birinci kere çok sağ görüşlü bir siyasi parti ülke genelinde birinci çıktı. İtalya’da yaklaşık bir yıldır iktidarda olan koalisyon hükümetinin ortağı, çok sağ görüşlü Lig partisi yüzde 30’a varan oy oranı ile birinci sırada yer aldı.
Özellikle göçmen zıddı siyasetleriyle öne çıkan Lig partisinin başkanı, Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Matteo Salvini, AP içinde çok sağcı bir küme oluşturmak için kimi Avrupa ülkelerindeki çok sağcı partiler ile çalışmalar başlatmıştı. Bu çalışmaların önümüzdeki devirde sürat kazanması bekleniyor.
Öte yandan, eski başbakanlardan 82 yaşındaki Silvio Berlusconi ise birinci defa katıldığı AP seçimlerinde seçilmeyi başarsa da partisi Forza İtalya yüzde 8,78’lik oy oranıyla büyük bir muvaffakiyet gösteremedi.
İSPANYA VE PORTEKİZ’DE GALİBİYET SOSYALİSTLERİN
İspanya’da Sosyalist Emekçi Partisi (PSOE), yüzde 33’e yakın oy oranı ile birinci parti çıktı.
Resmi sonuçlara nazaran PSOE’nin akabinde sağ görüşlü Halk Partisi 12, liberal sağ görüşlü Vatandaşlar 7, çok sol görüşlü Podemos 6, çok sağ görüşlü Vox 3, ayrılıkçı partilerden Katalonya Cumhuriyetçi Solu, EH Bildu ve Galisya Milliyetçi Bloku’nun oluşturduğu Artık Cumhuriyetler İttifakı 3, Katalonya İçin Birlik 2, Bir Avrupa Dayanışması için Koalisyon 1 milletvekili çıkardı.
Gelecek Ekim ayında genel seçime gidecek Portekiz’de ise azınlık hükümeti ile iktidarda olan Sosyalist Parti (PS), AP seçimlerinden birinci parti çıktı.
KAÇAK PUİGDEMONT MİLLETVEKİLİ SEÇİLDİ
Diğer yandan, Katalonya’da 1 Ekim 2017’de yapılan yasa dışı bağımsızlık referandumu ve 28 Ekim 2017’de Katalonya özerk parlamentosunda ilan edilen tek taraflı bağımsızlığın akabinde Belçika’ya kaçan eski Katalonya Özerk Hükümet Lideri Carles Puigdemont, AP milletvekili seçildi.
HOLLANDA’DA EMEKÇİ PARTİSİ SÜRPRİZ YAPTI
Hollanda’da AB Kurulu Lider Yardımcısı Frans Timmermans’ın seçimlerde liste başı adayı olduğu Emekçi Partisi (PvdA) seçimi kazandı.
Diğer yandan, 2014 seçimlerinde 4 sandalye kazanan çok sağcı Geert Wilders’in liderliğindeki Özgürlük Partisi (PVV) hezimete uğrayarak 4 koltuğunu da kaybetti ve en büyük kaybı yaşayan parti oldu. PvdA’dan dördüncü sıradan aday olan ve bir evvelki periyotta AP Türkiye Raportörü Kati Piri ise tekrar seçildi.
AVUSTURYA’DA KURZ’UN PARTİSİ AÇIK ORTA ÖNDE BİTİRDİ
Avusturya’da AP seçimlerini Başbakan Sebastian Kurz’un başında olduğu Avusturya Halk Partisi (ÖVP) açık orta fakla kazandı. Oyların yüzde 34,9’unu alarak en yakın rakibine 10 puan fark atan ÖVP AP’ye gönderdiği milletvekili sayısını 7’ye çıkartmış oldu.
Ülkede geçen hafta çok sağ koalisyon hükümetinin sonlandırılarak, erken seçim kararı alınmasına yol açan, çok sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) eski Genel Lideri ve Başbakan Yardımcısı Heinz Christian Strache’nin Rusya ile pazarlık yaptığını gösteren manzaraların ortaya çıkmasının akabinde gerçekleştirilen birinci seçimlerde FPÖ oy kaybına uğradı.
Aşırı sağcı parti 2014 seçimlerine oranla 2,5 puan kaybederek, yüzde 17,2 düzeyine geriledi. Geçen seçimde 4 milletvekili çıkartmayı başaran parti, bu seçimde 3 milletvekili çıkarabildi.
YUNANİSTAN’DA ERKEN SEÇİM
Yunanistan’daki AP seçimlerinde ana muhalefet merkez sağ Yeni Demokrasi (ND) partisi yüzde 33 oy alarak birinci oldu. Başbakan Aleksis Çipras’ın partisi SYRIZA ise rakibinin 9 puan gerisinde kalarak yüzde 23,9 oy oranına sahip.
Bunun üzerine, seçim sonuçlarının beklentilerinin gerisinde kaldığını belirten Çipras, birinci tipi dün gerçekleştirilen lokal seçimlerin ikinci tipinin akabinde erken genel seçim ilan edilmesini isteyeceğini duyurdu.
AP’YE GİREN TÜRK KÖKENLİ VEKİLLER
Almanya’da daha evvel 2 periyot AP’de milletvekili olan İsmail Ertuğ SPD’den yine seçilirken, Özgür Seçmenler (Freie Waehler) partisinden Engin Eroğlu ve Sol Partiden Hasret Alev Demirel birinci defa AP milletvekili oldu.
Diğer taraftan birinci kere bir Türk kökenli aday Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) üzerinden AP’ye girmeyi başardı. Akademisyen ve müellif olan Niyazi Kızılyürek, sol AKEL listesinden seçildi.
Öte yandan, 2014’te iştirakin yüzde 42,6 oranında gerçekleştiği AP seçimlerinde, 2019’da sandığa gitme oranının yüzde 51’e yükselmesi dikkati çekti.
