Detayları muhakkak olan yeni sistemde, lise cinsleri ortasında farklılıkların kaldırılıp kaldırılmayacağı da merak konusu. Şu anda olan fen, toplumsal bilimler, Anadolu ve meslek lisesi cinslerinde bu değişikliklerin nasıl uygulanacağının netleşmesi gerekiyor. Alışılmış bütün bu değişiklikler, yeni bir üniversite giriş sistemi için atılan bir adım olup olmadığı konusu eğitimcilerin başını karıştırdı. Artık gelin, yeni lise sistemiyle ilgili şu ana kadar kamuoyuna sızan 10 hususta neler olduğunu ve eğitimcilerin başındaki soru işaretlerini paylaşalım.
1- Ders sayısı azalıyor: Ders sayısının azaltılması öğrenciler için sevindirici. Eğitimcilerin uzun müddettir üzerinde çalıştığı ve savunduğu bir çalışma. Zira çok fazla ders olmasına karşın içeriğin gereğince hakkı verilmiyordu. Ders sayısı azaltılırken müfredatın, yani içeriğin de hafifletilmesi kaide. Şu anda Anadolu liselerinde haftalık ders saati 40, sanırım artık 35 düşünülüyor, lakin bunun da altına inilip kredi doldurmak için ‘Ders Geçme Kredi Sistemi’ getirilirse, liselerde çok büyük kasvet yaşanabilir. Olağan liselerde yaklaşık 12 ders var, yeni sistemde bu sayının altına inilmesi planlanıyor.
2- Liselere meslek ofisleri açılıyor: Birçok lisede rehberlik servisi var, öğrencilerin meslek yönlendirmeleri buralarda yapılıyor. Fakat her okulda çok da faal kullanılmıyor, meslek eğilim testi ya da yönlendirmede zayıf kalınabiliyor. Zira rehber öğretmen badiresi yaşanıyor. Bir öğretmen çok sayıda öğrenciyle ilgileniyor. Rehber öğretmen, öğrencilerin meseleleriyle mı meslek planlamalarıyla mı ilgilenecek telaşı var.
3- 12’nci sınıflarda takviye çalışmaları yapılacak: Üniversite hazırlık çalışması, olumlu. Lakin öğretmen takımlarının öğrenciyi tutabilmesi için hakikaten üniversite hazırlık çalışması yapması gerekiyor. Öğrenci buradaki eğitimden tatmin olmazsa tekrar dışarıya, dershaneye ya da özel derse yönelecek. Şu anda olduğu üzere çok sayıda öğrenci rapor alıp okula devamsızlık yapabilir, lise son sınıflar boş kalabilir.
4- Her öğrenci üniversitedeki üzere kendi istediği dersleri seçebilecek: Öğrencilere ilgi duydukları dersleri seçme fırsatı verilirse akademik ve toplumsal açıdan daha verimli olabilirler. Seçmeli dersler diye bir alan zati var, lakin müfredatın yoğunluğu nedeniyle ekseriyetle okullar, var olan öğretmenlerine nazaran öğrencileri tercihe zorluyor.
Aslında öğrencilerin ders seçmesi, esasen 1991-1992 öğretim yılında uygulanmaya başlanmış, ‘Ders Geçme ve Kredi Sistemi’ pek de başarılı olmamıştı. Bu nedenle yaklaşık üç yıl sonra vazgeçilmişti. O vakitler genel liselerde 20 ortak ders yanında öğrencilerin tercihlerine nazaran belirlenecek 57 çeşit seçmeli ders yer almıştı. Mezuniyet için en az 144 krediyi tamamlama koşulu vardı. Lakin çok büyük eza yaşanmış, öğrenciler okul dışına çıkmıştı. Artık emsal bir sisteme geçilirse okullar bu dersleri nasıl verecek? Öğretmenleri nasıl ayarlayacak?
5- Yeni lise sistemi birinci olarak 2020-2021 yılında 9’uncu sınıflarda başlayacak, kademeli geçiş olacak: Olumlu bir adım. Bir yıl hazırlık yaptıktan sonra kademeli geçiş çok hakikat. Okulların altyapılarını hazırlamaları, öğretmen takımının buna nazaran yapılandırılması için âlâ bir vakit. Fakat şu anda sistemin içinde olan öğrencilerin bundan etkilenip etkilenmeyeceği netleşmeli.
6- Bilgi kuramı zarurî ders haline geliyor: Öğrencilerin yaşayarak, her mevzuyu sorgulayarak, araştırarak öğrenmesini sağlayan bir ders. Yüklü ideoloji kümesi ve matematik öğretmenlerinin bu dersi vermesi düşünülüyor. Olumlu bir adım.
7- Yaparak, uygulayarak öğrenme yük kazanacak: MakerLab, Makerspace, Maker Atölyesi, STEM laboratuvarı üzere alanlarda ders öngörülüyor. Öğrenciler, bu üzere atölyelerde yaşayarak öğrenme imkânı bulacak. Özel okullarda bu alanlar çoğunlukta olmasına karşın her devlet okuluna bu imkânı vermek güç olacak. Altyapı verilse de eğitmen takımının oluşması vakit alacak.
8* 12’nci sınıfa yenilikçi dersler geliyor: Eğitimcilerin merakla beklediği en değerli mevzu bu. Son sınıfa yenilikçi dersler gelirse buna uyumlu imtihan sistemi nasıl olacak diye soruluyor.
9- Öğrencinin her alandan ders alabileceği istikrarlı bir ders çizelgesi oluşacak:Her alanda öğrencinin ders alması biraz çelişkili. Zira bu öğrencilerin hem fen, hem Türkçe, hem de yabancı lisan okuması manasına gelebilir. Her alanda ders alan öğrenci, bir alanda nasıl uzmanlaşacak? Bir yandan meslek planlaması yaparken bir yandan da çok sayıda alana yönlendirmesi baş karışıklığı yaratabilir.
10- Haziranda derslerin yerini proje sunumları, portfolyo hazırlıkları üzere ömür maharetleri aktiflikleri alacak: Okulların tatile gireceği yaz aylarında zati imtihana hazırlanan öğrencilerin büyük kısmı okula devam etmiyordu, orta sınıflarda olanlar ise rapor alıyordu. Haziranda okula öğrencileri getirmekte bu prosedür de pek tesirli olmayacak üzere. İmtihanların bittiği noktada okula gelmek istemeyen, adım atmayan öğrencileri proje ya da portfolyo ile getirmek de sıkıntı olacak.
‘GELECEĞİ KURGULAMA MESELESİ’
MİLLİ Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, ortaöğretimde yapılacak değişikliklerle ilgili Instagram hesabından bir fotoğraf paylaşarak, altına, “Bu yalnızca bir ortaöğretim programı değişimi değil; ülkemiz için, çocuklarımız için bir gelecek kurgulama meselesi” yazdı. Bakan Selçuk, yazıda şu sözlere yer verdi: “Koca bir salon dolusu genç… Daha geniş bir perdeden bakınca bir ülkenin geleceği… Bu gençlere karşı sorumluluğumuz çok büyük. Evet okula geliyorlar lakin nereye gidiyorlar? Biz onları neye hazırlıyoruz? Yollarını nasıl çiziyoruz? Bu sorular meslek hayatımın sorularıydı. Artık karşılığını verme vakti. Hani siz daima soruyorsunuz ya ‘Çalışıyoruz diyorsunuz lakin çok merak ediyoruz, ne yapıyorsunuz?’ diye. ‘Lisede ne yaptık?’ diyor, yarın (bugün) ortaöğretim dizaynını açıklıyoruz. Eğitimle ilgilenen, sorunu eğitim olan, geleceğe yürüyen herkesin bizimle olmasını dilerim. Çünkü bu yalnızca bir ortaöğretim programı değişimi değil; ülkemiz için, çocuklarımız için bir gelecek kurgulama sorunu.”
