AVRUPA Birliği’nin önümüzdeki beş yılına taraf verecek dört günlük seçim maratonu sona erdi. Avrupa Parlamentosu’nun 751 yeni üyesini belirlemek için AB’nin 28 ülkesinde yapılan seçimlerde popülist ve çok sağ partiler kilit kazanımlar elde ederken ‘geleneksel’ sağ ve sol ana akım partiler güç kaybetmekle birlikte birinci ve ikinci sırayı almayı başardı. Seçimlerde en dikkat çeken çıkışlardan birine Yeşiller imza attı.
Ülke bazında sonucu en merak edilen ve ‘düello’ havasına bürünen Fransa’daki seçimlerde ise çok sağcı Marine Le Pen’in partisi Ulusal Toplanma (RN) birinci sonuçlara nazaran Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisi LREM’i geride bırakmayı başardı. Birinci bilgiler RN’in oyunun yüzde 23.7, LREM’in ise yüzde 22.4 olduğunu gösterdi.
Popülist ve çok sağ partileri AP çatısı altında tek kümede toplama eforu içinde olan Matteo Salvini’nin başkanlığını yaptığı Lig beklendiği üzere İtalya’da ipi göğüslerken AB’den ayrılma sürecinde (Brexit) olan İngiltere’de de Nigel Farage liderliğindeki Brexit Partisi seçimlerden zaferle çıktı.
İlk sonuçlar ışığında yapılan kestirimler AP’de birinci sıranın Hristiyan Demokrat eğilimli merkez sağ Avrupa Halk Partisi’nin (EPP) olduğuna işaret ediyor. Bununla birlikte sandalye sayısı 178 olarak kestirim edilen EPP’de yaklaşık 40 sandalyelik bir kayıp kelam konusu.
Benzer bir durum 152 sandalyeye sahip olması öngörülen ikinci sıradaki Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) için de geçerli. İddialar Liberaller’in 108, beklenenden çok daha uygun bir performans sergileyen Yeşiller’in de 67 üyeyi AP’ye gönderecekleri tarafında. Çok sağ, popülist ve AB zıddı üyeleri bir ortaya getiren üç partinin toplam oyu ise 169 sandalyeye ulaşıyor. Çok sol ise 39’da kaldı.
BÜYÜK KOALİSYON ÇÖKTÜ
AP’de oluşan yeni tablo dikkat cazibeli datalar içeriyor. Birinci sonuçlar ‘Büyük Koalisyon’ olarak isimlendirilen EPP ve S&D’nin toplam oylarının birinci sefer çoğunluk sağlamaya yetmeyeceğini gösteriyor. Bu iki parti açısından Yeşiller ya da Liberaller çoğunluk oluşturmak için kaçınılmaz nitelikte olacak. Çok sağ, popülist ve AB aykırıları hayli güçlü olsalar da AP içindeki tesirlerinin seviyesini ortak sesle hareket etmeyi başarıp başaramayacakları belirleyecek. Brexit’in gerçekleşmesi halinde bu kanatta güç kaybı yaşanacak.
KATILIM ARTTI
Seçim kampanyasının başından bu yana en çok merak edilen ögelerden biri 1979’te yapılan birinci AP seçimlerinden bu yana düşüş eğilimi ağır basan iştirak oranının yükselip yükselmeyeceğiydi. Oy kullanma hakkına sahip 427 milyon kişinin bulunduğu AB’de üye ülkelerin büyük kısmında sandığa gidenlerin sayısında artış tespit edildi. AB genelinde iştirak oranı da son 20 yılın en yükseğine ulaşarak yüzde 51 düzeyini gördü. İştirak oranındaki artış bilhassa Avrupa yanlısı partilerin işine yaradı.
GENÇLİK ETKİSİ
Seçim sonuçları besbelli çıkış yakalayan partilerin performanslarında ‘gençlik etkisinin’ değerli bir faktör olduğuna işaret ediyor. Bu seçimlerde genç başkan ve adaylar çıkaran, gençliğin telaş alanlarını düzgün ölçen ve gençlere, gençlerin alışık olduğu sistemlerle erişmeyi başaran partiler çıkarlı çıktı. Yeşiller ile popülist ve çok sağ partiler gençlik tesirinden en fazla yararlanan kesim oldu. Sonuçlar jenerasyonlar ortası farklılaşmanın birinci önemli sinyallerini içermesi açısından da kıymetli.
TÜRKİYE’YE BAKIŞ DEĞİŞMEYECEK
AVRUPA Parlamentosu, Türkiye’nin en fazla sorun yaşadığı Avrupa Birliği kurumu. Son yıllarda AP içinde Türkiye’ye ve üyelik sürecine olumlu bakanların sayısında net düşüş yaşandı. Seçimler sonrasında oluşan tabloda da münasebetlerde güzelleşme beklenmiyor. Gelinen kademede AP’de Türkiye’nin üyelik için karşılaması gerekli olan Kopenhag Kriterleri’nden giderek uzaklaştığı görüşü hâkim. Bu görüşün sonucu olarak da Türkiye raportörü Hollandalı parlamenter Kati Piri tarafından hazırlanan raporda yer alan üyelik müzakerelerinin resmen askıya alınması daveti geniş kabul gördü. Bu çizginin kısa vadede olumlu istikamette değişme mümkünlüğü düşük görülüyor. Yeni AP’de Türkiye raportörlüğünün de sol kanattan sağ partilere geçme ihtimali epey yüksek. Mevcut AP’de Türkiye ile diyalog platformu olması gereken Karma Parlamento Komitesi (KPK) son derece başarısız bir performans sergiledi ve uzun mühlet toplanamadı. Yeni AP’de KPK’nin performansı büyük ölçüde hangi üyelerden oluşacağına bağlı olacak. (Güven ÖZALP/BRÜKSEL)
ALMANYA’DA YEŞİLLER OYLARINI İKİYE KATLADI
ALMANYA’da sandık çıkış anketine nazaran, Yeşiller Partisi oylarını bir evvelki seçime nazaran iki kat artırarak oyların yüzde 20.9’unu aldı ve AP’de 22 sandalye kazandı. Başbakan Angela Merkel’in partisi olan Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) ile Hristiyan Toplumsal Birlik Partisi (CSU) koalisyonu oyların yüzde 28’ini alarak , 96 sandalyeye sahip oldu. Lakin Federal hükümeti oluşturan partiler, AP seçimlerinde önemli oy kaybına uğradı. Seçimde en fazla oy kaybeden parti ise Toplumsal Demokrat Parti (SPD) oldu. SPD yüzde 15.6 oy alarak bir evvelki seçimlere oranla yüzde 11.7 oy kaybetti. SPD bu sonuçla tarihindeki en makûs hezimeti yaşadı. Çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise oylarını yüzde 3.4 artırdı. (Ali VARLI/BERLİN)
ÇİPRAS KAYBETTİ ‘ERKEN SEÇİM’ DEDİ
YUNANİSTAN’daki AP seçimlerini, birinci sonuçlara nazaran ana muhalefetteki Yeni Demokrasi (ND) partisi kazandı. 2014’deki seçimlerde yüzde 22.7 oy ile ikinci parti çıkan ND, dün oylarını yüzde 11 oranında artırarak, yaklaşık yüzde 33 oyla birinci sıraya yerleşti. Seçim öncesi emeklilere ve dar gelirlilere 1.5 milyar euro’luk ödenek ayırmasına karşın, Başbakan Aleksis Çipras’ın önderi olduğu Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) yüzde 9 kayıpla ND’ye karşı açık orta farkla kaybetti ve ikinci parti oldu. Bu sonucun akabinde Çipras, erken seçim ilan etti. (Yorgo KIRBAKİ/ATİNA)
AP’YE SEÇİLEN BİRİNCİ KIBRISLI TÜRK
KIBRIS Rum idaresinde yapılan AP seçimlerinde Komünist AKEL listesinden aday olan Kıbrıslı Türk Niyazi Kızılyürek, resmi olmayan birinci sonuçlara nazaran parlamentoya girmeye hak kazandı. KKTC’den güneye geçerek oy kullanan 5 bin 604 Kıbrıslı Türk’ün tercihi Niyazi Kızılyürek’in seçilmesinde tesirli oldu. KKTC’de yaklaşık 105 bin Kıbrıslı Türk, Kıbrıs Rum idaresinin verdiği ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ kimliğine sahip. (Ömer BİLGE/LEFKOŞA)
