Ankara ile Washington ortasında Suriye’nin kuzeyinde inançlı bölge pazarlıkları sürerken, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Başmüfettişliği, 15 Haziran 2014’te terör örgütü DEAŞ’a karşı başlatılan Birleşik Ortak Vazife Gücü-Doğal Kararlılık Operasyonu (CJTF-OIR) ile ilgili 1 Nisan-30 Haziran 2019 tarihli periyot raporunu Amerikan Kongresi’ne sundu. 116 sayfalık raporda ABD asker azaltırken DEAŞ’ın Suriye’de ‘yeniden toparlanmakta olduğu’ uyarısı yapıldı. ABD Lideri Donald Trump yaklaşık 5 ay evvel DEAŞ’ın ‘yüzde 100’ yenildiğini açıklamıştı. Raporda, “Toprak kaybetmesine rağmen DEAŞ, Irak’ta silahlı hücum imkânlarını güçlendirdi ve Suriye’de de yine toparlanıyor” denildi.
‘ORTAK GÜÇLER’ KONUSU
“Suriye’deki Ortak Güçlerin Kapasite İnşası” başlıklı kısımda “Suriye’de fizikî olarak DEAŞ’ın yenilmesi ve odak noktasının örgütün yine canlanmasının engellenmesine kaymasıyla, Suriye’deki ortak güçlerin kompozisyonunun da değişmesi” gerektiğine dikkat çekildi. Rapora nazaran Suriye’nin kuzey ve doğusunda ‘ortak güçler’ olarak nitelendirilen ABD takviyeli silahlı ögeler üç ana kümeden oluşuyor. Bunlardan halihazırda en büyüğü Suriye Arap Koalisyonu ile terör örgütü YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG). CJTF-OIR’ye nazaran SDG, ‘geniş-spektrumlu güvenlik aygıtı’ olarak tanımlanıyor. İkinci ana güç, vilayetlerdeki savaşçılardan oluşturulan ‘Vilayet İç Güvenlik Güçleri’. Bu öge, SDG’nin vazifelerini vilayet sonlarında yerine getiriyor. Bu güç, rapora nazaran ABD Ulusal Muhafızları’na benzetiliyor. Üçüncü ana güç ‘İç Güvenlik Kuvvetleri’ ismiyle tanımlanıyor. Bunlar temel olarak DEAŞ’tan arındırılan Rakka, Deyrizor, Menbiç üzere bölgelerde güvenlik operasyonları yürütüyor. Bu güçler, mahallî nüfustan oluşturulup bulundukları yerlerdeki etnik kompozisyonu yansıtıyor.
110 BİNE ÇIKACAK
Rapora nazaran CJTF-OIR’in planı “(Suriye’deki) tüm ortak güçlerin yüzde 10 arttırılmasına yardım etmek ve tüm bileşenler ortasında yeni güçler oluşturmak” olarak nitelendi. Hala 100 bin kişi olduğu belirtilen toplam ‘ortak güçlerin’ sayısının 110 bine yükseltilmesi için çalışmaların yapıldığı kaydedildi.
SDG KÜÇÜLTÜLECEK
Yeni durumda ise SDG ögelerinin sayısının 30 bin, Vilayet İç Güvenlik Güçleri’nin sayısının 45 bin, İç Güvenlik Kuvvetleri’nin sayısının ise 35 bin olması amaçlanıyor. CJTF-OIR, bu yeni durumda SDG’nin mevcudiyetinin azaltılmasının öngörüldüğünü, çünkü bu oluşumun temel olarak ‘konvansiyonel savaş’ hedefli eğitilip, desteklendiğini, bundan sonra ise tartının asayiş odaklı öteki iki ana güce verilmesi gerektiğini kaydetti.
YEREL HALK İLE GERİLİM
Öte yandan rapora yansıyan bir öteki kısımda, DEAŞ’tan temizlendikten sonra kimi bölgelerde YPG/PKK’nın elindeki yönetme yetkisinin halkta rahatsızlık yarattığı değerlendirmesi yer aldı. Örneğin, ‘SDG’ ismini kullanan terör örgütü YPG/PKK’nın Deyrizor’da kurduğu kelamda kurulun, çoğunluğu Arap olan bölge halkında rahatsızlık oluşturduğu, sokaklara dökülen insanların protestolar düzenlediği kaydedildi.
BİLGİ NOTU
Terör örgütü DEAŞ’ın merkezi Rakka, 17 Ekim 2017’de ABD takviyeli SDG tarafından ele geçirilmişti. ABD Lideri Trump, Suriye’deki 2 bin civarındaki Amerikan askerinin geçen aralıkta çekileceğini duyurmuş, lakin daha sonra tam çekilme yerine bu sayının azaltılacağı belirtilmişti.
RAPORDAN ÖTEKİ NOTLAR
SDG, Suriye’nin kuzeydoğusunda 10 bin civarında DEAŞ’lıyı süreksiz merkezlerde gözaltında tutuyor. Bunlardan iki bini, yabancı ülke vatandaşı. Pek çok ülke, DEAŞ üyesi olan vatandaşlarını geri kabul etmek istemiyor. Irak, yüzlerce Iraklı ve yabancı DEAŞ’lıyı kabul etti. Lakin yargı süreci ve cezaevi şartları bilinmeyen.
Suriye’nin kuzeydoğusundaki Hol Kampı’nda aileleriyle birlikte 45 bin DEAŞ sempatizanı yaşıyor. Kampta güvenlik yetersiz ve DEAŞ’ın ideolojisinin tekrar canlanması için uygun kurallar mevcut.
ABD Merkez Komutanlığı (Centcom), DEAŞ’ın SDG’yi bölgede ‘yeni işgal gücü’ olarak tasvir etmesinin sonuç verdiğini, böylelikle Suriyeli Kürtlerin liderliğindeki SDG ile mahallî Arap nüfus ortasındaki tansiyondan faydalandığını belirtti.
Suriye’den ABD askerlerinin kısmi çekilmesi tamamlandı. Lakin çekilme, mahallî güçlerin DEAŞ’a karşı istihbarat kaynağı geliştirme ile bölge nüfusunun inancını kazanmak için gerekli olan ek dayanağa muhtaçlıkları olduğu bir periyoda denk geldi.
