Haziran ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 0,03 ile piyasa beklentisinin epeyce altında artış göstererek, bu yılın en düşük aylık enflasyonu görüldü. Yıllık enflasyon da 2,99 puan azalarak yüzde 18,71’den yüzde 15,72’ye geriledi. Böylelikle yıllık enflasyon son bir yılın en düşük düzeyine gerilemiş oldu.
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, haziranda enflasyonda lehte baz tesirinin çok güçlü olduğunu söyledi. Geçen ay ki gerilemede, meyve-sebze fiyatlarında yüzde 11’i aşan aylık sert düşüşün tesirli olduğuna dikkati çeken Bürümcekçi, güç kümesinde yüzde 1 ile geçen yılın aksine düşüş izlendiğini belirtti.
Bürümcekçi, kurlara ve talebe hassas olan birtakım kümelerde (mobilya, konut içi dokuma, mesken aletleri, görsel-işitsel sistemler vb) fiyat artışlarının ölçülü kaldığını söyledi.
Ancak otel-lokanta, ferdî bakım, ayakta tedavi üzere birtakım kümelerde bariz artışlar görüldüğünü tabir eden Bürümcekçi, “Giyim fiyatları mevsimlik azalışının ise yüzde 1,57 ile geçen yılki indirimin üzerinde olması da yıllık enflasyonu hafif aşağı çekti. Böylelikle, yıllık TÜFE de evvelki ayki yüzde 18,71 düzeyinden yüzde 15,72’ye düşüş gösterdi.” dedi.
Bürümcekçi, besin enflasyonunun işlenmemiş besin fiyatları kaynaklı gerilediğini vurguladı.
Geçen yıl haziran ayında işlenmemiş besin fiyatlarının aylık yüzde 10,78 artarken, bu yıl ise yüzde 5,61 azalış gösterdiğinin altını çizen Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Dolayısı ile işlenmemiş besin yıllık enflasyonu yüzde 35,3 düzeyinden yüzde 15,3’e gerilerken, işlenmiş besin fiyatları yıllık artışı ise yüzde 23,4’e yükseldi. Böylelikle, besin fiyatlarının yıllık artış suratı yüzde 19,2’ye gerilerken, Enflasyon Raporu besin fiyatı yeni varsayımının (yüzde 16) bariz üzerinde kaldı. Endeks tarihindeki ortalama yıllık artışı yüzde 10 civarında olan besin fiyatlarının 2019 yılındaki seyri enflasyonun TCMB’nin yüzde 14,6 olan yıl sonu varsayımından sapma konusunda değerli belirleyicilerinden biri olacaktır.”
“MERKEZ BANKASI TEMMUZ TOPLANTISINDA FAİZ İNDİRİM SÜRECİNİ BAŞLATABİLİR”
Ekonomist Bürümcekçi, gelecek periyot seyri açısından besin fiyatlarının meçhullüğü ve oynaklığı dışında, ham petrol ve öteki emtia fiyatlarının görünümü, döviz kuru hareketleri ve kamu fiyat/vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki risklerin istikametini belirleyeceğini söyledi.
Kısa vadede, süreksiz KDV ve ÖTV indirimlerinin haziran sonunda uzatılmaması nedeniyle TÜFE’ye üst tarafta 1 puan tesirin beklendiğini belirten Bürümcekçi, elektrik, şeker ve çay üzere kamuya ilişkin eser ve hizmetlerde gözlenen fiyat artışının tesirinin de yaklaşık 0,6 puan seviyesinde olacağını söz etti.
Bürümcekçi, bütçe için alınacak önlemler kapsamında ek vergi ayarlamaları, hizmet fiyatlarındaki katılık ve minimum fiyatın enflasyon varsayımının çok üzerinde belirlenmesinin üst taraflı riskler olarak izlendiğini lisana getirdi.
Buna karşılık, son günlerdeki geri çekilmeyle bir arada mayıs ayı ortalamasına nazaran kur sepeti bazında yüzde 5,6 civarı düşüş kaydedilmesinin kurlardan fiyatlara geçiş riskinin ortadan kalktığına işaret ettiğini söyleyen Bürümcekçi, “Dolayısıyla yeni bir kur atağı olmadığı durumda geçen yılın oluşturduğu lehte güçlü baz tesiri nedeniyle yıllık enflasyonun düşüşünü sürdürerek üçüncü çeyrekte baz tesiri ile yüzde 10-11 aralığına kadar gerilemesi, son çeyrekte ise tekrar yükselerek yılı yüzde 14-15 aralığında bitirmesi muhtemel duruyor.” diye konuştu.
Haluk Bürümcekçi, Merkez Bankasının bu ay ki faiz kararına ait, “Son devirde mahallî seçim belirsizliğinin geride bırakılmasının ve S-400 konusundaki süreksiz rahatlamanın risk primlerinde kısmi gerilemeye yol açtığı izlenmekte. Bu doğrultuda, 25 Temmuz’daki Para Siyaseti Heyeti (PPK) toplantısında faizlerde indirim sürecinin 100 baz puanlık indirimle başlatılması muhtemel görünüyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“ENFLASYON HAZİRANDA SERT DÜŞTÜ”
Halk Yatırım Araştırma Yöneticisi Banu Kıvcı Tokalı da haziran ayında tüketici enflasyonunun yüzde 0,03’lük hudutlu bir artış göstererek, yıllık enflasyon oranında 3 puanlık önemli bir düşüşün yaşanması ile sonuçlandığını belirtti.
Böylece, geçen yılın ekim sonunda yüzde 25,24 ile zirve yapan, sonrasında yüzde 19-20 aralığında sıkışan yıllık enflasyon oranının haziran sonunda yüzde 15,72’ye sert bir düşüş göstererek, beklenen dezenflasyon sürecine süratli bir başlangıç yapmış olduğunu söyleyen Tokalı, şöyle devam etti:
“Her ne kadar temmuz ayına dair baskı ögeleri bulunuyor ve yıllık enflasyonda yükselişe neden olabilecek olsa da (elektrik fiyatlarına yapılan yüzde 14,98’lük artırım, sektörel ÖTV indirimlerinin haziran sonu itibariyle sona ermiş olması gibi) yıllık enflasyon oranının, kur ve petrol fiyatlarındaki destekleyici görünümün yanı sıra devam edecek baz tesirinin de katkısıyla, ağustos ayından itibaren tekrar düşüş trendine geri döneceği, hatta eylül-ekim periyodunda tek haneli sayıların görülmesinin muhtemel olduğuna dair öngörümüzü koruyoruz.
Yılın son iki ayında ise aksiye dönecek baz tesiri nedeniyle, yıllık enflasyon oranında yükselişin gözlenebileceğini varsayım ediyoruz. Yıl sonuna dair varsayımımızı yüzde 14,5’te tutmakla birlikte, aşağı istikametli risklerin mevcut olduğunu da belirtmek isteriz.”
“TCMB, FAİZ İNDİRİM SÜRECİNE GÜÇLÜ BİR BAŞLANGIÇ YAPABİLİR”
Banu Kıvci Tokalı, ölçülü haziran enflasyon oranında, işlenmemiş besin fiyatlarında kaydedilen yüzde 5,61’lik düşüşün (yaş sebze-meyve fiyatlarında yüzde 11,26’lık düşüş) tesirinin kıymetli olduğunu vurguladı.
Diğer taraftan, besin enflasyonunun kalıcı trendini oluşturan işlenmiş besin fiyatlarında gözlenen yüzde 2,44’lük artışın temkinli olmayı gerektirdiğini söyleyen Tokalı, “Ancak, süt ve süt eserlerinde yapılan artırımın gecikmeli tesirlerinin de baskısı mevcut. Hasebiyle, kurdaki paha kazanma eğiliminin devamı, işlenmiş besin enflasyonunun daha makul boyutlara inmesi açısından değerli bir öge olacaktır.” sözlerini kullandı.
Tokalı, kurda geçmiş periyotta yaşanan paha kaybının gecikmeli tesirleri gözlenmeye devam ederken (ev bakım mal ve hizmetler, otomotiv, ulaştırma hizmetleri, çeşitler, yemek-otel hizmetleri, ferdî bakım gibi), kurda son periyotta yaşanan kıymet çıkarının olumlu tesirlerinin de gözlemlenmeye başlandığını (eğlence-kültür, birtakım güçlü tüketim malları gibi) lisana getirdi.
Kurdaki güçlü seyrin korunmasının, dezenflasyon süreci ve enflasyon beklentilerinin seyri açısından destekleyici olacağını vurgulayan Tokalı, bu ayki PPK kararına ait, “lIımlı gelen haziran enflasyonu gelecek periyoda ait destekleyici ögeler eşliğinde, TCMB’nin 25 Temmuz PPK toplantısında faiz indirim sürecine güçlü bir başlangıç yapmasını bekliyoruz. Sonraki devirde ise, dezenflasyon sürecinden alınan sinyallere bağlı olarak, ’ölçülü’ adımların derecesini belirleyeceğini iddia ediyoruz.” görüşlerini paylaştı.
“ENFLASYONDA AŞAĞI TARAFLI SEYİR DEVAM EDEBİLİR”
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek ise TÜFE’de besin ve baz tesirinin ön plana çıktığını belirtti. Enflasyon gelişmelerinin genel olarak piyasa beklentilerine paralel eğilim gösterdiğini tabir eden Gödek, “Özellikle besin fiyatları üzerinden aşağı tarafta baskı kurulması ve yıllık enflasyonun gerilemesi beklenmekteydi. Gerçekten, işlenmemiş besin kalemi yüzde 5,61, taze meyve ve zerzevat ise yüzde 11,26 geriledi. Fakat, çekirdekteki yükselişin korunması yıllık baz tesirinin aşağı istikamette tesirine karşın dikkati cazibeli. Güçlü mallar (altın hariç) kalemin yüzde 0,53 artması ve hizmet kalemlerindeki üst taraflı eğilimin korunması hali hazırda enflasyon açısından ehemmiyetin elden bırakılmaması gerektiğini gösteriyor.” diye konuştu.
Aylık enflasyona en yüksek katkı 0,21 puan ile lokanta ve otellerden geldiğini belirten Gödek, besin ve alkolsüz içeceklerin 0,38 puan ile düşürücü istikamette tesirde bulunduğunu kaydetti.
Gödek, enflasyonun yapılan son artırımların ve KDV ayarlamasının tesiriyle temmuz ayında 1-2 puan aralığında olağanın üzerinde seyretme mümkünlüğünün olduğunu söyledi.
Öte yandan haziran-ekim periyodunda baz tesiri gözleneceğinden aşağı taraflı seyrin devam edebileceğini lisana getiren Gödek, “Söz konusu senaryo ek kur şokunun olmadığı durumu içermekte. Çekirdek ve hizmet kalemlerindeki eğilim, kur hareketliliğinin fiyatlardan baskısını çıkarmadığını teyit ediyor. Yıl sonu için yüzde 15 civarında kapanış ihtimali hali hazırda senaryomuzda bulunmaya devam ediyor.” sözlerini kullandı.
