Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Aden Körfezi ile Afrika Boynuzu ortasındaki stratejik ehemmiyete sahip Yemen’e ilişkin tabiat olağanüstüsü Sokotra Adası’nı, ülkenin güneyinde desteklediği ayrılıkçı milisleri kullanarak bu hafta içinde ele geçirmeye çalıştı.
Yemen’de yaklaşık beş yıldır süren savaşta Suudi Arabistan’ın başını çektiği Arap koalisyonunun en büyük askeri ortağı BAE, güneyde desteklediği milis ordularıyla alan kazanmaya çalışırken son olarak Aden Körfezi ve Afrika Boynuzu yakınındaki tabiat olağanüstüsü ve stratejik Sokotra Adası’na gözünü dikti.
Suudi Arabistan’ın Yemen’de sürdürdüğü askeri operasyon çerçevesinde BAE, Ekim 2016’da adadaki insani yardım faaliyetlerinin yanı sıra adaya bir askeri üs inşasına başladı.
BAE’nin 2017 boyunca adada artan askeri varlığı üzerine Yemen içindeki kimi kümeler Emirlikleri adayı işgal etmeye çalışmakla suçladı.
BAE’NİN 14 GÜNLÜK SOKOTRA İDARESİ
BAE, 30 Nisan 2018’de desteklediği güneyli ayrılıkçı milislerle Yemen Başbakanı Ahmed bin Dagir’in adada bulunduğu sırada, hava kargosuyla adaya zırhlı araçlar, tank ve ağır mühimmat çıkardı.
Güneydeki ayrılıkçı milisler bu sırada Hadibu kentinin resmi binalarına BAE bayrakları çekti.
Uluslararası meşruiyete sahip Yemen Hükümeti, BAE’nin adadaki teşebbüslerini “saldırı ve işgal” formunda niteledi.
Yemen hükümetinin hamisi Suudi Arabistan’ın ortaya girmesiyle 14 Mayıs 2018’de taraflar ortasında muahede sağlanırken, güneyli ayrılıkçılar ve BAE, Sokotra’daki stratejik binaları merkezi hükümete teslim etti ve adadan çekildi.
BAE ELİNİ YİNE ADAYA UZATTI
BAE’nin, çoğunluğunu güneydeki ayrılıkçı kümelerden oluşturduğu yakın vakitte kurduğu Hizam el-Emni’nin (Güvenlik Kemeri) yanı sıra desteklediği kümelerle ülkenin güneyindeki Aden’den başlayarak Babu’l Mendeb Boğazı’nın kıyı şeridini ele geçirme gayretleri son devirde sürat kazandı.
Babu’l Mendeb Boğazı şeridinde hakimiyet sağlamak için kendi denetiminde milis orduları kuran BAE, gözlerini Hint Okyanusu, Afrika Boynuzu ve Aden Körfezi ortasındaki bu adaya çevirdi.
BAE’nin güdümündeki Güvenlik Kemeri milis kümesi, geçen salı günü adaya çıkarma yapmaya çalıştı.
Adadaki Yemen merkezi hükümetine bağlı kıyı güvenlik güçleri ve BAE takviyeli milisler ortasında çatışmalar yaşandı.
BAE’ye bağlı güçler, salı gecesi Sokotra Adası’ndaki hükümet güçleriyle yaşanan silahlı çatışmaların akabinde adadan ayrılmak zorunda kaldı.
Yemen merkezi hükümetinin yansısını çeken bu olayın akabinde Devlet Bakanı Abdulgani Cemil, BAE’nin adadaki varlığını “tam manasıyla bir işgal” diye nitelendirerek, Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi’yi bu bahiste kesin bir karar almaya çağırdı.
SOKOTRA ADASI NEREDE?
Dünya çapında masallara has doğasıyla tanınan ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) Dünya Mirası Listesinde yer alan Sokotra Adası, Hint Okyanusu’nda Aden Körfezi ile Afrika Boynuzu ortasında kalan stratejik pozisyonda yer alıyor.
Somali’nin 240 kilometre doğusundaki Sokotra Adası, Yemen kıyılarının 380 kilometre güneyindeki ada doğudan batıya 132 kilometre ve kuzeyden güneye 49 kilometre genişliğe sahip.
Sadece Sokotra’ya özel bitki tiplerinin sıra dışı görünümü ziyaretçiler tarafından “dünya ötesi” halinde tanımlanıyor. BM’nin 1997 tarihli araştırmasında çalışan biyologlara nazaran, Hint Okyanusu’nun “Galapagos”u halinde tanımlanan adadaki bitkilerin yüzde 37’si ve sürüngenlerin yüzde 90’ının dünyada eşsiz olduğu tabir ediyor.
Kalın gövdesi, üste yanlışsız uzanan kalın ve sık kollarla üstü yeşil bir şemsiyeye benzetilen Kan Ejderhası Ağacı (Dracaena Cinnabari), adayı anlatan değişik sembolik görsellerin başında geliyor.
Ada bu doğal hoşluğunun yanı sıra Afrika Boynuzu ve Yemen’in güneyindeki Aden Körfezine uzanan suların açığındaki pozisyonuyla stratejik değer taşıyor.
EMİRLİKLERİN “PARALEL YEMEN” SİCİLİ KABARIK
BAE, Yemen’de bir insanlık dramına dönüşen savaşta, vakit zaman müttefiği Suudi Arabistan ile karşı karşıya geldiği tehlikeli siyasetleriyle tenkitlerin odağında yer aldı.
Yemen’in itirazlarına rağmen Aden Körfezi boyunca limanları ve Babu’l Mendeb Boğazı etrafındaki stratejik deniz rotalarını denetim etmek için çabalayan Emirlikler, paralı milis orduları, askeri kamp, üsler ve hapishaneler ağı oluşturarak Yemen’in güneyinde kendisine adeta bir “paralel Yemen” kurmakla eleştirildi.
Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun en büyük ve en hırslı müttefiği BAE, milletlerarası meşruiyete sahip Yemen Hükümeti’nin, “Riyad’da bir otelden” faaliyet göstermesinin yol açtığı idare boşluğundan sonuna kadar faydalandı.
BAE, bu süreçte Yemen’deki merkezi hükümetin hiyerarşisi dışında buyruk komuta ettiği “savaş beyefendilerinin idaresinde irili ufaklı milis orduları” kurarken, ülkenin “güneyindeki silahlı ayrılıkçı grupları” destekledi.
New York merkezli İnsan Hakları Gözlemevi (HRW), yayımladıkları raporlarda, “BAE ve desteklediği kümelerin ülke genelinde kurduğu zımnî hapishanelerde Husi milislerine ve kendisine rakip kümelere yaptığı azap, kaçırılma ve ortadan kaybolmalara” ait ayrıntılara yer verdi.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) de bir raporunda BAE’nin Yemen’de “savaş cürmü işleyen milis kümelere dikkatsiz bir biçimde silah, zırhlı araçlar, makineli tüfekler ve top bataryaları sağladığını” ortaya attı.
SUİKAST İÇİN PARALI ASKER TUTTU
ABD merkezli haber sitesi “Buzz Feed”, BAE’nin bölgede tehdit gördüğü Müslüman Kardeşler (İhvan) örgütünün Yemenli temsilcisi el-Islah hareketi üyelerine suikast düzenlemesi için Amerikan, Fransız ve İsrailli emekli paralı askerler tuttuğunu yazdı.
Haberde, BAE ve ABD merkezli bir güvenlik şirketi ortasında “öldürülen el-Islah üyeleri karşılığında verilecek ikramiye ve yasal meseleleri aşmak için paralı askerlerin Buyrukluk ordusu çalışanı formunda görevlendirilmelerini” içeren bir muahede imzalandığı aktarıldı.
Batı ülkeleri Yemen’deki BAE ve Suudi Arabistan’a silah satışını “sadece” tartışıyor
Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki konsoloslukta canice öldürülmesinin akabinde dünyanın ilgisi, tekrar Yemen’e ve savaşın aktörlerinden Suudi Arabistan-BAE ikilisine çevirdi.
“NÜFUZ MÜCADELESİ”
ABD kamuoyunda, Kaşıkçı cinayeti ve Yemen’deki savaşa Washington’ın şartsız takviyesi uzun müddettir tartışılıyor.
ABD Senatosu iki gün evvel Lider Donald Trump idaresinin Suudi Arabistan ve BAE’ye yapmayı planladığı silah satışını engelleyecek yasa tasarısını kabul etti.
Aynı gün Londra’daki İngiliz Temyiz Mahkemesi, Yemen’de kullanıldığı gerekçesiyle Suudi Arabistan’a silah satışının maddelere muhalif olduğu istikametinde karar aldı.
İran tersliği, Filistin problemi, İsrail ile yakınlaşma üzere başlıklarda Donald Trump idaresiyle eş güdüm halinde hareket eden Suudi Arabistan-BAE ikilisi, ABD’den silah alımlarını sürdürdü. Beyaz Saray’ın ise silah satışını engelleyen Senato kararını veto etmesi bekleniyor.
BAE ve Suudi Arabistan’a son yıllarda milyarlarca dolar bedelinde silah satışı yapan Avrupa, iç kamuoyundan gelen baskılara karşın savunma sanayi satışı siyasetlerini, birkaç İskandinav ülkesi dışında değiştirmedi.
Ülkenin güneyinde izlediği tehlikeli siyasetlerle vakit zaman müttefiği Suudi Arabistan ile karşı karşı gelmeyi göze alan BAE, ülkedeki istikrarsızlığı, Yemen’in geleceği kıymetine nüfuz çabası için kullanmaya devam ediyor.
BİLANÇO YÜKSELİYOR
İran’ın desteklediği Husiler, Eylül 2014’ten bu yana başşehir Sana ve birtakım bölgelerin kontrolünü elinde bulundururken, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri, Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı merkezi hükümeti destekliyor.
Suudi Arabistan ve kimi Arap ülkeleri, Yemen hükümetine takviye olmak için 2015’ten itibaren kara ve hava operasyonu yürütüyor lakin koalisyonun sivillerin ölmelerine yol açan taarruzları, açlığa neden olan ablukası ve insan hakları ihlalleri reaksiyon çekiyor.
Yemen genelinde BM’nin sayılarına nazaran savaş nedeniyle 8,4 milyon Yemenli şiddetli kıtlık yaşarken, ülke genelinde nüfusun yaklaşık yüzde 75’i yani 22 milyon kişi insani yardıma muhtaç formda hayatlarını sürdürüyor.
Dünya Sıhhat Örgütüne (WHO) nazaran ise Yemen’de kolera salgınının başladığı Nisan 2017’den bu yana 2 bin 515 kişi hayatını kaybetti.
BM, Yemen’de açlık ve hastalıklar nedeniyle yaşanan dramı, “dünyanın en büyük insani felaketi” olarak isimlendiriyor.
“54 SANİYEDE BİR ÇOCUK ÖLÜYOR”
BM’nin açıkladığı, “Savaşın Yemen’deki kalkınmaya tesirine ait değerlendirme” başlığı taşıyan Nisan ayındaki rapora nazaran, savaşın yanı sıra yan tesirler sonucunda bu yıl sonuna kadar meyyit sayısının 131 bine yükselebileceği ikazında bulunuldu. Raporda, “her 11 dakika 54 saniyede bir çocuğun savaştan ya da onun yan tesirlerinden öldüğü” aktarıldı.
