Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde halk, zanlıların Anakara Çin’e iadesini kolaylaştıracak yasal düzenlemeye karşı geniş iştirakli protesto şovları düzenlerken, bölge idaresi kelam konusu tasarıdan geri atmamakta kararlı bir tutum sergiliyor.
Hong Kong Özel İdari Bölge Başyöneticisi Carrie Lam, kelam konusu yasanın memleketler arası türel yükümlülüklerini yerine getirmelerine yardımcı olacağını savunuyor fakat tasarıya karşı olan on binlerce kişi hükümet binalarının önünde toplanarak reaksiyonlarını lisana getiriyor.
Bölgede bu tasarıya karşı duran güçlü halk muhalefetinin ardında, bu adımın siyasi muhalifler ve aktivistleri de kapsayarak, Çin Komünist Partisi (ÇKP) idaresinin Hong Kong üzerinde özgürlükleri kısıtlayan bir taban hazırlayacağı telaşı yatıyor.
PEKİN’İN SİYASİ MUHALİFLERİ AMAÇ ALACAĞI KAYGISI
Yasa planının karşısındaki yaygın görüş, bölgedeki rastgele bir vatandaşın, Pekin’in talimatları doğrultusunda alıkonulup Anakara Çin’de ÇKP’ye bağlı yargıçların karşısında “hesap vermeye” zorlanacağı tarafında.
Pekin merkezi idaresinin mümkün kanunla yalnızca cinayet, dolandırıcılık üzere kabahatlerden kuşkulu olanları değil, tıpkı vakitte siyasi muhalifleri de hedefleyeceği korkusu, yansıların şiddetini artıran ögelerin başında geliyor.
Parlamentoda bugün ele alınması planlanan görüşmeler, yetkililerin tüm kararlı hallerine karşın ağır protesto şovları üzerine ertelendi.
Görüşmelerin ne vakte ertelendiğine ait bilgi vermeyen parlamento yetkilileri, Hong Kong’da hükümetin bu tasarının yasalaşması konusundaki ısrarının süreceği vurgusunu yaptı.
TASARININ İÇERİĞİ
Düzenlemeler, hatalıların Anakara Çin, Çin’in Makao Özel İdari Bölgesi ve Tayvan’a iadesini kolaylaştırmayı öngörüyor.
Tasarı, Çin, Tayvan ve Makao’daki yetkililerin cinayet ve tecavüz üzere hatalarla yargılanan şüpheliler için iade başvurusu yapmasına müsaade verilmesini, son kararın ise özel yetkili mahkemeler tarafından verilmesini öngörüyor.
Tasarıda siyasi ya da dini cürümlerden yargılanan şahısların iade edilmeyeceği belirtiliyor.
Hükümet yalnızca mahpus cezası en az 7 yıl olan mahkumların iade edilmesi üzere kimi ödünlerle kamuoyundaki yansıları azaltma yoluna gidiyor.
Ancak hala halkın büyük kısmı, insanların Çin’in yargı sistemi altında keyfi gözaltılar, adil olmayan yargı süreçleri ve hatta azaba maruz kalacağı tasasını paylaşıyor.
37 CÜRÜM CİNSİNİ KAPSIYOR
İade planı, cinayet, dolandırıcılık ve tecavüzün ortalarında olduğu 37 kabahat cinsini kapsıyor. Tasarı, politik hataları kapsam dışında tutuyor. Lakin halkın büyük bir kısmı, kanunların son yıllarda Hong Kong’da gerçekleştiği sav edilen Anakara Çin’e kaçırılma olaylarını yasallaştıracağı görüşünü savunuyor.
Protestoların odağındaki yasa tasarısının oylanacağı 20 Haziran’daki parlamento oturumunun merakla beklendiği Hong Kong’da aktivistler, yasanın yürürlüğe girmesi durumunda sahip oldukları özgürlüklerin büyük oranda ziyan göreceğini ileri sürüyor.
Protestoların fitilini ateşleyen süreç, şüphelilerin Anakara Çin’e iadesini kolaylaştıran yasal düzenlemelerin 3 Nisan’da bölge parlamentosuna sunulmasıyla başlamıştı.
Hong Kong parlamentosunda, geçen ay değişikliğe karşı çıkan milletvekilleriyle değişiklik yanlıları ortasındaki arbedede birçok milletvekili yaralanmıştı.
PROTESTOLAR
Bölgede ay başından bu yana hukukçulardan öğrencilere, iş insanlarından aktivistlere ve dini küme temsilcilerine kadar farklı kısımlardan çok sayıda kişi protestolara katılmıştı.
Son olarak geçen pazar düzenlenen geniş iştirakli protesto şovlarında, organizatör gruplarca sayısı yaklaşık 1 milyonu bulduğu açıklanan göstericiler, sokaklara çıkarak tasarıya karşı yansısını lisana getirmişti.
Çoğunlukla barışçıl ortamda geçen şovlarda, geç saatlere kadar sokakta kalan protestocular ile polis ortasında çıkan çatışmalarda birtakım göstericiler ile 3 polis ve 1 gazeteci yaralanmıştı.
Güvenlik vazifelileri, göstericilere vakit zaman biber gazı ve coplarla müdahale etmişti.
NASIL GÜNDEME GELDİ?
Tasarı, geçen yıl 19 yaşındaki Hong Konglu bir adamın, 20 yaşındaki gebe kız arkadaşını Tayvan’da tatilde olduğu sırada öldürdüğü savları sonrası gündeme gelmişti.
Zanlının, cinayetin akabinde Tayvan’dan kaçarak geçen yıl Hong Kong’a döndüğü ortaya çıkmıştı. Tayvanlı makamları, zanlının Tayvan’a iade edilmesi talebinde bulunmuş lakin Hong Kong tarafı, iki ülke ortasında bir iade mutabakatı olmadığı gerekçesiyle bu talebi geri çevirmişti.
Hong Kong, İngiltere ve ABD’nin de ortalarında olduğu 20 ülke ile daha evvel iade mutabakatları yapmıştı fakat Anakara Çin şu ana kadar bir muahede sağlayamamıştı.
HONG KONG’UN STATÜSÜ
Hong Kong, 1898’de imzalanan “kira sözleşmesiyle” uzun yıllar İngiltere hakimiyetinde kaldıktan sonra 1997’de Çin’e devredilmişti. İmzalanan ortak deklarasyon çerçevesinde Hong Kong’a, 2047 yılına kadar Çin’e yalnızca dış siyaset ve savunma üzere alanlarda bağlı kalarak “tek ülke, iki sistem” siyasetiyle idari bağımsızlığını ve yapısını muhafaza hakkı tanınmıştı.
Çin, Ağustos 2014’te Hong Kong halkının 2017’de yapılması planlanan seçimde kendi başkanlarını seçebileceğini lakin adayların geniş temsilli bir komite tarafından belirleneceğini açıklamıştı. Bunun üzerine bağımsızlık yanlıları, Hong Kong’da şovlar düzenlemişti.
“Occupy Central” sloganıyla başlayan olaylar, göstericilerin polisin kullandığı göz yaşartıcı gaza karşı kendilerini korumak için şemsiye açması nedeniyle memleketler arası kamuoyunda “Şemsiye Devrimi” olarak isimlendirilmişti.
Çin’den bağımsızlığı savunanlar, kademeli seçim sisteminin yerine bölgede üniversal standartlarda seçimlerin yapılmasını savunuyor.
