TÜRKİYE endüstrisinin ikinci liginde 2017 yılına nazaran 2018’de üretimden net satışlar yüzde 27.8 artışla 107.6 milyar TL’den 137.5 milyar TL’ye yükseldi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” 2018 yılı araştırmasında üretimden satış büyüklüğüne nazaran en büyük kuruluş 413.7 milyon TL ile Bilkont Dış Ticaret ve Dokuma oldu. Bu kuruluş 2017 yılında İSO İkinci 500’de 63. sırada iken, 2018 yılında birinci sıraya yükselme başarısı gösterdi. İkinci sırada 412.4 milyon TL ile ORMA Orman Mahsulleri yer aldı. Araştırmanın üçüncüsü ise 411.6 milyon TL’lik üretimden satışları ile Erişler Yem oldu. 2017 yılında, 309.4 milyon TL ile 145.2 milyon TL ortasında üretimden net satış yapan şirketlerin girebildiği İSO İkinci 500’ün 2018 sıralamasında bu bant 413.7 milyon TL ile 177.8 milyon TL ortasında oluştu.
İHRACAT VE AR-GE
İSO İkinci 500 kapsamındaki olumlu gelişmelerden biri de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimi oldu. Çalışmanın yapıldığı birinci yıl olan 1997’de ihracat yapan firma sayısı 407 iken, 2018’e gelindiğinde bu sayının 451’e yükseldiği görülüyor. Bu da İSO 500’de olduğu üzere İSO İkinci 500’de de yer almak için ihracat yapmak değerli bir kriter olduğu görülüyor. İSO İkinci 500’ün bu yıl dikkat çeken ve gelecek ismine katma kıymeti yüksek, nitelikli ve teknoloji odaklı üretim ismine umut veren sonuçlarından biri Ar-Ge yapan şirket sayısındaki istikrarlı artışın devam etmesi oldu. Ar-Ge yapıyor olmak, neredeyse birinci 1000 şirket ortasına girmenin değerli kriterlerinden biri haline gelmiş bulunuyor. İSO İkinci 500 şirketleri içinde Ar-Ge yapanların sayısı bir evvelki yıla nazaran 30 şirket artarak 188’den 218’e yükseldi. Bu sayı 2012 yılında 151 olarak gerçekleşmişti. İSO 500’deki Ar-Ge yapan şirketlerin sayısı da 2018 yılında kayıtlara 276 şirket olarak geçmişti.
BORÇ KISA VADEDE
İSO İkinci 500’ün görece olumlu mali göstergelerine örnek olarak, borç/özkaynak dağılımında, evvelki yıla nazaran daha istikrarlı bir imajın ortaya çıkması gösterilebilir. 2017 yılında yüzde 66.2 borç, yüzde 33.8 özkaynak olarak gerçekleşen borç/özkaynak ilgisinde borçların hissesi 2018’de 62.4’e gerilerken özkaynakların hissesi yüzde 37.6’ya çıktı. Borçlanma panoramasına bakıldığında, İSO İkinci 500’de bilhassa kısa vadeye bir geçiş olduğu dikkati çekiyor. Bu durumun İkinci 500 şirketlerinin uzun vadeli borçlanma kabiliyetlerinin daha düşük olmasından kaynaklandığı söylenebilir.
2018 yılında İSO İkinci 500’ün faaliyet kârı oranı yüzde 12.1 olarak gerçekleşti. Böylelikle 2017 yılında yüzde 10.3 olan orana nazaran faaliyet kârlılığında 1.8 puan düzgünleşme yaşandı. Toplam faaliyet kârı büyüklüğü ise yüzde 51.7 üzere yüksek bir oranda artarak, 2017 yılında 12.5 milyar TL iken 2018 yılında 19 milyar TL’ye yükseldi. İSO İkinci 500’ün faiz, amortisman ve vergi öncesi karında (FAVÖK) 2017 yılının akabinde, 2018 yılında da sıçrama yaşanması dikkati çekti. 2017 yılında 16.6 milyar TL olan FAVÖK, 2018 yılında yüzde 39.8 oranında artarak 23.2 milyar TL’ye yükseldi. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kârdaki gerçek artış, yüzde 16.2 ile yüksek gerçekleşti. Vergi öncesi kar ve ziyan toplamı ise 2017 yılında 7.4 milyar TL iken, 2018 yılında yüzde 21.5 oranında artarak 9 milyar TL’ye yaklaştı. Birebir yılda vergi öncesi kar ve ziyan toplamındaki gerçek artış yüzde 1 oldu. Araştırmaya nazaran, 393 şirket kar, 107 şirket ziyan etti.
97 YENİ ŞİRKET LİSTEYE GİRDİ
İSO İkinci 500 şirketlerinin listesine bakıldığında sıralamaya 97 yeni kuruluşun girdiği görüldü. Bunlardan 62’si 2017’deki İSO 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasının dışından sıralamaya girme başarısı gösteren şirketlerden oluştu. Geriye kalan 35 kuruluş ise 2017 yılında İSO 500 sıralamasında yer alırken, geçen yıl İSO İkinci 500 sıralamasına geriledi.
UZUN VADELİ BORÇLAR AZALDI
İSO İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan, şu değerlendirmeyi yaptı: “2018 yılı güç bir yıldı. İşte o sıkıntı şartlarda bile İSO İkinci 500’ü oluşturan sanayicilerimizin üretimden satışlarını yüzde 27.8 üzere önemli bir oranda artırmaları ve yüzde 6’nın üzerinde bir gerçek büyüme yakalamaları her türlü takdiri hak etmekte. Genel olarak İSO İkinci 500’ün sonuçlarına baktığımızda, İSO 500’e paralel sonuçlarla karşı karşıya olduğumuzu görüyoruz. En kıymetli fark ise borçlanmada görülüyor. 2018 yılı sonuçları, İSO İkinci 500 şirketlerinin uzun vadeli borçlarının azaldığını, kısa vadeli borçlarının ise arttığını gösteriyor. Bunun iki nedeni var, birincisi borçlanma kaynaklarının evvelki yıllara nazaran önemli bir biçimde kısılması ve daralmasıdır. İkincisi ise KOBİ ölçeğindeki şirketlerimizin borçlanma kabiliyetinin azalmasıdır.”
