Bilim insanları, hava sıcaklığının sanayi öncesi devirden (1850-1900) bu yana 1 santigrat derece yükseldiğini, dünyanın en fazla 0,5 derece daha ısınmayı kaldırabileceğini belirterek, sıcaklığın mevcut halinden 1,5 derece daha artması durumunda “geri dönüşü olmayan” tehlikelerin ortaya çıkabileceği konusunda uyarıyor.
AA muhabirinin, Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Meteoroloji Örgütü üzere kuruluşların raporlarından derlediği bilgilere nazaran, dünya yaklaşık bir asırdır süratli iklim değişikliği ve global ısınma tehlikesiyle karşı karşıya.
Uzmanlar atmosfere salınan ağır sera gazı sebebiyle gezegenin daha süratli ısındığı konusunda birleşiyor.
Kömür, petrol ve araba kullanımı ile ağaç kesmek üzere insan faaliyetleri, sera gazı emisyonları oranını artırıyor. Bu durum küresel ısınma ve iklim değişikliğinin ana kaynağı olarak bedellendiriliyor.
İklim değişikliğiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapan ve tıpkı vakitte BM kuruluşu olan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) “1,5 santigrat derece Global Isınma Özel Raporu”na nazaran, yerküre insan faaliyetleri sebebiyle sanayi öncesi devrin ortalamalarına nazaran 1 derece ısındı.
Bilim insanları, dünyanın en fazla 0,5 derece daha ısınmayı kaldırabileceği, münasebetiyle global ısınmanın sanayi öncesi periyoda nazaran 1,5 derece artışla sonlandırılması gerektiği noktasında uyarıyor.
Nitekim, bu gaye yerine mevcut ortalama sıcaklık yalnızca 1,5 derece daha artarsa dünya “geri dönüşü olmayan tehlikelerle karşılaşılacak.”
Isınma artışını 1,5 derecede sınırlama hedefi
Rapora nazaran, şimdiden global ısınmanın kuraklık ve seller üzere çok hava olayları, deniz düzeyinde yükselme ve Kuzey Buz Denizi’nin erimesi üzere tesirleri görülmeye başlandı.
Sera gazı emisyonlarının salınımı mevcut halde devam ederse global ısınma artışı 2030 ila 2052 yıllarında 1,5 santigrat derece sonunu geçecek ve bu yüzyılın ikinci yarısında ise sanayi periyodu öncesi düzeyin 3 derece üzerine çıkacak.
Küresel ısınmayı 1,5 santigrat derece artışla sonlandırmak ise ekolojik sistemler ve hayat alanları üzerindeki birçok kalıcı olumsuz tesirin önlenmesi manasına geliyor.
Raporda, bu hududun sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğu önlemek için büyük ehemmiyete sahip olduğu söz edildi.
Bu sonu geçmemek için global emisyonları 2030’da 2010 yılına nazaran yüzde 45 azaltmak ve 2050 yılında sıfır emisyona çekmek gerektiği belirtilen raporda, bunu yapmak için tarım, güç, sanayi, bina, ulaşım ve kentlerde süratli ve geniş kapsamlı dönüşümlerin zarurî olduğuna işaret edildi.
Ayrıca raporda, Paris İklim Mutabakatı’yla verilen taahhütlerin global ısınmadaki yükselişi 1,5 dereceyle sonlandırmaya yetmediği, ülkelerin en kısa vakitte taahhütlerini yenilemesi gerektiği kaydedildi.
“1 milyon canlı tehlike altında”
BM Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Bahisli Hükümetlerarası Bilim-Politika Platformunun (IPBES) raporu da durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
Rapora nazaran, insan faaliyetleri yüzünden 1 milyona yakın hayvan ve bitki çeşidi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Tarımsal faaliyetlerin ekosistemler üzerinde en büyük tesire sahip olduğunun tespit edildiği raporda, tiplerin ve habitatların yok olmasının iklim değişikliği kadar dünya üzerindeki ömür için de tehlike arz ettiği söz edildi.
Rapor, biyoçeşitlilik kaybı ve iklim değişikliği ortasındaki bağı da ortaya koyuyor.
Rapora nazaran, sıcaklıkların sanayi öncesi düzeylere nazaran 2 santigrat derece artması halinde dünyadaki çeşitlerin yaklaşık yüzde 5’i yok olma tehdidiyle yüz yüze kalacak.
Raporda, ortalama global sıcaklığın 4,3 santigrat derece artması halinde ise gezegendeki çeşitlerin yüzde 16’sının kaybedilebileceği bildirildi.
2018 en sıcak 4’üncü yıl
Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO) “2018 Global İklim Durumu” raporunda da global ısınmanın giderek arttığı ve Dünya’yı hem fizikî hem de ekonomik daha fazla etkilediği söz edildi.
Rapora nazaran, 2018 en sıcak 4’üncü yıl olarak kayıtlara geçti.
Sera gazı salınımının rekor düzeye ulaştığı ve giderek daha tehlikeli sıcaklık artışına sebep olduğu belirtilen raporda, ”2018’de çok hava şartlarının neden olduğu doğal afetler yaklaşık 62 milyon kişiyi etkiledi.” tabirine yer verildi.
Raporda, deniz düzeylerinin de 2018’de bir evvelki yıla nazaran 3,7 milimetre yükseldiği bildirildi.
En yüksek karbon salınımı Çin’de
Avrupa Kurulu ve Hollanda Etraf Kıymetlendirme Ajansının datalarına nazaran, dünyada en çok karbondioksit salınımı yapan ülkeler ortasında 10,5 milyar tonla Çin tepede yer alıyor. Çin’i, 5 milyar tonu aşkın karbondioksit salınımıyla ABD ve 3,5 milyar tonla Avrupa Birliği (AB) ülkeleri takip ediyor.
En fazla karbondioksit salınımının görüldüğü ülkeler ortasında ayrıyeten 2 bin 455 tonla Hindistan, bin 761 tonla Rusya, bin 253 tonla Japonya ve 778 tonla Almanya yer allıyor.
“İklim değişikliğiyle uğraş geleceğimizi ilgilendiriyor”
BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Orta Asya Alt Bölge Ofisi İklim Değişikliği ve Doğal Kaynaklar Sorumlusu Evetta Zenina, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, IPCC’nin özel raporunun insanlığın geleceğini tehdit eden iklim değişikliği tehlikesini tüm taraflarıyla açıkladığını belirterek, şunları kaydetti:
“IPCC, dört büyük global sistem olan güç, arazi kullanımı, kentleşme ve sanayi konusunda süratli ve değerli değişiklikler olması gerektiğine işaret ediyor. FAO son yıllarda, iklim değişikliği tehlikesiyle karşı karşıya kalan ve arazi kullanımıyla ilgili olan tarım, ormancılık ve hayvancılık bölümlerine yönelik çalışmalarını arttırıyor. Bu bakımdan IPCC’nin raporu, sıcaklık artışını 1,5 santigrat derecede tutmada nelerin gerekli olacağı ve bunun sonuçlarının ne olacağıyla ilgili mevcut kaideleri âlâ bir formda ele alıyor.”
FAO’nun iklim değişikliğiyle ilgili mahallî tahlil teklifleri üzerine gerçekleştirdiği çalışmaların benzerlerinin daha çok yapılmasıyla ümit vadeden sonuçların katlanarak ortaya çıkacağını söz eden Zenina, şöyle devam etti:
“Örneğin, ziraî ormancılığın artırılması ve ormansızlaştırmanın azaltılması atmosferdeki karbon salınımını azaltmaya yardımcı olurken, besin güvenliği ve sürdürülebilir hayvancılık idaresi metan emisyonunu yüzde 30 oranında azaltma kapasitesine sahip. Çorak toprakların güzelleştirilmesi ve ziraî arazi idaresinin sürdürülebilir kılınması, 63 milyar ton karbonu atmosferden temizleyebilir.”
Zenina, tahlil imkanı bulunduğunu belirterek, “Yapmamız gereken bunu süratli biçimde hayata geçirmek. İklim hareketleri için ana müttefiklerimiz olan topraklarımız, ormanlarımız ve okyanuslarımız karbon yataklarıdır. Kaybedecek vaktimiz yok, iklim değişikliğiyle gayret geleceğimizi yakından ilgilendiriyor.” dedi.
Paris Anlaşması
Paris’te düzenlenen BM İklim Değişikliği 21. Taraflar Konferansı’nda (COP21) global ısınmaya karşı alınacak tedbirler 2016’da 195 ülkenin oy birliğiyle kabul edilmişti.
Anlaşma metninde global ortalama sıcaklık artış limitinin sanayi öncesi periyoda nazaran 1,5 ila 2 derecede sonlandırılması konusunda uzlaşılmıştı.
Anlaşma, global ortalama sıcaklık artışının sonlandırılması, fosil yakıtların etaplı azaltılması ve önemli pak güç yatırımlarının hızlandırılmasını gündeme getirmişti.
