Reuters haber ajansına konuşan ABD’li askeri yetkililer, İngiltere’ye ilişkin ham petrol taşıyan tankerin, İran kara sularına yakın bir bölgede, İran tarafından gelen beş tekne tarafından durdurulmaya çalıştığı bilgisini verdi.
CNN ise, yeniden ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde, İran tarafından gelen küçük savaş gemilerinin tankeri İran kara sularına çekmeye çalıştığını, İngiliz Kraliyet Donanması’na ilişkin HMS Montrose savaş gemisinin silahlarını bu botlara çevirerek kelamlı ihtarda bulunduğunu, botların bunun üzerine geri döndüğünü belirtti.
İngiltere Savunma Bakanlığı, şimdi hususla ilgili bir açıklama yapmadı.
İngiltere’nin geçen hafta İran’a ilişkin bir petrol tankerini Cebelitarık Boğazı’nda durdurmasının akabinde İran’dan İngiltere’ye yönelik sert açıklamalar gelmişti. İngiltere Kraliyet Donanması, bunun üzerine Basra Körfezi’ndeki ticari emelli gemilere, savaş gemilerinin eşlik etmesinin planlandığını duyurmuştu.
RUHANİ: DENİZLERDE GÜVENSİZLİK YARATTINIZ, SONUÇLARINI GÖRECEKSİNİZ
4 Temmuz’da İngiltere ordusuna bağlı kuvvetler, Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını delerek İran’dan Suriye’ye ham petrol taşıdığını öne sürdüğü bir tankeri Cebelitarık Boğazı’nda durdurmuş ve çalışanların sözlerini almıştı.
İngiltere’ye bağlı Cebelitarık özerk idaresi yaptığı açıklamada, Grace 1 isimli tankerin Suriye’deki Banyas rafinerisine ham petrol taşıdığına dair emniyetli bilgiler olduğunu belirtti.
İran ise bu açıklamaları reddetti ve İngiltere’nin Tahran Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı.
Ancak tansiyon bununla sonlu kalmadı. İranlı Savunma Bakanı dâhil üst seviye yetkililerin İngiltere’ye yönelik “karşılık verilecek” açıklamaları devam etti.
Cebelitarık üst mahkemesi ise, Cuma günü, İran tankerinin 14 gün daha tutulabileceği tarafında karar aldı.
Son olarak Çarşamba günü İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, İngiltere’yi, Cebelitarık Boğazı’nda İran tankerinin durdurulmasının ‘karşılığı olacağı’ konusunda uyardı.
Bakanlar Konseyi toplantısındaki konuşması televizyonlardan canlı yayımlanan Manevî, Cebelitarık Boğazı’ndaki olayı “aptalca bir davranış” olarak yorumladı:
“İngilizlere sesleniyorum, denizlerde güvensizlik yarattınız, kısa vakitte sonuçlarını göreceksiniz.”
ABD’DEN KÖRFEZ’DE GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK İÇİN ‘ULUSLARARASI ASKERİ KOALİSYON’ ÇAĞRISI
ABD Genelkurmay Lideri General Joseph Dunford, Basra Körfezi’nde yaşanan tansiyon sonrası bir açıklama yaparak “ABD’nin İran ve Yemen etrafındaki denizlerde güvenliği sağlamak için milletlerarası bir askeri koalisyon oluşturmak istediğini” duyurdu.
Salı günü yaptığı açıklamada ABD’nin “gemi seferlerinin özgürce yapılabilmesini garanti altına almak istediğini” söyleyen Dunford, bu koalisyona takviye verebilecek birtakım ülkelerle görüşmelerin başladığı bilgisini de verdi.
Hürmüz Boğazı ve Babül Mendeb Boğazı’ndan geçen ticari gayeli gemiler için yönlendirme ve güvenlik denetimini ABD’nin yapabileceğini belirten Dunford, başka ülkelerin de devriye ve eskort faaliyeti yürütmesini talep ettiklerini söyledi.
KÖRFEZ’DEKİ TANSİYON NASIL BAŞLADI?
ABD Lideri Donald Trump’ın, 2015’te P5+1 ülkeleri (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ile İran ortasında imzalanan nükleer muahededen çekileceğini açıklamasının akabinde, İran’a dönük yaptırımlar, 2018’de birtakım istisnalarla birlikte yine başlatıldı.
Ancak 2 Mayıs’ta ABD, bu istisnalara da son verdiğini açıkladı ve İran’a yönelik geniş çaplı yaptırımlar başladı.
Bundan üç gün sonra da Amerikalı yetkililer, İran’dan gelecek tehditlere karşı Orta Doğu’nun çeşitli bölgelerine füze savunma sistemi ve savaş gemisi göndereceğini açıkladı.
8 Mayıs’ta İran’dan bir adım geldi. Nükleer muahedeyi ihlâl edecek boyutlara ulaştırmadan, nükleer programındaki kısıtlamaları küçük ölçekte aşacağını duyurdu. Mutabakata taraf başka ülkelerin İran’a yönelik yaptırımlara karşı ABD’yi dengelememesi halinde, daha ileri gidebileceği konusunda uyardı.
12 Mayıs’ta, ikisi Suudi Arabistan’a ilişkin dört petrol tanker, Hürmüz Boğazı’nda akına uğradı. ABD İran’ı suçlarken Tahran, suçlamaları reddetti.
Yaklaşık bir aylık sessizliğin akabinde 20 Haziran’da İran, ABD’ye ilişkin bir insansız hava aracını, ‘kendi hava alanına girdiği’ gerekçesiyle düşürdü.
4 Temmuz’da İngiltere de tansiyona dahil oldu ve Cebelitarık Boğazı’ndan geçen İran’a ilişkin bir petrol tankerini durdurdu.
7 Temmuz Pazar günü İran, uranyum zenginleştirme oranını artırdığını ve saklama kapasitesini genişlettiğini duyurdu. Birleşmiş Milletler’in izleme örgütü Memleketler arası Atom Gücü Kurumu, Pazartesi günü İran’ın muahedede belirtilen sonu aştığını doğruladı.
