İran’ın başşehri Tahran’ın yaklaşık 900 km güneyinde bulunan eski Maymand köyünde bulunan mağara ve yer altı meskenleri yumuşak kayalardan oyulmuş ilkel vakitte yaşanan yerleşim yerlerine benziyor. Alanda bulunan taş gravürlerin 10 bin yıldan daha eskiye dayandığı varsayım ediliyor. Yaklaşık 2 bin yıldır ömür sürülen bir köy olan Maymand, İran’ın en eski köylerinden biri olarak sayılıyor. İran’ın ortalarında bulunan kurak dağların ortasına sıkışmış bir köy olan Maymand’ın, yazları çok sıcak kış ayları da soğuk geçiyor. Yaşanılan bu şiddetli şartlara köylüler ayak uydurmak için, mevsimine nazaran farklı meskenlerde yaşıyor.
Yazın ve sonbaharın başlarında, sıcak havalardan etkilenmemek ismine çatıları çimenden oluşan konutlarda kalıyorlar. Kış aylarında yaşanan sert ve soğuk havadan kaçmak için yerli halk yer altında bulunan mağaralara taşınıyor. 10 bin yıldan daha eski bir müddette inşa edilmiş olan bu 400 mağaradan günümüze 90 tanesi bozulmadan kalmış. Bu mağara konutların her biri yaklaşık 2 metre uzunluğunda ve 20 metre kare büyüklüğünde. Mağara konutların her biri farklı sayıda odalara sahip olmakla birlikte bu sayı yediye kadar çıkabiliyor. Ve bu mağara meskenlerin boyutları mağaradan mağaraya değişkenlik gösterebiliyor. Köyün sakinleri mağaraların içlerini çağdaş hayat üsluplarına nazaran şekillendirmiş. Yiyeceklerini korumak için buzdolabı ve vakit geçirmek için televizyon bile bulunuyor. Su konusunda tam olarak tahlil bulamıyorlar ve mağaraların içlerindeki havalandırma seviyesi en az seviyelerde…
Pers Medeniyeti vaktinde gelişen bir din olan Zerdüştlük bu köyün inancını oluşturuyor. Maymand’da bulunan mağaralarda manevi geçmişinin kalıntılarının izleri bulunuyor. 7. Yüzyılda İslamiyet’in kabul edilişi ile Zerdüştlük dini geri planda kalmış ve mağaralardan birkaçı da camii olarak kullanılıyor. Köyde yaşayanların birçok, kırsal tarım topraklarında, dağ meralarında sığır yetiştirip ve otlatıyorlar. Göç ettiklerinde yanlarında götürdükleri hayvanları yer altı ahırları bulunan mağaraları tercih ediyorlar.
Ayrıca inançlarına nazaran sağlıklı ve uzun bir ömre sahip olmak için bölgede bulunan şifalı bitkileri de toplayıp, kullanıyorlar. Günümüzde, kış aylarında köy halkından mağarada yaşamayı tercih edenlerin sayısı gittikçe azalmış. Komşu kasabalara giderek kış ayını orada geçirip, yaz aylarında geri gelmeyi tercih ediyorlar. Yıl boyunca yaklaşık 150 kişinin köyde yaşadığı söyleniyor. Yıllar boyunca azalan nüfus, köyün kendine has hayat şeklinin gelecek yıllara aktarılması ismine sorun teşkil ediyor. 2001’de İran Kültür Mirası ve El Sanatları Turizm Örgütü, Maymand’ın bu farkındalığını arttırmaya yönelik çalışmalar yapmış ve köye o vakitten beri fazla sayıda ziyaretçi geliyor.
