ABD Lideri Donald Trump’ın İsrail-Filistin sorununa kalıcı tahlil getirmeyi hedeflediği ve haziran ayı sonunda açıklamaya hazırlandığı ‘Yüzyılın Anlaşması’nda Filistin idaresinin saf dışı bırakılmasına reaksiyon büyük. Hürriyet’e yazılı açıklama yapan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Genel Sekreteri Saeb Erekat, ABD’nin planının siyasi ayağının aslında çoktan yürürlükte olduğunu söyledi.
EKONOMİK ZİRVE
ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başşehri olarak tanıması, FKÖ’nün Washington’daki temsilciliğinin kapatılması, Filistin’e yönelik yardımların kesilmesi ve Batı Şeria’daki yasadışı yerleşimlere müsaade verilmesi üzere atakların ‘Yüzyılın Anlaşması’nın uygulamada olduğuna işaret ettiğini söyleyen Erekat, Filistin cephesinin ABD’nin bölgedeki planlarını katiyetle reddetmekte kararlı olduğunu tabir etti.
ABD kısa müddet evvel Bahreyn’in başşehri Manama’da 25-26 Haziran’da ‘Yüzyılın Anlaşması’nın ekonomik ayağına yönelik kapsamlı bir çalıştay düzenleneceğini, çalıştaya Filistinli iş adamlarının da davet edildiğini duyurmuştu. Erekat bu çalıştaya işaret ederek, “Şimdi Manama’da haydi bir muahede yapalım ve Kudüs için, El Aksa Camii ve Kıyamet Kilisesi’ne fiyat biçelim diyorlar. Filistin cephesi bunu katiyen kabul etmeyecek ve karşılık verecek. (İsrail Başbakanı) Netanyahu ona verilen her şeyi karşılıksız bırakıyor” sözünü kullandı. ABD merkezli New York Times (NYT) gazetesi, kelam konusu dorukta Filistin cephesi ve müttefiklerini siyasi ödünlere ikna etmek için Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn üzere Körfez ülkeleri, Avrupa ülkeleri ve Asya ülkelerinden toplamda 68 milyar dolar toplanmasının hedeflendiğini yazmıştı.
BAHREYN’İN AÇIKLAMASI
Haberini ABD’li diplomat ve Kongre üyelerine dayandıran NYT gazetesi, kelam konusu paranın Filistin’in yanı sıra Mısır, Ürdün ve Lübnan için de kullanılacağını argüman etti. Öte yandan Trump’ın barış planına mesken sahipliği yaptığı için Filistin’e takviye veren birçok siyasi kümenin yansısıyla karşılaşan Bahreyn cephesinden açıklama geldi. Bahreyn Dışişleri Bakanı Halid bin Ahmed el Halife başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletine dayanaklarının değişmediğini öne sürdü. El Halife, hiçbir Filistinli yetkilinin yer almayacağı konferansın Filistin iktisadına dayanak vermekten öteki rastgele bir gayesinin olmadığını söyledi. İsrail merkezli Haaretz gazetesi, ABD’nin Bahreyn’deki konferans konusunda Filistin idaresini davet etmemesini “ABD Bahreyn’de düğün yapmak istiyor, fakat damadı davet etmedi” sözüyle kıymetlendirdi.
‘Yüzyılın Anlaşması’ diye lanse edilen İsrail-Filistin teşebbüsünü Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Jason Greenblatt ve ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman hazırladı. Kushner’in planının Filistinlilere ekonomik refah vaad ederken, bağımsızlık gayesini rafa kaldıracağı tez ediliyor.
PLAN İLE İLGİLİ İDDİALAR
‘Yüzyılın Anlaşması’ ile ilgili şimdiye kadar basına çok az şey sızdı. Planla ilgili birtakım tezler is şu biçimde:
Batı Şeria: İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü ortasında 1995 yılında imzalanan Oslo Barış Anlaşması’nda Batı Şeria A-B-C bölgeleri olarak ayrılmıştı. Bölgenin yüzde 60’ına eşit C Bölgesi’deki denetimin İsrail’e verilmesi ve yasadışı yerleşimlere devam edilmesi öngörülüyor.
Kudüs’ün statüsü: İsrail merkezli Hayom gazetesinde yayımlanan bir haberde, Kudüs’ün kurulacak ‘Yeni Filistin’in ve İsrail’in başşehri olarak kabul edileceği argüman edilmişti. Kelam konusu haber ABD idaresi tarafından reddedildi. Lakin plan kapsamında Kudüs’te Filistin cephesinin hayli kısıtlı haklara sahip olması bekleniyor.
Güvenlik: Plan kapsamında hiçbir halde müzakere masasına oturtulmayan Hamas ve FKÖ’nün silah bırakmasının talep edilmesi bekleniyor.
