Bakan Özersay, kapalı Maraş’ın açılması süreci, Doğu Akdeniz’deki gelişmeler, Rumlarla yürütülen müzakere süreci ve aktüel hususlarla ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Özersay, Doğu Akdeniz’deki gelişmelerle kapalı Maraş’ın açılmasını ilişkilendirmediklerini ve bu türlü bir noktadan hareket etmediklerini söyledi.
Kendilerine vakit zaman Doğu Akdeniz’deki sıkıntıyla Maraş konusunun ilişkilendirilmesi konusunda sorular geldiğini tabir eden Özersay, “Kıbrıs Rum tarafı bunu (Maraş’ı) kendileriyle oturup konuşmamız gerektiğini söylüyorlar. İki tarafın oturup konuşması ve Birleşmiş Milletler (BM) idaresi altında açılması gerektiğini söylüyorlar. O bağlamda Doğu Akdeniz’deki doğal gaz sıkıntısıyla ilgili kendilerine bir karşılık veriyoruz. ‘Bize de ilişkin olduğunu kabul ettiğiniz doğal gazı gelin konuşalım, birlikte karar verelim ve paylaşalım dediğimizde, hayır bu benim egemenlik problemim, senle konuşmam, diyorsun da ben, KKTC’nin toprak modülü olan, askeri bölge statüsünde ve benim egemenliğimde olan kapalı Maraş’ı neden senle oturup konuşayım ki?’ Şayet Kıbrıs Rum tarafı birtakım şeylerin daha farklı olmasını istiyorsa, evvel kendi tavır ve davranışlarına bakmak zorundadır.” diye konuştu.
Özersay, kapalı Maraş konusunun “şimdi” gündeme gelmesine ait de Kıbrıs müzakerelerinin 1968’de başladığını, yarım asırdır kapsamlı tahlil bulunamadığını ve yakın gelecekte olacağı istikametinde bir perspektif ve umudun dahi olmadığını anlattı.
“STATÜKONUN TEKERİNE BİR ÇOMAK SOKMAK GEREKİR”
Bakan Özersay, şöyle devam etti:
“O halde kapsamlı tahlil bağlamında ve toprak ayarlamasının kesimi olarak düşünülmüş olan kapalı Maraş’la ilgili neden beklemeye devam edelim. Hayat devam ediyor sonuçta. Neden tekrar kapsamlı tahlilin konusunu teşkil eden bu Ada’nın diğer yerlerinde hayat devam ediyor da neden kapalı Maraş’ta hayat dondurulsun ve orada kalsın? Kapalı Maraş geçen yıllar içerisinde Kıbrıs’taki statükonun sembolü durumuna dönüşmüştür. Hasebiyle 50 yıldan sonra müzakerelerden bir sonuç çıkmamışken, taraflar ortasında bir ortak vizyon yokken, bir öngörüde bulunmak dahi mümkün değilken artık kapsamlı tahlilin dışında kapalı Maraş’a dokunmak ve statükonun tekerine bir çomak sokmak gerekir. İnsanların algısında da realitede de bunu kırmak gerekir zira biraz akıl dışı bir durum var orada.”
Halihazırda bir kapsamlı tahlil müzakeresi olmadığını lisana getiren Özersay, Maraş’ın o bağlamda konuşulmasının manasız olduğuna dikkati çekti.
Özersay, KKTC’deki mevcut hükümetin ortakları ortasında Maraş’ın geleceğine ait örtüşen bir vizyon olduğunu belirterek, “Maraş, hükümet programında yok lakin hükümetin örtüşen bir vizyonu olduğu için bilimsel bilgileri ortaya çıkarıp, o bilgilere nazaran yanlışsız politikayı şekillendirip, ileride hayata koyma fikrindeyiz.” sözlerini kullandı.
“RUMLAR İDARESİ VE ZENGİNLİĞİ PAYLAŞMAYA HAZIR DEĞİL”
Kıbrıs’ta kapsamlı bir tahlil bulunamıyor olmasının, daha da değerlisi federal bir paydaşlığın kurulamıyor olmasının birtakım nedenleri olduğunu kaydeden Özersay, “Kıbrıs Rum toplumu, idaresi ve zenginliği Kıbrıs Türk topluluğuyla paylaşmaya hazır değil. Halbuki federal iştiraklerde en değerli ögelerden bir tanesi ilgili tarafların idaresi ve zenginliği paylaşmaya hazır olmasıdır. Kıbrıs Rumlarında bu yok. 2004’te BM Genel Sekreteri’nin bu doğrultuda kendi tespiti var.” dedi.
Özersay, federal iştirakin hem kurulabilmesi hem de yaşatılabilmesi için karşılıklı inanca gereksinim olduğunu vurgulayarak, Kıbrıs’ta bir inanç sorunu olduğunun altını çizdi. Bakan Özersay, şunları söyledi:
“Tarafların bir memleketler arası uyuşmazlığı, bilhassa bir etnik uyuşmazlığından bahsediyorsak, çözme tarafında birebir olmasa bile en azından birbirine yakın bir muhtaçlık hissetmeleri gerekiyor. Bu karşılıklı muhtaçlık bilhassa Kıbrıs Rum tarafının içinde bulunduğu şartlar prestijiyle yok. Rum tarafı, Kıbrıs sıkıntısını çözmeden de AB üyesi olabiliyorsa, tek yasal hükümet muamelesi görebiliyorsa ve doğal gazı tek başına çıkarıp dünya piyasalarına aktarabileceği kendilerine söyleniyorsa, ‘Neden Kıbrıs meselesini çözsün?’ diye haklı bir soru ortaya çıkıyor. Bu kurallar bulunmadığı içindir ki federal iştirak çok gerçekçi görünmüyor. O vakit iki seçenek kalıyor. Ya mevcut koşulları değiştirmek için birileri bir şey yapmalı, o vakit bir federal paydaşlık kurulur, ya da mevcut kuralları data olarak kabul edip federal paydaşlık dışında diğer türlü bir paydaşlık kurulması için artık yeni fikirleri konuşmamız gerekir.”
“BELLİ BİR KAVRAM KULLANMAKTAN İMTİNA ETMEK GEREKİR”
Kıbrıs’taki yeni fikirlerin isminin şimdi konulmamış olmasının özel bir sebebi olduğuna dikkati çeken Özersay, “Çünkü Kıbrıs’ta pek çok kavram, ya muhakkak siyasalla ya da aşikâr bir devirle ilişkilendirilmiş yahut karşılıklı suçlama için kullanılmış ve o kavramların içi boşaltılmış durumda. Örneğin, Kıbrıs’ta yeniden bir iştirak tipi olan konfederasyon sözünden bahsettiğinizde sizi otomatik olarak tahlil aykırısı ilan edebiliyorlar zira geçmişte tahlil olmasına karşı olanlar konfederasyon demişler. Ya da 2 devletin kendi ortasında kuracağı bağdan bahsettiğinizde, ayrılıkçı olduğunuz yahut bir tahlile karşı olarak suçlanabiliyorsunuz. O nedenle muhakkak bir kavram kullanmaktan imtina etmek gerektiğini düşünüyorum, temel olan içeriktir. Tanım ettiğim kurallar bağlamında olabilecek şey, iki taraf ortasında paylaşmaya dayalı bir federasyon yerine, iş birliğine dayanan bir iştirak kurmaktır. Bunu da kademeli olarak yapmaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Kıbrıs’ta ortaya çıkacak devletin nasıl olacağı konuşulduğunda, iki tarafın en temel noktalarda dahi tıpkı cümleleri kurmalarına karşın farklı şeyleri anladıklarına dikkati çeken Özersay, Ada’da bir ortak vizyon eksikliği olduğunu vurguladı.
Özersay, Doğu Akdeniz’de Türkiye ile Kıbrıs Türk tarafının, gayri adil olan bir durumu adil bir noktaya çekmek için dengeleyici adımlar attığını söyledi.
“ARTIK BİR İSTİKRAR KURULDU”
Bakan Özersay, şunları kaydetti:
“Biz, 2011’e kadar yalnızca protesto eden, alanda olmayan, başka tarafın alanda yaptıklarına karşı olduğunu söyleyen konumundaydık. Yalnızca protesto mektupları yazıp, BM ve AB’ye gönderirdik. Bugün için atılan adımlar, gerginlik yaratmaya dönük adımlar değildir. Aksine, bir Amerikan şirketi orada hafriyat yapabiliyorsa, bir Türk şirketi de hafriyat yapar. Bir Fransız, İtalyan şirketi hafriyat yaptığı üzere bir Türk şirketi de hafriyat yapabilir. Kıbrıslı Rumlar bu zenginliğin ortağı olarak lisans verdiği üzere, Kıbrıslı Türkler de bu zenginliğin ortağı olarak lisans verir. Onlar, sismik araştırma yaptırabildiği üzere biz de sismik araştırma yaptırabiliriz. Rumlar, komşu ülkelerle deniz yetki alanı sonlandırması muahedesi üzere münhasır ekonomik bölge muahedeleri yaptılar, biz de Türkiye Cumhuriyeti ile kıta sahanlığı sonlandırma mutabakatı yaptık. Yani aslında bizim faaliyetlerimiz, onların faaliyetlerini önlemeye dönük faaliyetler değil, dengelemeye dönük faaliyetler olmuştur. Artık bu istikrar kuruldu. Hasebiyle bizim yaptığımız denetimli bir gerginlik bile değil zira gerginlik yaratmıyoruz.” tabirlerini kullandı.
Özersay, Kıbrıslı Rumlar kaynakları tahlil olmadan kullanabilirken Kıbrıslı Türklerin kullanım hakkının tahlilden sonraya ertelenme talebinin adil bir yaklaşım olmadığını belirtti.
Oturup kapsamlı tahlili beklemeye gerek olmadığının altını çizen Özersay, “Kapsamlı tahlili bir ön kural olarak ortaya koymaya gerek yoktur. Bundan evvel spesifik bir hususta, yani güç yahut doğal zenginlikle ilgili alanlarda tarafların konuşması ve iş birliği yapması gerekir. Hatta bu kimi öbür alanlarda başlangıç olan bir iş birliğinin daha ileri taşınmasında bir fırsat da olabilir.” diye konuştu.
“KARŞILIKLI BAĞIMLILIK ÖLÇÜLÜ DAVRANMAYA YÖNLENDİRİR”
Özersay, AB’nin kusuru sebebiyle Kıbrıs’ta 2004’te çok kıymetli bir fırsat kaçırıldığını belirterek, “O devirde bir ‘şarta bağlama’ yaklaşımı yapılmadı. Şayet 2004’te Kıbrıslı Rumlara AB’ye üye olabilmeniz için ‘çözüme evet demeniz gerekir.’ denilmiş olsaydı, durum çok daha farklı olurdu. Bugün için Kıbrıslı Rumlara ‘Bu doğal gazdan yararlanabilmeniz için Kıbrıs sorunun tahlili değil Kıbrıs Türklerinin isteğini da almanız gerekir.’ denilse burada bölgesel manada önemli bir barış ortamı oluşmaya başlayacaktır diye düşünüyorum. Bu bizi bir kapsamlı tahlile de götürür ve düzgün bir başlangıç olur.” dedi.
Özersay, memleketler arası aktörlerin ellerindeki gücü kullanması, iki taraf ortasında doğal gazla ilgili iş birliği başlaması ve bölgesel aktörlerin bu iş birliği ile diyalog platformunun içine dahil olması halinde, Doğu Akdeniz’in çok daha istikrarlı ve inançlı bir bölgeye dönüşeceğini söyledi.
İki taraf ortasında karşılıklı bağımlılığın fakat bu türlü gelişebileceğini anlatan Özersay, “Bu karşılıklı bağımlılık ilişkisi, bağlantıları bozmaktan kaçınmaya yönlendirir. Çatışmadan uzak durmaya yönlendirir. Daha ölçülü davranmaya yönlendirir. O nedenle önümüzde karşılıklı bağımlılığı geliştirecek somut fırsat vardır, bu da doğal gaz hususudur. Bölgedeki aktörleri iş birliğini yapmaya yönlendirecek şey de bir an evvel Kıbrıslı Rumlara, ‘Sen bunu tek başına yapamazsın. Kıbrıslı Türklerle otur masaya, anlaş ve biz şirketlere de risk yaratma.’ bildirisini vermeleri lazım. O kritik eşiğe geldik diye düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.
“ÇATIŞMA ODAKLI BİR SİYASET ORTAYA KOYMADIK”
Doğu Akdeniz’de KKTC açısından sıcak çatışma riski olmadığını vurgulayan Özersay, “Çünkü biz, çatışma odaklı bir siyaset ortaya koymadık. Çalışmalarımızı, sizin yaptığınız üzere biz de şirket üzerinden yapacağız dedik, yapılan ticari bir faaliyettir. Münasebetiyle, birisi bizim ticari faaliyetlerimizi engellemeye kalkışmadıkça burada bir güç kullanmamız kelam konusu olmaz.” dedi.
“CUMHURBAŞKANLIĞI ADAYLIĞI İÇİN KARAR VERMEDİM”
Bakan Özersay, gelecek yıl KKTC’de yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde adaylığı konusundaki soruya ise “Henüz o denli bir karar vermedim. Önümüzdeki devirde, bu ülkenin Kıbrıs sorununun ve Doğu Akdeniz’deki gelişmelerin seyrine bakarak karar vereceğim. Şayet bu türlü bir vazifede daha fazla katkı koyabileceksek, bunu değerlendireceğimizi, elimizi taşın altına koymaktan geri durmayacağımızı söyledik. Bizim için temel olan şey, bu ülkeye en fazla nerede, hangi vazifede hizmet edebiliriz, daha fazla katkımız olur yaklaşımıdır. Ben buna bakarak karar vereceğim. Şimdi o denli bir karar verilmedi.” halinde yanıtladı.
