Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), PISA ve TIMSS üzere öğrencilerin akademik hünerleriyle alakalı öğrenci, öğretmen ve okul özelliklerinin belirlenmesi maksadıyla Türkiye genelinde binlerce 4 ve 8’inci sınıf öğrencisine yönelik yapılan Akademik Marifetlerin İzlenmesi ve Kıymetlendirilmesi (ABİDE) eğitim araştırmasının bilgi tahlilleri tamamlandı. MEB Ölçme Kıymetlendirme ve İmtihan Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından, ABİDE araştırması 81 vilayette bin 230 okulda 75 bin 8’inci sınıf öğrencisine ve bin 62 okulda, ve 41 bin 54 4’üncü sınıf öğrencisine yönelik geçen yılın nisan ayında düzenlendi.
PISA ve TIMSS üzere milletlerarası kıymetlendirme programlarından farklı olarak ABİDE Araştırması’nda vilayet seviyesinde örneklemler belirlendi ve hem ulusal seviyede hem de vilayet seviyesinde izleme çalışmaları yürütüldü. Her bir vilayette örnekleme seçilen 8’inci sınıf öğrencilerinin yarısına Türkçe ve fen bilimleri testleri, öteki yarısına da matematik ve toplumsal bilgiler testleri uygulandı. ABİDE Araştırması kapsamında data toplamak maksadıyla maharet testleri ve anketler kullanıldı. Marifet testlerinde yer alan sorular, alanda çalışan akademisyenlerin ve öğretmenlerin iştirakiyle kıymetlendirme çerçeveleri dikkate alınarak geliştirildi. Maharet testlerinde yer alan soruların yarısı çoktan seçmeli, öbür yarısı ise açık uçlu sorulardan oluştu.
AKADEMİK MARİFETİN ÖLÇÜLMESİ İÇİN 27 SORU SORULDU
ABİDE 2018 uygulaması kapsamında öğrencilerin akademik marifetlerini değerlendirebilmek hedefiyle her bir testte 27 soru kullanıldı. Bu soruların üçü birinci sefer 2018 uygulamasında kullanılan pilot sorular oldu. Maharet testlerine ek olarak uygulanan anketler yoluyla, öğrencilerin akademik maharetleriyle ilgili olabilecek faktörler hakkında bilgi toplandı. Bu kapsamda, ABİDE Araştırması’na katılan öğrencilerin tamamına öğrenci anketleri, bu öğrencilerin dersine giren Türkçe, matematik, fen bilimleri ve toplumsal bilgiler öğretmenlerine öğretmen anketleri, ABİDE uygulamasının gerçekleştirildiği okulların yöneticilerine ise okul anketleri uygulandı.
4 DERSTEN YETERLİLİK DÜZEYLERİ
ABİDE araştırmasında 8’inci sınıf öğrencilerinin dört dersten başka ayrı temel altı, temel, orta, orta üstü ve ileri olmak üzere beş yeterlik seviyesi ölçüldü. Türkçe testinde öğrencilerin yüzde 1.6’sının temel altı, yüzde 23.5’inin temel, yüzde 41’inin orta, yüzde 26.8’inin orta üstü ve yüzde 7.2’sinin ileri seviyede olduğu bilgisine ulaşıldı.
Matematik testinde öğrencilerin yüzde 16.4’ünün temel altı, yüzde 36.6’sının temel, yüzde 32.8’inin orta, yüzde 11.3’ünün orta üstü ve yüzde 3’ünün ileri yeterlik seviyesinde bulunduğu tespit edildi.
Fen bilimleri testinde öğrencilerin yüzde 9.4’ünün temel altı, yüzde 30.4’ünün temel, yüzde 46.3’ünün orta, yüzde 11.4’ünün orta üstü ve yüzde 2.5’ünün ileri yeterlik seviyesinde olduğu görüldü.
Sosyal bilgiler testinde ise öğrencilerin yüzde 4.4’ünün temel altı, yüzde 20.5’inin temel, yüzde 40.4’ünün orta, yüzde 25.3’ünün orta üstü ve yüzde 9.4’ünün ileri yeterlik seviyesinde bulunduğu belirlendi.
ÜST YETERLİLİK SEVİYELERİNDEKİ YÜZDELER ARTTI
ABİDE 2018 uygulamasında, 2016 ile karşılaştırıldığında bütün dersler için temel altı ve temel alt yeterlik seviyelerinde bir düşüş, orta üstü ve ileri üst yeterlik seviyelerinde ise bir artış tespit edildi. Bu kapsamda, 2018 uygulamasında üst yeterlik seviyelerindeki öğrencilerin yüzdelerinin daha yüksek olduğu ortaya çıktı. ABİDE 2018 uygulaması kapsamında ulaşılan bulguların, genel olarak ABİDE 2016 uygulamasında ulaşılan bulgular ve Türkiye’nin katılmakta olduğu milletlerarası durum belirleme çalışmalarındaki (PISA ve TIMSS) bulgularla örtüştüğü görüldü.
Araştırmada, öğrencilerin eğitim amaçları yükseldikçe kıymetlendirme yapılan alanlardaki puanlarının da arttığı belirlendi. Konuttaki kitap sayısı fazlalaştıkça öğrencilerin akademik maharet puanlarının da arttığı anlaşıldı.
Sosyoekonomik seviye, aile ilgisi, derslere verilen bedel ve derslere ilgili öz-yeterlik algısı değişkenlerinin öğrencilerin akademik hünerleri ile olumlu bağlantı gösterdiği, okula yönelik tavır değişkeninin genel olarak öğrencilerin akademik hünerleriyle alakalı olmadığı, aile baskısı değişkeninin ise bunlarla negatif istikamette ilgi gösterdiği sonucuna ulaşıldı.
Destekleme yetiştirme kurslarına her iki periyotta katılan öğrencilerin akademik maharet puanlarının genel olarak daha yüksek olması, destekleme yetiştirme kurslarının tesirli olduğunu ortaya koydu.
ÖĞRETMENİN YETERLİK ALGISIYLA AKADEMİK MAHARET OLUMLU İLİŞKİLİ
Öğretmenlerin eğitim seviyelerinin ve mesleksel gelişimlerinin kıymetlendirme yapılan alanlarda öğrencilerin akademik marifet puanlarında dengeli bir değişime yol açmadığı gözlendi. Fakat öğretmenin mevcut okulda çalışma müddeti, genel çalışma mühleti (kıdem), mesleksel yeterlik algısı üzere değişkenlerin öğrencilerin akademik marifetleri ile olumlu tarafta bağ gösterdiği ortaya çıktı.
ÖZEL ORTAOKULLAR GENEL OKULLARI GERİDE BIRAKTI
Özel ortaokulların ölçülen akademik hünerler bakımından genel ortaokulları ve imam hatip ortaokullarını geride bıraktığı, yatılı bölge ortaokullarının ise en son sırada yer aldığı görüldü. Okulda kütüphane bulunmasının öğrencilerin akademik hünerleriyle müspet istikamette alaka gösterdiği ise araştırmada bir diğer bulgu olarak öne çıktı. Ayrıyeten, okulda yaşanan okul kaynaklı olan ve olmayan meselelerin öğrencilerin akademik hünerleri ile negatif bir ilgi gösterdiği de ortaya konuldu.
DUYUŞSAL VE DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER TAHLİL EDİLDİ
Raporda ABİDE 2016 raporundan farklı olarak duyuşsal ve demografik özelliklerle ilgili tahlil çalışmaları da yürütüldü. Eğitim amacı, okula yönelik tavır ve derslere verilen bedel üzere değişkenlerin öğrencilerin cinsiyetine nazaran manalı bir farklılık gösterdiği ve bu farklılığın kız öğrenciler lehine olduğu sonucuna ulaşıldı. Kız öğrencilerin eğitim maksatlarının daha yüksek, okula yönelik tavırlarının daha müspet olduğu ve derslere daha fazla ehemmiyet atfettikleri ortaya çıktı.
KADIN ÖĞRETMENLERİN MESLEKSEL DOYUMU DAHA FAZLA
Kadın öğretmenlerin, erkek öğretmenlerle karşılaştırıldığında daha fazla mesleksel doyum sağladığı tespit edildi. Bununla birlikte eğitim seviyesi yükseldikçe mesleksel doyumun manalı bir halde düştüğü ulaşılan bir öbür bulgu oldu. Okul yöneticisi anketinde yer alan değişkenler üzerinde yürütülen tahlil çalışmaları, öğrenci kaynaklı olan ve öğrenci kaynaklı olmayan sıkıntıların bayan yöneticilerin vazife yaptığı okullarda daha az yaşandığını gösterdi.
4’ÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ABİDE RAPORU
MEB’in ilkokul 4’ünçü sınıf öğrencilerine yönelik yaptığı ABİDE araştırmasında da değişik bilgiler elde edildi. Buna nazaran, Türkçe için öğrencilerin yüzde 27.9’unun temel altı ve temel, yüzde 39.5’inin orta, yüzde 32.6’sının ise orta üstü ve ileri seviyede yer aldığı belirlendi. Misal halde toplumsal bilgiler alanında öğrencilerin yüzde 29,7’sinin temel altı ve temel, yüzde 37,9’unun orta, yüzde 32,3’ünün ise orta üstü ve ileri seviyede yeterlik gösterdiği görüldü. Her iki alanda da öğrencilerin üçte biri oranında temel altı ve temel, orta ve orta üstü ile ileri seviyede dağılım gösterdiği belirlendi.
Matematik alanında, öğrencilerin yüzde 14.2’sinin temel altı, yüzde 25.7’inin temel seviyede, yüzde 30.8’inin orta, yüzde 24.6’sının orta üstü ve yüzde 4.7’sinin ise ileri seviyede yer aldığı görüldü.
Fen bilimleri alanında öğrencilerin yüzde 11.4’ünün temel altı, yüzde 26.1’inin temel, yüzde 32.5’inin orta, yüzde 26.8’inin orta üstü ve yüzde 3.2’sinin ise ileri seviyede yer aldığı belirlendi.
ANNENİN EĞİTİM SEVİYESİ KIYMETLİ ETKİN
ABİDE araştırmasında başarıyı etkileyen öğrenci özellikleri incelendiğinde 4. sınıf seviyesinde anne eğitim seviyesi değerli bir değişken olarak görüldü. Anne eğitim seviyesine ait dağılım incelendiğinde, annelerin yüzde 48,2’inin “okula hiç gitmediği ya da ilkokul terk” ve “ilkokul mezunu” olduğu belirlendi. Ayrıyeten bulgular, anne eğitim seviyesi arttıkça öğrencilerin ABİDE kapsamında uygulanan 4 derste de muvaffakiyetlerinin arttığını gösterdi.
Araştırmada, kendisine ilişkin odası ve çalışma masası olan, kendisine ilişkin ya da konutta paylaşılan bilgisayarı yahut tableti olan öğrencilerin muvaffakiyetlerinin daha yüksek olduğu belirlendi. Emsal formda konuttaki kitap sayısı arttıkça öğrenci muvaffakiyetlerinin da arttığı görüldü.
KİTAP OKUMAYA 1 SAATTEN AZ ZAMAN
Önemli bulgulardan biri de öğrencilerin kitap okumaya ayırdıkları mühlet ile ilgili tespit edildi. Bu başlıkta yapılan tahlil sonuçları öğrencilerin kitap okumaya ayırdıkları mühlet attıkça muvaffakiyetlerinin da arttığını gösterdi. Kitap okumaya ayrılan mühletlere ilişkin dağılıma bakıldığında, öğrencilerin yüzde 42,3’nün bir haftalık müddet içinde kitap okumaya 1 saatten az vakit ayırdıkları belirlendi. Bu sonuçlar birlikte ele alındığında, öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarının geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapılması gerektiği belirtildi.
ABİDE sonuçlarına nazaran, okul öncesi eğitim mühleti arttıkça öğrencilerin muvaffakiyetlerinin da arttığı belirlendi. Öğrencilerin yüzde 10,2’sinin hiç kahvaltı yapmadığı, yüzde 65,8’inin her gün kahvaltı yaptığı belirlendi. Öğrenci puanları üzerinde yapılan tahliller her gün kahvaltı yapan öğrencilerin puanlarının başka öğrencilerden daha yüksek olduğunu ve ortalamalar ortasındaki farkın istatistiksel olarak manalı olduğunu gösterdi. MEB yetkilileri, raporun son halinin önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşılacağını bildirdi.
