Türk savunma endüstrisinde insan hayatını tehdit eden kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN) risklerin tespiti ve esirgeyici önlemlerin süratle alınmasına yönelik ulusal bir sistem geliştirildi.
HAVELSAN, komuta denetim sistemlerinde edindiği tecrübesi KBRN savunması alanına yansıtarak, ihracat potansiyeli yüksek bir eseri Türkiye’ye kazandırdı.
KBRN Bilgi Sistemi, KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı can ve mal kaybının en aza indirgenmesini hedefleyen ve KBRN savunmasında rol alacak askeri ve sivil tüm ögelerin gereksinimlerini birebir çatı altında karşılayabilecek bir tahlil olarak vazife yapacak.
Sistem, olay öncesi hazırlık basamağından başlayarak, olaya müdahale ve olay sonrası arındırma ve uygunlaştırma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yönelik tüm süreçleri kapsıyor.
Sistemle, rastgele bir olay meydana gelmeden evvel gerçekleştirilecek kaynak, birlik, takım, araç ve teçhizat planlamaları, risk, hassasiyet ve kapasite tahlillerinin yapılması üzere faaliyetler ile mümkün senaryolar dahilinde müdahale için hazırlıklı olunması ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanıyor. Eğitim ve tatbikat amaçlı simülasyon yeteneği ile KBRN savunmasında rol alacak kullanıcıların, rastgele bir olay öncesinde en faal müdahale için hazırlıklı olmaları mümkün oluyor.
KBRN olayı meydana geldiğinde, tehlike ve tehdit bölgelerinin belirlenmesi, tesir tahlillerinin yapılması, ikaz ve raporların üretilmesi ve ilgili ünitelere dağıtılması, takımların görevlendirilmesi ve idaresi, takımların olay bölgesine inançlı ve süratli intikali için rota planlamalarının yapılması üzere müdahaleye yönelik fonksiyonlar gerçekleştiriliyor.
Karar dayanak fonksiyonları, tüm bu kabiliyetlere ek olarak, kimyasal, biyolojik, radyolojik casus tespit takviyesi de sunuyor.
KBRN olay sonrasında, bölgenin arındırılmasına ve güzelleştirilmesine yönelik olarak kazazedeler üzerindeki tesirlerin kestirim edilmesi, tıbbi dayanak takımlarına acil müdahaleye ait karar takviyesi sağlanması ve tahliye modeli oluşturulması imkanı sunuluyor.
KBRN Bilgi Sistemi’nde, KBRN olayının etkileyeceği bölgenin belirlenmesinde hem NATO standartları hem de daha ileri seviye bir yayılım modelleme tekniği olan Lagrange parçacık dağılım modeli kullanılıyor.
Yapılan hesaplamalarda sensör ve dedektörlerden gelen ölçüm bilgilerinin yanı sıra coğrafik ve meteorolojik bilgiler de dikkate alınıyor.
Özel gereksinimlere yönelik eser ailesi
KBRN Bilgi Sistemi, hem stratejik düzeydeki NATO, Genelkurmay Başkanlığı, Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı, Türkiye Atom Gücü Kurumu üzere kurum ve kuruluşların hem operasyonel düzeydeki örneğin Türk Silahlı Kuvvetleri KBRN Birlikleri ve valiliklerin hem de taktik düzeydeki keşif ve kurtarma takımları, arındırma grupları ve tıbbi dayanak takımları üzere kullanıcıların gereksinimlerini bütünleşik olarak karşılayacak tahliller sunuyor.
Tüm süreçleri kapsayan KBRN Bilgi Sistemi’nin yanında, farklı kullanıcıların misyonlarında özel muhtaçlıklarını karşılayabilmek emeliyle ikaz ve raporlama aracı olan KBRN-Haber, entegrasyon tahlilleri sunan KBRN-Köprü ve alanda kullanım için tasarlanan KBRN-Mobil yan eserleri de geliştirildi.
KBRN-Köprü ile sensör ve dedektörler ile dış sistemlerin KBRN Bilgi Sistemi’ne süratli entegrasyonu mümkün oluyor ve farklı sistemler ile bilgi alışverişi en faal halde sağlanabiliyor.
KBRN-Köprü ve KBRN-Mobil eserleri vasıtasıyla alınan datalar, kablosuz olarak ana sisteme aktarılabiliyor ve olay idaresi fonksiyonları yanlışsız bilgiler ile yakın gerçek vakitli yapılabiliyor.
Her iki eser, alandaki işçi tarafından taşınabilir el aygıtı olarak kullanılabildiği üzere, zırhlı araçlar yahut insansız araçlar üzerine de çarçabuk entegre edilebiliyor. Bu sayede KBRN savunması kapsamındaki olaya en faal müdahale sağlanıyor.
KBRN Bilgi Sistemi eser ailesi, KBRN savunması alanında kullanılabilecek, uçtan uca entegre kabiliyet sunan, yerli ve ulusal birinci tahlil olarak dikkati çekiyor. NATO standartlarına uyumlu olmanın yanında sivil süreçlerin de dikkate alındığı ve alandan karargaha tüm kullanıcıların gereksinimlerinin karşılandığı, yerli yahut yabancı muadil bir öteki eser bulunmuyor.
Tehlikeli bölgeye insan yerine o girecek
HAVELSAN Komuta Denetim ve Savunma Teknolojileri KBRN-BS Eser Yöneticisi Burcu Türköver, AA muhabirine, KBRN olaylarının, geniş bölgeleri etkileyebildiğini, can ve mal kaybına yol açabildiğini söyledi.
Bu hususta tedbir alabilmek emeliyle tehlikeli bölgeye insan göndermek yerine insansız araç göndermek fikrinden yola çıktıklarını anlatan Türköver, şöyle konuştu:
“Bu doğrultuda bir insansız araç tasarladık ve ürettik. Araç üzerine eklediğimiz KBRN’ye ait dedektör ve sensörlerle alandan alınan bilgilerin merkezi sisteme aktarılmasını, meteorolojik ve coğrafik datalar de hesaba katılarak gerekli tahlillerin yapılmasını sağlıyoruz. Böylelikle meydana gelen olayın hangi bölgeleri ne vakit etkileyeceğini, yayılım hesaplamalarını ortaya koyup kullanıcılara bir karar takviye sistemi sağlamış oluyoruz.
Askeri alandaki tehditlerde ya da sivil alanda nükleer ya da kimyasal sızıntı üzere durumlarda can ve mal kaybını önleyecek aktif bir sistemin oluşturulmasını hedefledik. İnsansız kara aracını KBRN Bilgi Sistemi yanında otonom sistem çalışmalarında da kullanıyoruz. Otonom sistem çalışmalarında ürettiğimiz aklı test etmek için de bu aracı kullanıyoruz. Çok işlevli, üzerine yerleştirdiğimiz sensörler neye müsaade veriyorsa onun için kullanabileceğimiz bir araç. Uzaktan kumandalı olarak birkaç kilometrelik kullanım imkanına sahip.”
Sistemin gerçek zamanlıya yakın çok süratli biçimde durum teşhisi yapabildiğini lisana getiren Türköver, dataların aktarılmasından itibaren meteorolojik bilgilerle birleştirip saniyeler içerisinde gerekli yayılım hesaplarını modelleyebildiklerini söz etti.
Türköver, “Türkiye’de birinci yerli ve ulusal KBRN Bilgi Sistemi eseri. Dünyada da tam olarak muadili yok. Zira biz hem askeri hem sivil muhtaçlıkları bir ortaya getirip hepsini kapsamayı hedefliyoruz.” dedi.
