Yerel basında yer alan haberlerde, Hindistan’da, “Cammu ve Keşmir’in Yine Yapılandırılması” teklifinin federal parlamentonun üst kanadı Rajya Sabha’dan (Eyaletler Meclisi) geçmesi ve eyaletin özel statüsünün cumhurbaşkanlığı buyruğuyla kaldırılmasının akabinde, bölgenin eski başbakanlarından Omar Abdullah’ın ve Mehbuba Mufti’nin akşam saatlerinde tutuklandığı bildirildi.
Haberlere nazaran, dün geceden bu yana mesken mahpusunda tutulan iki önderden, Halkın Demokratik Partisi (PDP) önderi Mehbuba Mufti, Srinagar’da konutunun yakınlarındaki devlet misafirhanesine götürüldü.
Cammu ve Keşmir Halkının Konferansı başkanlarından Sajjad Lone ve Imran Ansari de tutuklandı. Haberlerde, öbür tutuklanmaların da olduğu fakat polisin ayrıntıları paylaşmadığı söz edildi.
Mufti, Twitter hesabında, hükümetin kararının “yasa dışı ve anayasaya karşıt olduğunu” belirterek, “Bugün, Hindistan demokrasisinde en karanlık gün.” paylaşımında bulunmuştu.
Ulusal Konferans’ın önderi Omar Abdullah, sabah yaptığı açıklamada, Cammu Keşmir’le ilgili alınan kararların tek taraflı, yasa dışı ve anayasaya muhalif olduğunu söylemişti.
Hindistan’ın 1947’de İngiltere’den bağımsızlığını kazandığı günden bu yana Cammu Keşmir, kendi maddelerini çıkarabilen özerk bir eyalet pozisyonundaydı. Bu özel statü, yabancıların bölgeye yerleşmesine ve mülk edinmesine müsaade vermeyen vatandaşlık yasasını da içeriyordu.
MODİ’NİN VAADİ
Seçim kampanyası periyodunda yaptığı konuşmalarda Cammu Keşmir’in özel statüsünün kaldırılacağına dair kelam veren Hindistan Başbakanı Narendra Modi liderliğindeki milliyetçi Hindistan Halk Partisi (BJP) hükümeti, bağımsızlık sonrası bölgeye tanınan otonom yapıyı, bugün verdiği kararla ortadan kaldırarak, Cammu Keşmir’in ayrıcalıklı pozisyonuna son verdi.
Hindistan’da Cammu Keşmir’i iki birlik toprağına ayıran “Cammu ve Keşmir’in Yine Yapılandırılması Teklifi”, federal parlamentonun üst kanadı Rajya Sabha’da (Eyaletler Meclisi) 61 ret oyuna karşı 125 evet oyuyla kabul edilmişti.
KEŞMİR’E AİT TARİHİ SÜREÇ
Hindistan, 1947’de bağımsız olana kadar, İngilizler tarafından direkt yönetilen (1857 sonrası) ve 562 prenslik tarafından denetim edilen bir hakimiyet altındaydı.
Bağımsızlıktan sonra İngilizlerin denetimi altında yaşayan Müslümanların ağır olduğu bölgeler, Pakistan’a dahil oldu.
Ülkedeki prensliklerden üç tanesi Cammu Keşmir, Junagarh ve Haydarabad ise bağımsız kalmak istedi.
Cammu Keşmir, Hindu önder Hari Singh tarafından yönetilen ve Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bir eyaletti.
Junagarh ve Haydarabad ise Müslüman başkanlar tarafından yönetilen fakat Hindu nüfusun çoğunlukta olduğu bir yapıya sahipti. Junagarh ve Haydarabad, Hindu nüfusun daha fazla olduğu gerekçesiyle Hindistan tarafından ülke topraklarına dahil edildi.
HARİ SİNG HİNDİSTAN’DAN YARDIM İSTEDİ
Keşmir’in Poonch bölgesinde çıkan isyan ve Pakistan’ın kuzeybatı kenti Peşaver’deki kabilelerin hücumları nedeniyle, Hindu kral Hari Singh Hindistan’dan yardım istemek zorunda kaldı.
Singh, Keşmirli siyasetçi Pir Muhammed Abdullah’ın isteğiyle Hindistan’la iştirak muahedesi imzaladı. Mutabakata nazaran, Hindistan, maddeyi ve tertibi sağlamak için birlikler gönderecek ve iştirak konusu için halka başvurulacaktı.
Hindistan, Pakistan’ın “isyancıları” desteklediği şikayetiyle Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu’na başvurdu. BM, bölgenin “istilacılardan” temizlenmesini ve her iki ülkeye de referandum yapmasını önerdi. İki ülke de BM’nin teklifini kabul etti.
370. HUSUS VE KEŞMİR’İN SÜREKSİZ STATÜSÜ
Hindistan, Cammu Keşmir’de Kurucu Meclis oluşturdu ve Pir Abdullah’ı başbakan olarak atadı.
Hindistan Anayasası’na, Cammu Keşmir’in demografik yapısını ve kimliğini korumak hedefiyle “370. madde” eklendi. Yasaya nazaran, Cammu Keşmir’de yabancıların mülk edinmesine ve eyalet hükümetinde iş sahibi olmalarına müsaade verilmedi.
Bu durum, iştirakin tam manasıyla gerçekleşmesine kadar süreksiz bir karar olarak kaldı. Lakin hiçbir vakit iştirak kararı verilemediğinden, 370. husus, Yeni Dehi idaresinin Keşmir’le bağlantısını tanımlayan kalıcı bir düzenleme olarak kabul edildi.
BJP KEŞMİR’İN ÖZEL STATÜSÜNE KARŞI
Alınan kararda, bölge, Cammu ve Keşmir Birlik Toprağı ile Ladakh Birlik Toprağı formunda tekrar düzenlendi. Karara nazaran, Cammu Keşmir bölgesinde hudutlu yetkilere sahip mahallî bir meclis bulunacak lakin Ladakh’ta meclis olmayacak.
Bugüne kadar, anayasanın 370. unsuru gereği, Cammu Keşmir bölgesi külliyen otonom bir yapıya sahipti. Eyalet Meclisi, irtibat, savunma, finans ve dış bağlantılar alanları dışında kendi maddelerini düzenlemekte hürdü. Hükümetin aldığı kararla, bu otonom yapı ortadan kaldırıldı.
BÖLGENİN DEMOGRAFİSİ
Hindistan hükümeti tarafından 2011’deki son nüfus sayımına nazaran, Cammu Keşmir’in toplam nüfusu 12,5 milyon. Bölgedeki nüfusun, yüzde 68,3’ü Müslüman, yüzde 28,4’ü Hindu ve yaklaşık yüzde 1’i Budistlerden oluşuyor.
Keşmir Vadisi yüzde 94,4 Müslüman nüfusa sahipken, Cammu bölgesi yüzde 62,5 Hindu ve yüzde 33,4 Müslümanlardan oluşuyor.
Cammu, yüzde 60’ının Müslüman olduğu Chenab Vadisi’ni oluşturan iki bölge ve yüzde 74,5’inin Müslüman olduğu Pir Panchal’ın dahil olduğu üç alt bölgeye sahip.
Soğuk çöl olarak bilinen Ladakh’ın nüfusu 274 bin. Bölge nüfusunun yüzde 46,42’si Müslüman ve yüzde 39,6’sı Budist.
370. UNSUR
Hindistan 1947’de İngiltere’den bağımsızlığını ilan ettikten 2 ay sonra Cammu ve Keşmir’in yöneticisi Hari Singh, bölgeyi Hindistan ile birleştiren İştirak Muahedesi’ni imzalamıştı. Bu mutabakat, Hindistan anayasasının 370. unsuruyla resmiyet kazanmıştı.
Madde, başkanlık buyruğuyla iptal edilebiliyor. Öte yandan, bu türlü bir buyruğun, Cammu Keşmir’in kurucu meclisine sunulması gerekiyor.
Kurucu meclis 1957 yılında dağıtıldığından, kimi uzmanlar unsurun iptali için bölge milletvekillerinin onayının gerektiğini, kimileri ise başkanlık buyruğunun kâfi olduğunu savunuyor.
KEŞMİR SORUNU
İngiltere 1947’de Hindistan’dan çekilirken, prenslik halinde yönetilen Keşmir’i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda özgür bıraktı.
Nüfusunun yüzde 90’ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947’de Pakistan’a katılmaktan yana tutum alsa da devrin prensi, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.
Karara, Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan’ın bölgeye asker göndermesiyle taraflar, 1947’de birinci defa savaştı. İki ülke ortasında yeniden birebir nedenle 1965 ve 1999’da savaş çıktı.
Keşmir’in yüzde 45’i Hindistan’ın, yüzde 35’i Pakistan’ın denetiminde ve bölgenin yüzde 20’sine ise Çin hakim bulunuyor. Hindistan ele geçirdiği bölgeleri “Cammu Keşmir” eyaleti isminde kendine bağladı. Cammu Keşmir, şu anda Hindistan’da Müslüman nüfusun çoğunlukta bulunduğu tek eyalet durumunda.
Pakistan ise kendi denetimindeki Keşmir’e “Azad Keşmir (Bağımsız Keşmir)” ve “Gilgit Baltistan” olarak iki özerk bölge statüsü verdi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), 1948’den itibaren aldığı kararlarla Keşmir’in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyuyla belirlenmesini öngördü.
Hindistan halk oylamasına sıcak bakmazken, Pakistan BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor.
