Pakistan’ın başşehri İslamabad ile Lahor kentleri ortasında bulunan dağlardaki Khewra Tuz Madeni, Büyük İskender’in Hindistan seferi sırasında hasta atlarının buradaki taşları yalayıp güzelleşmesiyle keşfedildi. Atlar sayesinde keşfedilen tuz madenciliğinin başlangıcı da bu tarihe dayanıyor. Bugünkü tuz madenlerinin temelinin ise Babür İmparatoru Ekber Şah devrinde atıldığı biliniyor. Geniş galeri ve sütunlara sahip görünümüne İngiliz sömürge idaresi ve Hindistan Genel Valisi Mayo Lordu Richard Bourke periyodunda ulaşan madenler Mayo Madenleri olarak da biliniyor.
Pakistan’ın yıllık tuz üretiminin yarısını tek başına karşılıyor
Tuz Dağları’nın en meşhur madeni ise yıllık 385 bin ton ile Pakistan’ın yıllık tuz üretiminin yarısını tek başına karşılayan yaklaşık 1 kilometre uzunluğundaki Khewra Tuz Madeni. Pembe ve kırmızı rengiyle bilinen ve yüzde 99 oranında saf tuzdan oluşan Himalaya tuzunun çıkarıldığı bu maden, sömürge periyodunda yapılmış tren sınırıyla ülkede turistlerin de en çok ziyaret ettiği noktalardan biri. Yıllık 300 bini aşkın turistin ziyaret ettiği madende, galerilerin içinde tuz taşından Pakistan’ın ünlü yapılarının minyatürleri de yer alıyor. Işığı geçiren tuz taşlarının içine lamba yerleştirilmesiyle yapılan bu minyatürler ortasında Lahor’un meşhur Padişah Mescidi, Murree kasabası, Çin Seddi üzere yapılar dışında değerli isimlerin büstleri de bulunuyor. Maden hem yürüyerek hem de tuz kayalarının taşınması için yapılmış vagonlarla gezilebiliyor.
Binlerce kişi tedavi için geliyor
Tavanı ve duvarları pembe tonlarında olan tünellerde ayrıyeten tekrar tuz taşından üretilmiş tuğlalarla inşa edilmiş tedavi merkezleri de yer alıyor. Maden içinde kurulan bu küçük kliniklere her yıl binlerce kişi astım, bronşit, kulak iltihabı, nefes darlığı ve alerji tedavisi için geliyor. Büsbütün ilaçsız uygulanan tedavi süreçleri hem Madencilik hem de Sıhhat Bakanlığı denetiminde ilerliyor. Maden dışında yeniden madenden getirilen taşlarla oluşturulmuş klinikler de bulunuyor. Terapi fiyatları 6 bin Pakistan rupisinden (yaklaşık 200 lira) başlıyor. Bugün maden içinde pembe ve kırmızı taşlardan yapılan heykeller ve maketler bulunurken maden dışında ise ikramlık eşyalar, biblolar ve yer ışıklandırmaları satılıyor. Madenden çıkan büyük tuz kayaları, maden etrafındaki Khewra kentindeki imalathanelerde yemeklik tuza ve süs eşyalarına dönüştürülüyor.
Geçen yıl 51,6 milyon dolar gelir getirdi
Bu imalathanelerden çıkan eserler ve madenden büyük kesimler halinde çıkarılan pembe tuzun ihracatından Pakistan geçen yıl 51,6 milyon dolar gelir elde etti. Bu sayı 2014’te 16 milyon dolar düzeyindeydi. Pakistan Madencilik Bakanlığının datalarına nazaran, Khewra Tuz Madeni’nde hala 600 milyon tonluk tuz rezervi bulunuyor. Tuz Dağları’nın tamamında bu ölçünün 1 milyar tonu bulabileceği varsayım ediliyor.
