İran Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Manevî ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yaptıkları telefon görüşmesinde nükleer muahedeyi ele aldı.
ABD’nin nükleer muahededen çekilmesinden sonra yaptırımlara karşın muahedenin korunması için İran’ın 14 ay “stratejik sabır” gösterdiğini Fransız mevkidaşı Macron’a aktaran Manevî, Tahran’ın nükleer mutabakattaki taahhütlerini kısmen durdurma kararının muahedenin korunması için alındığını söz etti.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırım ve ekonomik baskılarını “terör eylemi” ve “ekonomik savaş” olarak niteleyen Manevî, “Bu ekonomik savaşın devamı bölgede ve dünyada yeni tehditler ortaya çıkarabilir.” ihtarında bulundu.
Ruhani, ülkesine yönelik tüm yaptırımların durdurulması gerektiğini vurgulayarak, “Tüm yaptırımların durdurulması İran ile P5 1 (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ortasında yeni bir hareketin başlangıcı olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“AB KORUNMASINI İSTİYOR”
Fransa Cumhurbaşkanı Macron da ABD’nin nükleer muahededen çekilmesine başından beri karşı olduklarını hatırlatarak, “Avrupa Birliği, nükleer mutabakatın korunmasını istiyor ve bunun için uğraş gösteriyor. Avrupa’nın, ABD yaptırımlarını etkisiz kılmak için ortaya koyduğu uğraşların yetersiz olduğunu kabul ediyorum lakin bunu telafi etmek için elimizden geleni yapacağız.” tabirlerini kullandı.
Durumu denetim altında tutmak ve nükleer muahedeyi korumak için yeni planlar ve tedbirler gerektiğini belirten Macron, muahedenin sona ermesinin herkes için başarısızlık ve üzücü olacağını kaydetti.
SÜRE YARIN DOLUYOR
Ruhani, ABD’nin yaptırımlarına karşılık 8 Mayıs’ta ülkesinin nükleer mutabakattaki taahhütlerini azalttığını ve muahedenin taraflarına İran’ın çıkarlarını koruyacak tedbirler alması için 60 gün müddet verdiklerini duyurmuştu. İran’ın verdiği mühlet yarın doluyor. İran hükümetinin yarın basın toplantısıyla uranyum zenginleştirme oranını yüzde 5’e çıkaracağını açıklaması bekleniyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ile İran ortasında 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakat, Tahran’a yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirme faaliyetini sürdürme hakkı veriyor.
TEK TARAFLI ÇEKİLDİ
İran, nükleer muahede metninde, “Yaptırımların geri getirilmesi halinde ya da taraflardan birinin mutabakattaki sorumluluklarını yerine getirmediği durumda İran’ın nükleer mutabakattaki yükümlülüklerini büsbütün ya da kısmen durdurabileceğini” söz eden 26 ve 36’ncı maddeyi temel aldığını belirtiyor.
ABD idaresi, nükleer muahededen Mayıs 2018’de tek taraflı çekilerek İran’a yönelik yaptırımları geri getirmişti.
Washington’un mutabakattan çekilmesinin akabinde Tahran idaresini nükleer mutabakatta tutmak isteyen Almanya, İngiltere ve Fransa, İran ile ticareti kolaylaştırmak ve Avrupalı şirketleri ABD’nin yaptırımlarından korumak için INSTEX isminde özel bir ödeme sistemi kurmuştu.
İran, yalnızca ilaç ve besin ticaretini kapsayan INSTEX’in petrol ticaretine de imkan sağlaması gerektiğini belirtiyor.
