Dijital toplumsal ağlar da cürümle gayrette kıymetli rol oynuyor. Geçtiğimiz günlerde Kanada polisi, 3 kişinin öldürülmesinden sorumlu olduğu düşünülen iki genci ararken, zanlıların fotoğraflarını ifşa ederek hem halkı uyardı hem de ihbar bekledi. İhbarlar ortasında ellerine ulaşan bir fotoğraf ise enteresan bir gündem yarattı. Toplumsal medyadan alınan fotoğraftaki kişi, elinde zanlılardan birinin olduğu gazeteyi tutuyordu ve ona inanılmaz derecede benziyordu. Bunun üzerine açıklama yapan polis yetkilisi, fotoğrafı paylaşan kişinin zanlı olmadığı, bu hususta özel eğitimli bir uzmanın yüz çizgilerindeki farklılığı kolay kolay ayırt edebileceğini lakin halkın bunu ayırt edemeyeceğini belirterek bölgede yaşayanları sağ duyulu olmaları konusunda uyardı.
Ayrıca, toplumsal medyanın kullanımının bu tip hususlarda emniyet güçlerine birçok vakit yarar sağlamakla birlikte kimi vakit da soruşturmaya ziyan verdiğini belirten yetkili, bazen gerçek olmayan bu tip bilgilerin, polis tarafından doğrulanmadan viral olarak yayılmasının soruşturmayı geciktirdiği ve toplumda tasa yarattığına da dikkat çekti. Kendilerine ulaşan ihbarların, özel yüz tanıma yazılımları ve uzmanları tarafından denetim edildiğini belirten Kanada polisi, her ihbarı değerlendirdiklerinden bazen soruşturmaların gecikebildiği ya da farklı istikametlere kayabildiğini lisana getirdi.
Yakın tarihli bir diğer olay ise ülkemizde yaşandı. Zanlının yaptığı toplumsal medya paylaşımında gerisinde bulunan fon perdeden yola çıkan polis, zanlıyı yakaladı. Perdenin kumaşının nereden temin edildiğinin bulunmasıyla ilerleyen takip, polisi sonunda doğruca zanlıya götürdü.
Dünyada, emniyet teşkilatlarında hangi teknolojiler kullanılıyor?
AI ile cürüm haritalama
Emniyet teşkilatları uzun müddettir AI tabanlı hata haritalama sistemlerinden faydalanıyor. Birtakım bölgeler ve coğrafik özellikler cürüm oranında belirleyici olabiliyor. ABD’de yapılan birtakım araştırmalar ise devriye memurlarının, taşınabilir cürüm haritalama yazılımlarınca sunulan bilgiye fazla kıymet vermediklerini gösteriyor. Memurlar, bunun sebebini, yazılımın esasen bildikleri bir bilgiyi vermesi olarak açıklıyor. Tekrar de sistemlerin her geçen gün geliştiğini unutmamak gerekiyor. Polis bu sistem ile bir sonraki hata mümkün kabahat mahallini iddia etmeye çalışıyor.
Ses ile hata mahalli belirleme
Bu yazılım, silah sesini etraf seslerden ayırt ederek olayın olduğu yerin kısa müddette belirlenmesini sağlıyor.
AI takviyeli kameralar ile yüz tanıma
Suçu dinlemek yerine, görerek takip etmeyi sağlayan akıllı kamera sistemi de yaygın prosedürlerden bir tanesi. Bu kameralar, yalnızca arabaların plakalarını değil kayıp bireyleri, potansiyel suçluları, arananları tanımaya da yardımcı oluyor. Ayrıyeten yaşanan olaylara müdahaleyi de hızlandırıyor.
Parmak izi takibi
Bireylerden alınmış olan parmak izleri büyük bir bilgi tabanı oluşturuyor. Bu sistem şu an için daha çok zanlıyı belirlemede ön plana çıkıyor.
Risk belirleme
Tutuksuz yargılanma ya da kaideli salıverilmelerde zanlının tekrar kabahat sürece, kaçma ya da gibisi risklerini yorumlayan bir sistem. Lakin, gibisi bir sistem daha evvel ABD’de siyahi bireyleri daha riskli bularak ırkçı yaklaşımla suçlandı ve kullanımdan kaldırıldı. Tahminen de şimdi buna hazır değiliz.
AR gözlüklü polisler
Çin’de Ar gözlüğü takan bir polis yüz tanıma sistemi ile zanlıyı tanıyarak, tespit edebiliyor.
Tüm bu gelişmelerin akabinde akla, “Suç olmadan önlemek için ne yapılabilir?” sorusu geliyor. Tıpkı “Azınlık Raporu” sinemasında olduğu üzere birinin, evvelce cürüm işleyeceğini varsayım ederek önlemek mümkün olabilecek mi?
Teknoloji, bilhassa makine tahsili (öğrenmesi de deniliyor) çok süratli yol kat ederken tahminen de cürmü evvelden önlemek mümkün olabilir. Tekrar de bu türlü bir sistemi devreye sokmak için önümüzde çok fazla pürüz var. Bunların başında etik ve insan hakları geliyor. Azınlık Raporu, şimdilik fütüristtik bir sinema üzere görünse de gibisi uygulamaları devreye sokan Çin’den bu türlü bir atılım gelirse sanırım pek şaşırmayız.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
