Kökeni Doğu Asya’ya dayanan ve en az 35 milyon yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülen gül, yalnızca aşk ile değil Isparta’yla da özdeşleşen bir çiçek. Gerisinde ise 1.5 asır öncesine dayanan bir inat ve azim hikayesi var. Kentte gül yetiştiriciliğini başlatan ve bunu ekonomik pahaya dönüştüren, hayli yorucu ve hayal kırıcı tecrübe yaşamasına rağmen vazgeçmeyen Müftüzade İsmail Efendi olmuş.
İsmail Efendi, birinci denemelerinde daima başarısız olmuş. Çiçekten randıman almak bir yana tabir yerindeyse daima sermayeden yemiş, büyük borca girmiş. Hatta kent halkı, bu kadar para yatırıp hiç kazanamamasına rağmen vazgeçmemesi nedeniyle aklını yitirdiğini konuşmaya başlamış.
İsmail Efendi ise kapamış gözünü kulağını, tüm maddi varlığını ve vaktini bu işe adamış. Daima araştırmış, civara keşif seyahatleri yapmış, bu işi öğrendiği birinci yer olan Bulgaristan’a gitmiş, tarlasındaki çiçeklere itinayla, sevgiyle, sabırla bakmış. Ve dört sene sonunda emeğinin karşılığını almış. Çuval çuval gül hasadı yapıp gülyağı ve gülsuyu üretimine başlamış. Akabinde da hatırı sayılır paralar kazanmış. Bu yeni iş kapısına heyecanla sarılan Ispartalılar da tarlalarına gül ekmeye başlamışlar. En büyük bahtları ise bildiği her şeyi diğerleriyle seve seve paylaşan İsmail Efendi olmuş. Gülyağı üretiminin endüstrileşmesi ise Cumhuriyet ile birlikte olmuş. 1935 yılında Atatürk’ün isteği ile kurulan fabrikada çağdaş tekniklerle endüstriyel gülyağı üretimi başlamış ve Isparta için gül kıymetli bir ticari eser haline gelmiş.
Gül toplamanın saati var
Isparta’nın mahlası ‘Türkiye’nin gül bahçesi’. Mayıs ortasında başlayıp hazirana kadar devam eden gül hasadı, tüm yıl beklenen özel bir devir. İster mahallî idarelerin tertibi ile düzenlenen şenlik takvimini takip edebilir isterseniz gül hasadı cinslerine katılarak kendi programınızı yapabilirsiniz. Bu periyotta evvel bahçelerdeki güller toplanıp çuvallara dolduruluyor, sonra yüklenip fabrikalara götürülüyor. Fabrikalardan da onlarca farklı hale bürünerek çıkıyor: Gülsuyu, gülyağı, lokumu, reçeli, parfümü, kremi üzere kozmetik eserler ve dahası…
Güllerin toplandığı bir vakit dilimi var. Sabah gün doğmadan 5 civarı başlanıyor, öğleyi bulmadan 10-11 civarı noktalanıyor. Fotoğraf meraklıları ve lokal kıssaları sevenler bir sabah erken kalkıp bu hasat şenliğine şahsen şahit olmalı. Evvelce sabah saat 5-10 ortasında doğan kız çocuklarına ‘gül toplayan’ manasına gelen Gülderen ismi verilmesi çok yaygınmış. Gül yaprakları fabrikalara gittiğinde çuvallardan çıkarılıp bir yere seriliyor ve işlenmek üzere ayrılıyor. Bu süreçten ilhamla da öğlenden sonra doğan kız çocuklarına Gülseren ismi verilirmiş. Akşam doğarsa da çiçeği geceyle birleştirerek Gülay ismini uygun görürlermiş.
Uçsuz bucaksız lavanta tarlaları
Türkiye’nin turizmde yükselen kıymeti olan Lavanta Kokulu Köy projesi, kısa müddette önemli muvaffakiyete ulaştı. Anadolu Efes’in 10 yıldır devam eden Gelecek Turizmde projesinin en kıymetli adımlarından biri. Proje için coğrafik olarak çok uygun olan Keçiborlu merkez seçildi. Buradaki Kuyucak Köyü, zati Türkiye’nin lavanta gereksiniminin yüzde 93’ünün karşılandığı yer. Turizm potansiyeline dönüştürülmesi ve bilhassa yöre bayanları için geçim kaynağı halini alması ise projenin temel gayesi. Lavanta tarlalarının uçsuz bucaksız mor bir denize dönüştüğü periyottan hasada kadar geçen üç aylık dilimde tam manasıyla akına uğruyor. Şayet lavantaları görmek isterseniz temmuzun son haftasına kadar tarlalara dokunulmuyor. Daha sonra başlayan lavanta hasadı bir ay kadar devam ediyor. Köye gittiğinizde lavanta eserlerinden almayı unutmayın.
11 katlı müze
Isparta ile markalaşan yalnızca gül ve lavanta değil. Bir de kendi ismiyle anılan halı ve kilimleri var. Gerek Isparta’nın gerekse Anadolu’nun farklı yerlerindeki halı–kilim dokumacılığının zenginliğini gözler önüne sermek gayesiyle 2013 yılında Isparta’da Prof. Dr. Turan Yazgan Etnografya, Halı ve Kilim Müzesi açıldı. Epeyce ilgi gören müzenin yıllık ziyaretçi sayısı 50 bin civarında. Kuruluşuna etnografya araştırmacısı İsmail Ateş öncülük etmiş. 42 yıldır Toroslar başta olmak üzere Anadolu’yu dolaşarak topladığı halı ve kilimleri belediyeye hibe ederek müzenin kurulmasını sağlamış. 11 katlı müzede 3 bin 500 tane halı, kilim ve etnografik eser var. En üst katı ise seyir terası.
Kuşları bir de burada dinleyin
Ben size ne anlatsam da hoşluğunu tam olarak tanım etmem mümkün olmayacak. Kesinlikle gidip dünya gözüyle görmeli, renklerin ahengine, tabiatın ahengine ve gücüne hayran kalmalı, kuşların sesini bir de burada dinlemelisiniz. Kızıldağ Ulusal Parkı, tıbbi ve aromatik bitki oranının yüzde 80’in üzerinde olduğu, doğal örtünün yüzde 15’ini endemik bitkilerin oluşturduğu yeşil bir hazine. Belli noktaları kullanıma açıldığı için ister günübirlik ister konaklamalı program yaparak gidebilirsiniz. Bisiklet parkuru, yürüyüş yolları, piknik alanları ile epeyce cazip. Dağ konutlarında yıl boyunca konaklama yapılabiliyor. İsterseniz kamp atmak için ayrılmış kısmı de kullanabilirsiniz.
Parkın içindeki Dedegöl Dağı, Orta Toroslar’ın en yüksek zirvesi ve burada neredeyse tüm yıl boyunca kar görebilirsiniz. Mavi sedir ormanının göl ile birleşerek oluşturduğu atmosfer teneffüs yolu hastalıklarına güzel geliyor. Parkın içindeki yaylalarda Yörük şenlikleri yapılıyor. Temmuz ortasında ise klasik bir kutlama olan Helva Bayramı var.
Sultan ve Karakuş Dağları’nın ortasında kalan Eğirdir, 517 kilometrekare ile ülkemizin en büyük dördüncü gölü. Tatlı su gölü olan Eğirdir aslında iki kısma ayrılıyor ve bir boğaz geçişi ile birbirine bağlanıyor. Kuzeyde kalan küçük kısma Hoyran Gölü, güneydeki büyük kısma ise Eğirdir deniyor. Üzerinde iki de ada var; Can Ada ve Yeşil Ada. Yeşil Ada tıpkı vakitte yerleşim merkezi; yaklaşık 100 konut var üzerinde.
Eğirdir’in yavrusu Kovada
Eğirdir Gölü’nün fazla suyu ile oluşan ve vakit içinde giderek büyüyen Kovada Gölü, etrafıyla birlikte harikulade bir hoşluk sunuyor. Çokça balığın yetiştiği gölün en çok sazanı seviliyor. Etrafında de varlıklı bir bitki örtüsü var. Tabiat fotoğrafçılığına ve yürüyüşe meraklı olanların hayran olacağı bu adresi, Isparta’ya gittiğinizde müdafaa altındaki bu gölü kesinlikle ziyaret edin.
FAVORİ MÜZELERİMDEN BİRİ
Bazı müzeler vardır ki tanınan olup lisandan lisana dolaşmaz, Türkiye’nin tanıtım sinemalarında kullanılmaz fakat ayrıcalıklı bir koleksiyona sahiptir. Bence Burdur Müzesi de onlardan biri. Isparta’ya kadar giderseniz müzeyi görmeyi gidiş ya da dönüş planınıza kesinlikle ekleyin derim. Burdur’un Paleolitik Çağ’a dek uzanan geçmişi, arkeolojik açıdan barındırdığı potansiyelin özeti. Bilhassa Neolitik ve Kalkolitik çağlara ilişkin buluntuların dikkat çektiği varlıklı bir koleksiyonu var. Girişinde Sagalassos Antik Kenti’nden çıkarılan Dans Eden Kızlar frizini göreceksiniz. Kibyra ve Kremna antik kentlerinden gelen taş ve mermer yüklü eserler dikkat cazip.
