Temiz Hava Hakkı Platformu’nun raporuna nazaran 2018’de Türkiye’deki 81 ilin 56’sı memleketler arası standartlar açısından kirli hava soludu. Hava kalitesi en makus kentler Kahramanmaraş, Iğdır ve Mersin olurken, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) kriterlerine nazaran tek pak havalı vilayet ise Ardahan.
‘KİMYASALLARA, FABRİKA BACALARINA MÜSAADE VERMİYORUZ’
Temiz Hava Hakkı Platformu’nun raporunu kıymetlendiren Ardahan Belediye Lideri Faruk Demir, “Bu bizim için büyük bir talih. Bizler bunu biliyorduk. DSÖ’nün bilgileri, Türk TORAKS Derneği’nin ilan ettiği bilgiler. Bunu belgelemiş oldu. Vilayetimizde kademeli olarak doğalgaza geçiyoruz. Kışın uzun oluşu sebebiyle doğalgaz haricinde kömürde kullanıyor fakat 1-2 sene içerisinde büsbütün doğalgaza geçeceğiz. Kent içi ağaçlandırma çalışmalarına sürat vereceğiz. Mümkünse fabrika bacalarına, kimyasallara ve kimyasal gübre kullanımına da müsaade vermemeye çalışıyoruz. Artık gelecek sağlıklı beslenmede. Bizim tüm yiyeceklerimiz organiktir. Ardahan bu coğrafyada, Anadolu coğrafyasında üzerinden uçak dahi geçmeyen, kimyasal salgının ve kimyasal gübrenin, kimyasal beslenmenin, kimyasal üretimin olmadığı tek kenttir” diye konuştu.
‘RUSLAR, ARDAHAN’I YAŞANABİLİR YER OLARAK BELİRLEDİ’
Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Levent Küçük, “Dünya Sıhhat Örgütü bu açıklamayı yeni yapıyor. Lakin buna paralel bir bilgi olarak, 19’uncu yüzyılın sonlarında Kars-Ardahan-Batum vilayetleri Rus hâkimiyetine geçti. Ruslar da bu vilayetleri aldıktan sonra burayla ilgili ayrıntılı araştırmalar yaptılar. Bu araştırmalardan biri de bölgenin iklimi ile ilgili. Bilhassa Ardahan ikliminin epeyce sağlıklı olduğundan, bu iklim nedeniyle Ardahan’ın yaşanılabilir bir ortam olduğundan bahsediyorlar. Hayvan hastalıklarının ve salgın hastalıklarının olmadığından bahsediyorlar. Rusya’dan gelen bilim adamları buraların iklim şartlarının sağlıklı ömür için elverişli olduğunu belirtiyor. Hatta Rus çarlarının tahminen de ikametleri olarak da buralar belirleniyor” dedi.
Ardahan Kent Kurulu Lideri ve tıpkı vakitte Ardahan Güzelleştirme Derneği Lideri Burak Taştan ise şunları söyledi: “Küreselleşen dünyada endüstrileşme ile birlikte, çevresel tesirlerle birlikte, iklim değişiklikleri ile bir arada önemli bir hava ve etraf kirliliği kelam konusu. Ülkemizde de bu durum yüksek bir düzeyde. Lakin serhat kentimiz Ardahan’ın bu durumdan çok uzak, bakirliğinin muhafazası ve bununla birlikte Türkiye’nin en pak havası olan kent olması sevindirici bir olay.”
DOĞALGAZLA BİRLİKTE PARTİKÜL UNSUR DÜŞTÜ
Ardahan eski Belediye Lideri Orman Mühendisi Faruk Köksoy, “Ardahan coğrafyası Sarıçam ekosistemi ve binbir çeşit çiçeklerle, bitki deseniyle kaplı bir coğrafyaya sahip. Ardahan Üst Kura havzasında yer alıyor. Kışın serin ve soğuk iklim nesline sahip. Uzun müddet ısınma muhtaçlığı olduğundan, geçmişte katı atıklar çok kullanıldı. Yaklaşık 8-9 ay yakıt mühleti içerisinde de sıcaklık terslemesi dediğimiz inversiyon olduğu devirlerde, rüzgârsız havalarda, havaya çıkan katı yakıtların emisyonları hapsoluyor ve kent içerisinde önemli bir kirli hava kirliliği oluşuyor. Bu durum lokaldir. Kimi vakitler tekrar eder. Rüzgârlı havalarda bu ortadan kalkardı. Son yıllarda yapılan doğalgaz çalışmalarında kentimizin yüzde 80’i 90’ı doğalgaza kavuştu. Bu çerçevede de Ardahan kent merkezi bu sürüm ve katı atıktan kaynaklanan bu cins partikül hususlar asgarî düzeye düştü. Türkiye’de en pak vilayetlerden birisi olarak tespiti yapıldı. Bilhassa bitkinin canlı olduğu vejetasyon mevsiminde Ardahan’da önemli bir oksijen üretimi de var. Tükettiği karbondioksit var. Bundan ötürü da Ardahan hoşluğu, panoramik görünümlerinin yanı sıra pak bir havaya sahip” diye konuştu.
DOĞU’NUN ÇUKUROVASI EN KİRLİ İL
Sahip olduğu ‘mikro klima’ iklimi ve bereketli topraklarıyla Doğu Anadolu Bölgesi’nin Çukurova’sı olarak bedellendirilen Iğdır ise en kirli havaya sahip vilayet olarak açıklandı. Denizden yüksekliği 890 metre olan Iğdır’da hava kirliliğinin en büyük sebebinin hava sirkülasyonu azlığı olarak gösterildi.
Iğdır Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürü Muhammet Bektaş, hava kirliliğinin geçen yıllara oranla azaldığını bildirdi. Iğdır’ın topoğrafik olarak çukur bir bölgede olduğunu belirten Bektaş, “Bundan ötürü hava sirkülasyonunda azalmalar meydana gelmektedir. Rüzgâr suratındaki azalmalar sonucunda de vakit zaman hava kirliliğinde artışlar gözlenmektedir. Bizler de valiliğimizin ve bakanlığımızın verdiği buyruklar doğrultusunda hava kirliliği ile ilgili çalışma yapmaktayız. Bu çalışmalarla hava kirliliğinde azalma meydan gelmektedir. Vilayetimizdeki hava kirliliği ile ilgili olarak valiliğimizle yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda geçmiş yıllara göre hava kirliliğindeki parametrelere baktığımızda hava kirliliğinde düşüş gözlenmektedir. Bu da vilayetimizin başka vilayetlere göre kalitesinde artışa neden olmaktadır” diye konuştu.
KOAH HASTALIĞI VİLAYETTE ARTIŞ GÖSTERDİ
Iğdır’da yaşanan kirli havayla ilgili vatandaşlar da değerlendirmede bulundu. Iğdır’a doğalgaz gelmesiyle birlikte hava kirliliğinde değerli bir azalma yaşandığını söz eden vatandaşlardan Göksel Gölbey, doğalgazın daha fazla kullanılması halinde hava kalitesinde artış olacağını söyledi. Hava kirliğinde Ermenistan sonundaki Metsamor Nükleer Santrali’nin olup olmayacağı tarafında tartışmalar olduğunu belirten eczacı Nazım Karadağ, bunu mevzunun uzmanı hocalara ilettiklerini söyledi. Kirliliğin en büyük sebebinin kullanılan kalitesiz yakıt olduğunu vurgulayan Karadağ, “Gelir seviyesi düşük insanların yakıtları devletin dağıttığı kömürden oluşuyor. Bu yakıtlar Iğdır’ın havasını kirletmektedir. Kışın Iğdır’da hava almanın imkânı yoktur. Ben bir eczacı olarak diyorum ki KOAH hastalığı çok artmıştır. Bu da kirli havanın etkenlerinden biridir. KOAH hastalığı ile ilgili yaptığımız araştırmada devletin 11 milyona yakın parası kirli havadan ötürü KOAH hastalarının ilacına gitmiştir. Hava kirli olduktan sonra yapacak bir şey yok hava kirliliği azalırsa hastalık ta azalır. Astım ve bronşit hastalığı da azalmış olur” dedi.
Doğalgaza karşın kirliliğin devam ettiğini söz eden Serdar Ünsal, “Çünkü Iğdır nüfusunun ağır olarak yaşadığı kenar mahallerde Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın verdiği kömürler kullanılıyor. Bu da ister istemez hava kirliliğine neden oluyor. Ayrıyeten Ermenistan’da ki Metzamor Nükleer Santrali’nden yayılan radyasyon da kanser hastalığını gitgide arttırmaktadır. Hava kirliliği ve Ermenistan’daki santralden yayılan radyasyon Iğdır’daki hastalık ölçüsünü gitgide artırmaktadır. Hekimlerle yaptığımız konuşmada da hava kirliliğine bağlı hastalıkların artığını söylemektedirler. Bunun için en kırsal ve kenar mahallerine doğalgaz verilmelidir. Buradaki, vatandaşlar doğalgaz kullanmalıdır” diye konuştu.
