Başlıktaki soruyu Twitter’da 11.3 milyon takipçisi olan Chrissy Teigen sorduğunda çok değişik yanıtlar aldı. Kimi olağanda seyredip fazla reaksiyon vermediği sinemaları uçakta seyrettiğinde his patlaması yaşadığını, kimi göz yaşlarına boğulduğunu söylüyordu. Havayollarının uçuş emniyet görüntülerini bile gözü yaşlı seyredenler vardı!
Ben de bu soruyu sık uçan arkadaşlarıma sordum, benzeri karşılıklar aldım. Bilhassa yerli yahut yabancı eski sinemaları izleyip gözleri dolanların sayısı yüksek. Pekala uçaktayken neden hislerimiz değişiyor?
Uzmanlara nazaran kapalı kabin içindeki kuru hava, değişen basınç, sevdiklerimizi uzaklarda bırakmak, denetim hissini kaybetmek bedenin istikrarını bozuyor. Bu durum yalnızca fizikî manada değil, duygusal olarak da değişikliklere uğramamıza sebep oluyor. Klinik psikologlara nazaran uçakta yolcular içinde bulundukları ortam üzerinde denetim sahibi olamadıklarını hissediyorlar. Kapalı bir ortamda uzun süren oturma mecburiliği, kişinin hareketlerinin kısıtlandığı duygusu oluşturuyor. Uçakta her an berbat bir şey olabileceği kaygısı de beynin daha fazla gerilim hormonu salgılamasına yol açıyor. Kalp atışı hızlanıyor. Daha çabuk nefes alıp veriyoruz.
Duyular da etkileniyor
Uzmanlar bu durumunun önüne geçmek için yolculara günlük hayatta zevk aldıkları uğraşları (bulmaca çözmek, sevdikleri atıştırmalıkları tüketmek gibi) uçağa taşımalarını öneriyor. Bu ortada sudoku’nun yolcular ortasında çok tanınan olduğunu bilgisini verelim. Uçakta tat alma duyusunun körelmesi, koku almanın azalması, kulak ağrısı üzere zahmetler da yolcuların his durumunu etkiliyor. Milletlerarası Gastronomi ve Yemek Bilimi Bülteni’ne nazaran düşük hava basıncı ve art plandaki gürültüyle ‘umami’ tatlarının tüketiminde artış yaşanıyor. Umami, Japon kimyager İkeda tarafından keşfedilmiş bir tat. Besinlerde bulunan glutamat düzeyi bu tadı almakta belirleyici oluyor. Domates, et, peynir üzere besinlerde ağır olarak bulunuyor. Havayolları da özel olarak bu tat duyusunu harekete geçirecek mönüler hazırlıyor.
Uyum sağlıyoruz
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran bir uçak 11-12 bin metre irtifada seyrederken, kabin basıncı 2-2 bin 300 metrede tutuluyor. Bu durumda kandaki oksijen oranı azalıyor. Ciltte kuruma başlıyor. Lakin insan bedeninin bu duruma ahenk sağlaması da hayranlık uyandırıcı. Beden, belirtilen ortamda kaldıkça oluşan olumsuz tesirleri aza indirecek tedbirleri de kendisi alıyor.
