SON aylarda vatandaş cephesinde çarşı-pazar fiyatları en çok tartışılan mevzular ortasında yer alıyor. Artan maliyetler, kimi eserlerde iklimsel sebeplerle yaşanan üretim azlığı üzere nedenlerle fiyatlarda bir ölçü yükseliş yaşandı. Bu sebeplere ‘fırsatçılık’ da eklenince bilhassa soğan ve patates üzere temel besin hususlarında spekülatif hareketler görüldü. Bu gelişmelerin akabinde devreye giren hükümet, büyükşehirlerde tanzim satış noktalarını devreye sokarak spekülatif hareketlerin önüne geçti. Son günlerde ise soğan ve patates üzere eserlerde fiyatların yine üst istikametli hareket ettiği, kilogram fiyatlarının 10 TL’yi bulduğu açıklandı. Lakin fiyatların bu kadar yüksek seyretmediği, eserin satıldığı bölge ve kalitesine nazaran fiyatların değişiklik gösterdiği göze çarptı. Bir markette soğanın kilogram fiyatı 9.90 TL’den satışa sunulurken, öbür bir markette soğanın kilogram fiyatı 3.95 TL’den tüketiciyle buluştu. Pazar yerlerinde de durum pek farklı değil. Patatesin kilogram fiyatı bir pazar yerinde 4 TL’den satılırken, diğer bir noktada 6.95 TL’den tüketiciye sunuldu.
SIFIR GÜMRÜK VERGİSİ
Yükselen fiyatları ve spekülatif hareketleri önlemek için ise geçtiğimiz periyotta patates ve soğan ithalatında ‘sıfır gümrük vergisi’ uygulamasına geçilmişti. Dün açıklanan karara nazaran de bu uygulamanın uzatıldığı bilgisi paylaşıldı. Patates ithalatında 20 Nisan prestijiyle müddeti dolacak ‘sıfır gümrük vergisi’ uygulaması, 31 Mayıs’a kadar devam edecek. Bahse ait Cumhurbaşkanlığı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna nazaran, patates ithalatında 20 Nisan’da sona erecek ‘yüzde sıfır gümrük vergisi’ uygulamasının mühleti 31 Mayıs’a uzatıldı. Bu tarihe kadar, 200 bin tona kadar patates ithalatında gümrük vergisi alınmayacağı tabir edildi. Zerzevat ve meyve fiyatlarında yaşanan çok yükselişin akabinde Ticaret Bakanlığı yetkilileri devreye girmiş, sene başında kontrollere başlamıştı. Şubat ayının ortalarında husus ile ilgili bir açıklama yapan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 6 Şubat tarihinde 5 vilayetteki hallerde yapılan eş vakitli operasyonlar sonucunda zerzevat ve meyvelerin alış ve satış fiyatlarında yüzde 800’lere varan oranlarda fahiş fiyat artışların tespit edildiğini açıklamıştı. Pekcan, kontrollerin sonuç vermeye de başladığını lisana getirerek hallerde satılan zerzevat ve meyve fiyatlarında 3 günde, ana kalemlerde yüzde 45’lere varan düşüşler görüldüğünü bildirmişti.
İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin ve Adana vilayetlerinde yer alan belediye toptancı hallerindeki kontrollerin akabinde açıklamalar yapan Bakan Pekcan, şu sözleri kullanmıştı: “Fahiş fiyat uygulamak suretiyle vatandaşlarımızın mağduriyetine neden olan, mevzuata terslik teşkil eden bu fiiller karşılığında 88 firma hakkında 2 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulanması için idari süreç başlattık. Kontroller sonucunda Hal Kayıt Sistemine bildirim yapılmadan kayıtdışı eser satışı gerçekleştiren, eserlerin künye bilgileri ile satış faturalarındaki bilgilerinde aldatıcı bilgilere yer veren 76 firma hakkında da yaklaşık 810 bin lira cezai süreç tesis edildi. Toptancı hallerde faaliyet gösteren kimi firmaların düzenledikleri faturalarda, eserlerin satış fiyatlarını gerçek satış fiyatlarının altında gösterdiğini de tespit ettik. Bu kapsamda 8 işletmeye de süreç tesis edildi.”
HALDE % 800 FİYAT FARKI
GEÇEN aylarda da birçok ziraî eserin fiyatlarındaki karmaşa sonrası Ticaret Bakanlığı devreye girmiş, hallerde kontrol yapmıştı. Firmaların maliyetleri ile satış fiyatlarını karşılaştıran takımların ortaya çıkardığı tabloya nazaran, fahiş fiyat uygulaması yapan 88 firmanın ve 244 süreç yaptığı tespit edilmişti. Yapılan kontroller sonucunda bilhassa İstanbul hallerinde büyük fiyat farklarının olduğu ortaya çıkmıştı. Çok fiyat farkının oluğu birtakım örnekler ise şöyleydi: “Ataşehir Hali’nde 1 liraya alınan salatalık 9 liraya, 50 kuruşa alınan patates 4 liraya, 4 liraya alınan sarımsak 25 liraya satıldı. Bayrampaşa halinde ise 86 kuruşluk biber 5.5 TL’ye, 80 kuruşluk armut da 5 liradan satışa sunuldu.” Öte yandan yapılan kontroller sonucunda, yüzde 100 ile yüzde 250 ortası kâr koyulan 141 süreç, yüzde 250 ile yüzde 400 ortası kâr koyulan 41 süreç, yüzde 400 ile yüzde 800 ortası kâr koyulan 10 süreç tespit edilmişti.
